Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 3 WRZEŚNIA 2009 R.
V KK 141/09
Brak zgody państwa wydającego na pociągnięcie oskarżonego do
odpowiedzialności karnej stanowi przeszkodę w ściganiu i jest tym samym
inną okolicznością wyłączającą ściganie (art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k.).
Przewodniczący: sędzia SN T. Artymiuk (sprawozdawca).
Sędziowie: SN M. Gierszon, SA (del. do SN) Z. Puszkarski.
Sąd Najwyższy w sprawie Jarosława S., skazanego z art. 278 § 1
k.k., po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 3 września 2009
r. w trybie art. 535 § 5 k.p.k., kasacji wniesionej przez Prokuratora Gene-
ralnego na korzyść skazanego od wyroku Sądu Rejonowego w K. z dnia 27
stycznia 2004 r., II K 11/04
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i p r z e k a z a ł sprawę do ponownego roz-
poznania Sądowi Rejonowemu w K.
U Z A S A D N I E N I E
Sąd Rejonowy w K. wyrokiem z dnia 27 stycznia 2004 r., II K 11/04,
uznał Jarosława S. za winnego tego, że „w dniu 20 listopada 1999 r. w N.
działając wspólnie i w porozumieniu z Arturem P. w trakcie dokonywania
transakcji kupna samochodu Audi 100 bez numerów rejestracyjnych, war-
tości około 2000 zł, zabrali wyżej wymieniony samochód w celu przywłasz-
czenia w ten sposób, iż odwróciwszy uwagę sprzedającego wsiedli do nie-
2
go i odjechali, czym działali na szkodę Franciszka J.” – tj. popełnienia prze-
stępstwa określonego w art. 278 § 1 k.k. i za to skazał go na karę 10 mie-
sięcy pozbawienia wolności.
Wyrok ten uprawomocnił się w pierwszej instancji w dniu 5 lutego
2004 r.
Orzeczenie powyższe, wniesioną na podstawie art. 521 k.p.k. kasa-
cją, zaskarżył w całości na korzyść Jarosława S. Prokurator Generalny. W
skardze kasacyjnej zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku
naruszenie przepisu prawa procesowego, a mianowicie art. 17 § 1 pkt 11
k.p.k., polegające na skazaniu Jarosława S. za czyn z art. 278 § 1 k.k. w
sytuacji braku zgody państwa wydającego na pociągnięcie oskarżonego do
odpowiedzialności karnej za popełnienie tego przestępstwa, co stanowi
bezwzględną przyczynę uchylenia orzeczenia, określoną w art. 439 § 1 pkt
9 k.p.k. Przy tak sformułowanym zarzucie wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejono-
wemu w K.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego wniesiona na korzyść Jarosława
S. okazała się być zasadną w stopniu oczywistym, co umożliwiło jej
uwzględnienie na posiedzeniu na podstawie art. 535 § 5 k.p.k.
Brak zgody państwa wydającego na pociągnięcie oskarżonego do
odpowiedzialności karnej, stanowi przeszkodę w ściganiu i jest tym samym
„inną okolicznością wyłączającą ściganie” w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 11
k.p.k., którą stosownie do treści art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. kwalifikować należy
jako tzw. bezwzględną przyczynę odwoławczą. Pogląd taki, sformułowany
w piśmiennictwie (por. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postę-
powania karnego. Komentarz, Warszawa 2004, t. III, s. 404; J. Gajewski, L.
Paprzycki, M. Płachta: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, War-
szawa 2003, s. 575; T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Ko-
3
mentarz, Warszawa 2005, s. 115), zyskał akceptację również w judykatu-
rze (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2006 r., V
KK 193/06, LEX nr 196965 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25
czerwca 2008 r., IV KK 179/08, LEX nr 438417), zaś Sąd Najwyższy w
składzie orzekającym w niniejszej sprawie nie znajduje żadnych meryto-
rycznych racji, aby od tak ukształtowanego stanowiska odstępować.
