III CZ 49/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:27-01-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZ 49/09
POSTANOWIENIE
Dnia 20 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa R. Z.
przeciwko B. J.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 listopada 2009 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 13 sierpnia 2009 r.,
oddala zażalenie; przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu
Apelacyjnego adwokatowi S. B. kwotę 1000 zł (jeden tysiąc)
powiększoną o 22% podatku od towarów i usług tytułem zwrotu
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w
postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 13 sierpnia 2009 r. odrzucił apelację
pozwanej B. J. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 2 grudnia 2008 r.
Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia.
W dniu 2 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy w K. ogłosił wyrok w sprawie z
powództwa R. Z. przeciwko B. J. o zapłatę. Pozwana była obecna przy ogłoszeniu
wyroku i została pouczona o terminie i sposobie wniesienia środka odwoławczego.
Wniosek o uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego z dnia 2 grudnia 2008 r.
pozwana wniosła do Sądu Rejonowego w K. w dniu 9 grudnia 2008 r. Został on
przekazany do Sądu Okręgowego w K. w dniu 15 grudnia 2008 r. Postanowieniem
z dnia 28 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy w K. odrzucił wniosek jako spóźniony.
Na skutek wniosku pozwanej Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia
9 kwietnia 2009 r. przywrócił jej termin do złożenia wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku z dnia 2 grudnia 2008 r. Sąd wziął pod uwagę, że pozwana
jest osobą nieporadną i nie posiada wykształcenia prawniczego, jest w ciężkiej
sytuacji rodzinnej i materialnej i nie wiedziała, że może ubiegać się o pełnomocnika
z urzędu. Pozwana wniosła apelację w dniu 20 maja 2009 r.
Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, iż termin do złożenia wniosku
o doręczenie wyroku z uzasadnieniem przywrócono pozwanej bezzasadnie
i w konsekwencji odrzucił jej apelację jako wniesioną po terminie. W ocenie Sądu
drugiej instancji uchybienie terminowi do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku
nie pozostawało w związku z predyspozycjami pozwanej, ale z nienależytą
dbałością o własne interesy. Pozwana podczas rozpoznawania wniosku
o przywrócenie terminu przyznała, że wysłuchała pouczenia o sposobie i terminie
wniesienia środka odwoławczego i zrozumiała je, a błąd w oznaczeniu adresata
wniosku wynikał z niezapisania sobie tego pouczenia.
W zażaleniu pozwana zarzuciła naruszenie art. 168 w zw. z art. 373 w zw.
z art. 370 k.p.c. wskazując, że Sąd Apelacyjny niesłusznie zakwestionował
istnienie przesłanek przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej.
W konkluzji wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Zażalenie nie jest uzasadnione.
Zgodnie z art. 373 k.p.c. sąd drugiej instancji bada dopuszczalność apelacji
także pod kątem zachowania terminu do jej wniesienia, kontrolując przy tym
postanowienia wydane przez sąd pierwszej instancji w toku postępowania
międzyinstancyjnego, przede wszystkim orzeczenia dotyczące przywrócenia
uchybionego terminu do wniesienia apelacji. Nie może ulegać wątpliwości, że do
kontroli zachowania warunków formalnych apelacji należy również sprawdzenie
zasadności przywrócenia uchybionego terminu do złożenia wniosku o doręczenie
wyroku sądu pierwszej instancji z uzasadnieniem.
Przy ocenie prawidłowości zakwestionowania przez Sąd drugiej instancji
postanowienia Sądu pierwszej instancji o przywróceniu terminu do złożenia
wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem aktualny pozostaje wyrażony
orzecznictwie pogląd, że podważenie przez Sąd drugiej instancji prawidłowości
postanowienia Sądu pierwszej instancji o przywróceniu terminu do wniesienia
środka odwoławczego w drodze podejmowanej w ramach art. 373 k.p.c. kontroli
zachowania ustawowych wymagań, co do tego środka powinno sprowadzać się do
sytuacji, gdy w okolicznościach sprawy zachodzi pewna ku temu podstawa (por. m.
in. postanowienie SN z 23 marca 2007 r., V CZ 16/07, niepubl., postanowienie SN
z 25 sierpnia 1999 r., III CKN 695/99, OSNC 2000 nr 3, poz. 51). W rozpoznawanej
sprawie podstawa taka istniała.