Oczywiste jest, a przesądza o tym treść art. 596 k.p.k., że bez zgody
państwa wydającego osoba wydana nie może być ścigana, skazana ani
pozbawiona wolności za inne przestępstwo popełnione przed dniem wyda-
nia niż to, w związku z którym wydanie nastąpiło. Przeciwko takiej osobie
nie można więc wszcząć ani prowadzić postępowania karnego, jak również
skazać ani pozbawić wolności w celu wykonania kary za przestępstwo inne
niż objęte wnioskiem ekstradycyjnym, zaś warunkiem jest, aby przestęp-
stwo to popełnione zostało przez podlegającego ekstradycji, przed jego
wydaniem. Sformułowana w powołanym wyżej przepisie zasada specjalno-
ści znajduje swój odpowiednik w art. 14 obowiązującej Rzeczypospolitą
Polską od 1993 r. Europejskiej konwencji o ekstradycji z 1957 r. (Dz. U. z
1994 r. Nr 70, poz. 307), w oparciu o którą nastąpiło wydanie Jarosława S.
stronie polskiej, z tym że konwencja ta, zakładając możliwość dodatkowej
zgody państwa wydającego (art. 14 ust. 1 pkt a), przyjmuje również, iż za-
kaz ścigania nie działa, gdy wydana osoba, mając ku temu możliwość, nie
opuściła w ciągu 45 dni od daty jej ostatecznego zwolnienia terytorium da-
nego państwa lub po jego opuszczeniu na nie powróciła (art. 14 ust. 1 pkt
b). W świetle wskazanych wyżej unormowań nie może budzić wątpliwości,
że powyższe ograniczenie ma charakter warunkowy, a tym samym zakaz
ścigania, skazania i pozbawienia wolności za czyn popełniony przed wyda-
niem i nieobjęty wnioskiem ekstradycyjnym, obowiązuje o tyle, o ile pań-
stwo wezwane nie wyraziło ekspressis verbis – na wniosek państwa wzy-
wającego – zgody na rozszerzenie ścigania na inne czyny. Nie zmienia to
4
jednak postaci rzeczy, że brak takiej zgody uniemożliwia procedowanie w
zakresie objętym zakazem określonym w art. 596 k.p.k. i art. 14 Konwencji,
zaś skutkiem naruszenia omówionych zasad jest, jak to podniesiono na
wstępie niniejszego uzasadnienia, wystąpienie bezwzględnej przyczyny
odwoławczej, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w związku z prze-
prowadzeniem postępowania karnego, pomimo zaistnienia ujemnej prze-
słanki procesowej określonej w art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k.
Tego rodzaju sytuacja wystąpiła w toku postępowania karnego pro-
wadzonego przez Sąd Rejonowy w K. pod sygn. II K 11/04.
W sprawie tej oskarżony Jarosław S. nie stawiał się na kolejne termi-
ny rozprawy, a ponieważ nie przebywał w miejscu zamieszkania i nie moż-
na było ustalić miejsca jego pobytu, postanowieniem z dnia 17 październi-
ka 2000 r., (ówczesna sygn. akt II K 357/00), postępowanie co do niego (w
sprawie oskarżone były jeszcze dwie inne osoby) zawieszono. Podjęcie
tego postępowania, prowadzonego następnie pod sygn. II K 11/04, nastą-
piło w dniu 5 stycznia 2004 r., a to w związku z informacją uzyskaną z Ko-
mendy Powiatowej Policji w K., o przejęciu oskarżonego w dniu 18 czerwca
2002 r. od służb policyjnych Republiki Czeskiej, jako zatrzymanego i osa-
dzonego do dyspozycji Sądu Rejonowego w K., w sprawie II K 336/00.
Z akt tego ostatniego postępowania (o obecnej sygnaturze II K
979/02) wynika, że Jarosław S. zatrzymany został na terenie Republiki
Czeskiej i przekazany stronie polskiej w dniu 18 czerwca 2002 r., w wyniku
uwzględnienia (pismo Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Czeskiej z
dnia 22 maja 2002 r.) wniosku ekstradycyjnego Sądu Rejonowego w K. z
dnia 9 stycznia 2002 r. – w celu przeprowadzenia postępowania karnego w
sprawie II K 336/00 oraz wniosku ekstradycyjnego Sądu Okręgowego w Ś.
z dnia 4 stycznia 2002 r. – w celu wykonania kary pozbawienia wolności
orzeczonej wyrokiem tego sądu z dnia 28 lutego 2001 r., sygn. akt III K
39/00 i przeprowadzenia postępowania karnego w sprawie o sygn. akt III K
5
137/00 (pismo Ministerstwa Sprawiedliwości Rzeczypospolitej Polskiej z
dnia 15 stycznia 2002 r. do Ministra Sprawiedliwości Republiki Czeskiej).
Sąd Rejonowy w K., mimo dysponowania powyższymi informacjami,
które jednoznacznie wskazywały, że ekstradycja Jarosława S. nie obejmo-
wała postępowania w sprawie tego sądu, prowadzonego pod sygn. akt II K
357/00, nie wyjednał zezwolenia na pociągnięcie Jarosława S. do odpo-
wiedzialności karnej za zarzucone mu w akcie oskarżenia przestępstwo
określone w art. 278 § 1 k.k., mające mieć miejsce w dniu 20 listopada
1999 r., a więc przed dniem wydania oskarżonego stronie polskiej. W rezul-
tacie, w dniu 27 stycznia 2004 r., pod sygn. akt II K 11/04, w uwzględnieniu
złożonego przez oskarżonego – w trybie art. 387 § 1 k.p.k. – wniosku, wy-
dał dotknięty wskazanym w kasacji uchybieniem wyrok, skazując Jarosła-
wa S. za zarzucone mu przestępstwo na karę 10 miesięcy pozbawienia
wolności.
W tym stanie rzeczy oczywiste jest, że skoro oskarżony Jarosław S.
zarzucanego mu w sprawie niniejszej przestępstwa miał się dopuścić dnia
20 listopada 1999 r., a więc niewątpliwie przed dniem jego wydania przez
Republikę Czeską (w dniu 18 czerwca 2002 r.) na wnioski polskich sądów
złożone w innych sprawach, to zaistniała w tym postępowaniu ujemna
przesłanka procesowa wyłączająca, stosownie do treści art. 17 § 1 pkt 11
k.p.k., możliwość jego prowadzenia i skutkująca koniecznością uchylenia
zaskarżonego wyroku, zgodnie z nakazem art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., co też
Sąd Najwyższy, w uwzględnieniu kasacji Prokuratora Generalnego, uczy-
nił.
Uwzględniono również stanowisko skarżącego w zakresie wniosku co
do rodzaju orzeczenia następczego, przekazując sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w K. w celu uzyskania, w trybie art. 593
k.p.k., zgody Republiki Czeskiej na ściganie oskarżonego o zarzucany mu
w sprawie niniejszej czyn. Orzekając w tym przedmiocie Sąd Najwyższy
6
podzielił zapatrywanie wyrażone w powołanym już wyroku z dnia 25 czerw-
ca 2008 r. (IV KK 179/08), uznając że umorzenie postępowania  zgodnie z
literalnym brzmieniem art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k.  byłoby w takim wypadku
przedwczesne, skoro brak zgody państwa wydającego na pociągnięcie
oskarżonego za ten czyn do odpowiedzialności, stanowiący ujemną prze-
słankę procesową o charakterze względnym, może być konwalidowany,
bowiem państwo to nie miało dotychczas możliwości zajęcia stanowiska
odnośnie tej zgody. Dopiero ostateczna odmowa udzielenia takiej zgody
będzie mogła stać się podstawą wydania decyzji procesowej wynikającej z
treści art. 17 § 1 k.p.k.
Z tych to względów orzeczono, jak wyżej.