Słusznie Sąd Apelacyjny stwierdził, iż w świetle zeznań złożonych przez
pozwaną na rozprawie przed Sądem pierwszej instancji, na której rozpoznawany
był wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku
z dnia 2 grudnia 2008 r. z uzasadnieniem, nie może budzić wątpliwości, że do
niedochowania terminu doszło na skutek niezachowania przez pozwaną należytej
dbałości o swoje interesy. Pozwana przyznała, że przyczyną mylnego oznaczenia
adresata wniosku, był fakt, iż nie zapisała ona sobie pouczenia Sądu, którego
wysłuchała i które zrozumiała. Niedbalstwa strony w tym zakresie nie można
usprawiedliwiać jej trudną sytuacją rodzinną i materialną, a także nieznajomością
przepisów prawa.
Zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c. Sąd może uwzględnić wniosek strony
o przywrócenie uchybionego terminu do dokonania czynności procesowej jedynie
4
wtedy, gdy ustalone zostanie, że uchybienie to nastąpiło bez winy strony. Wynika
stąd, że w razie, gdy ustalone przez Sąd okoliczności uchybienia świadczą
o zachowaniu się strony, noszącym znamiona winy - w jakiejkolwiek jej postaci,
a zatem także winy polegającej na niedbalstwie, Sąd nie może dokonać
przywrócenia uchybionego terminu, zaś czynność procesowa podjęta przez stronę
po jego upływie pozostaje bezskuteczna (art. 167 k.p.c.) (postanowienie SN
z 29 października 1999 r., I CKN 556/98, niepubl.).
Z tych przyczyn, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., Sąd
Najwyższy orzekł jak w sentencji.
O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
w postępowaniu kasacyjnym Sąd Najwyższy orzekł na podstawie § 19
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.1348
ze zm.).
db
POSTANOWIENIE
Dnia 20 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
w sprawie z powództwa R. Z.
przeciwko B. J.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 listopada 2009 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 13 sierpnia 2009 r.,
oddala zażalenie; przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu
Apelacyjnego adwokatowi S. B. kwotę 1000 zł (jeden tysiąc)
powiększoną o 22% podatku od towarów i usług tytułem zwrotu
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w
postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 13 sierpnia 2009 r. odrzucił apelację
pozwanej B. J. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 2 grudnia 2008 r.
Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia.
W dniu 2 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy w K. ogłosił wyrok w sprawie z
powództwa R. Z. przeciwko B. J. o zapłatę. Pozwana była obecna przy ogłoszeniu
wyroku i została pouczona o terminie i sposobie wniesienia środka odwoławczego.
Wniosek o uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego z dnia 2 grudnia 2008 r.
pozwana wniosła do Sądu Rejonowego w K. w dniu 9 grudnia 2008 r. Został on
przekazany do Sądu Okręgowego w K. w dniu 15 grudnia 2008 r. Postanowieniem
z dnia 28 grudnia 2008 r. Sąd Okręgowy w K. odrzucił wniosek jako spóźniony.
Na skutek wniosku pozwanej Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia
9 kwietnia 2009 r. przywrócił jej termin do złożenia wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku z dnia 2 grudnia 2008 r. Sąd wziął pod uwagę, że pozwana
jest osobą nieporadną i nie posiada wykształcenia prawniczego, jest w ciężkiej
sytuacji rodzinnej i materialnej i nie wiedziała, że może ubiegać się o pełnomocnika
z urzędu. Pozwana wniosła apelację w dniu 20 maja 2009 r.
Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, iż termin do złożenia wniosku
o doręczenie wyroku z uzasadnieniem przywrócono pozwanej bezzasadnie
i w konsekwencji odrzucił jej apelację jako wniesioną po terminie. W ocenie Sądu
drugiej instancji uchybienie terminowi do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku
nie pozostawało w związku z predyspozycjami pozwanej, ale z nienależytą
dbałością o własne interesy. Pozwana podczas rozpoznawania wniosku
o przywrócenie terminu przyznała, że wysłuchała pouczenia o sposobie i terminie
wniesienia środka odwoławczego i zrozumiała je, a błąd w oznaczeniu adresata
wniosku wynikał z niezapisania sobie tego pouczenia.
W zażaleniu pozwana zarzuciła naruszenie art. 168 w zw. z art. 373 w zw.
z art. 370 k.p.c. wskazując, że Sąd Apelacyjny niesłusznie zakwestionował
istnienie przesłanek przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej.
W konkluzji wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Zażalenie nie jest uzasadnione.
Zgodnie z art. 373 k.p.c. sąd drugiej instancji bada dopuszczalność apelacji
także pod kątem zachowania terminu do jej wniesienia, kontrolując przy tym
postanowienia wydane przez sąd pierwszej instancji w toku postępowania
międzyinstancyjnego, przede wszystkim orzeczenia dotyczące przywrócenia
uchybionego terminu do wniesienia apelacji. Nie może ulegać wątpliwości, że do
kontroli zachowania warunków formalnych apelacji należy również sprawdzenie
zasadności przywrócenia uchybionego terminu do złożenia wniosku o doręczenie
wyroku sądu pierwszej instancji z uzasadnieniem.
Przy ocenie prawidłowości zakwestionowania przez Sąd drugiej instancji
postanowienia Sądu pierwszej instancji o przywróceniu terminu do złożenia
wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem aktualny pozostaje wyrażony
orzecznictwie pogląd, że podważenie przez Sąd drugiej instancji prawidłowości
postanowienia Sądu pierwszej instancji o przywróceniu terminu do wniesienia
środka odwoławczego w drodze podejmowanej w ramach art. 373 k.p.c. kontroli
zachowania ustawowych wymagań, co do tego środka powinno sprowadzać się do
sytuacji, gdy w okolicznościach sprawy zachodzi pewna ku temu podstawa (por. m.
in. postanowienie SN z 23 marca 2007 r., V CZ 16/07, niepubl., postanowienie SN
z 25 sierpnia 1999 r., III CKN 695/99, OSNC 2000 nr 3, poz. 51). W rozpoznawanej
sprawie podstawa taka istniała.
Słusznie Sąd Apelacyjny stwierdził, iż w świetle zeznań złożonych przez
pozwaną na rozprawie przed Sądem pierwszej instancji, na której rozpoznawany
był wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku
z dnia 2 grudnia 2008 r. z uzasadnieniem, nie może budzić wątpliwości, że do
niedochowania terminu doszło na skutek niezachowania przez pozwaną należytej
dbałości o swoje interesy. Pozwana przyznała, że przyczyną mylnego oznaczenia
adresata wniosku, był fakt, iż nie zapisała ona sobie pouczenia Sądu, którego
wysłuchała i które zrozumiała. Niedbalstwa strony w tym zakresie nie można
usprawiedliwiać jej trudną sytuacją rodzinną i materialną, a także nieznajomością
przepisów prawa.
Zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c. Sąd może uwzględnić wniosek strony
o przywrócenie uchybionego terminu do dokonania czynności procesowej jedynie
4
wtedy, gdy ustalone zostanie, że uchybienie to nastąpiło bez winy strony. Wynika
stąd, że w razie, gdy ustalone przez Sąd okoliczności uchybienia świadczą
o zachowaniu się strony, noszącym znamiona winy - w jakiejkolwiek jej postaci,
a zatem także winy polegającej na niedbalstwie, Sąd nie może dokonać
przywrócenia uchybionego terminu, zaś czynność procesowa podjęta przez stronę
po jego upływie pozostaje bezskuteczna (art. 167 k.p.c.) (postanowienie SN
z 29 października 1999 r., I CKN 556/98, niepubl.).
Z tych przyczyn, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., Sąd
Najwyższy orzekł jak w sentencji.
O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu
w postępowaniu kasacyjnym Sąd Najwyższy orzekł na podstawie § 19
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.1348
ze zm.).
db