Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 61/09
POSTANOWIENIE
Dnia 25 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Wojciech Jan Katner (sprawozdawca)
SSA Barbara Trębska
w sprawie z powództwa W.M. i R.K.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuraturze Rejonowej w S.
oraz Prokuraturze Okręgowej w G.
o wydanie i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 listopada 2009 r.,
zażalenia powoda W.M.
oraz zażalenia powoda R.K.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 lutego 2009 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenia obu powodów i zasądza od W.M. kwotę 120
zł (sto dwadzieścia złotych) i od R.K. kwotę 120 zł (sto
dwadzieścia złotych) na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa z tytułu kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 27 lutego 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powodów W.M. i R.K. od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 18 listopada
2008 r. Przyczyną odrzucenia skargi było nieprawidłowe jej opłacenie przez W.M.,
w sytuacji, gdy jest występującym we własnej sprawie radcą prawnym, zaś w
przypadku R.K., przyczyną było własnoręczne sporządzenie skargi.
Obaj powodowie wnieśli zażalenia na powyższe postanowienie. W zażaleniu
W.M. zarzucono naruszenie art. 23 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. przez błędne przyjęcie, że powodowie nie uiścili
opłaty stałej od skargi kasacyjnej, podczas gdy opłata ta została ustanowiona
znakami opłaty sądowej naklejonymi bezpośrednio na skardze kasacyjnej, a jej
wysokość, zdaniem skarżącego wynosiła 40 złotych. Podnosząc, że odrzucenie
skargi musiało wynikać z oczywistej omyłki Sądu wniesiono o uchylenie
zaskarżonego postanowienia w całości i przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania.
W zażaleniu R.K. zarzucono naruszenie art. 871
k.p.c. poprzez błędne
przyjęcie, że powód nie był uprawniony do sporządzenia skargi kasacyjnej
podczas, gdy jest on radcą prawnym mogącym występować w sprawie własnej.
Ponadto zarzucono naruszenie art. 3986
§ 2 k.p.c. poprzez odrzucenie skargi jako
wniesionej przez osobę nieuprawnioną, podczas gdy w rzeczywistości skarga
została sporządzona przez radców prawnych występujących w sprawie własnej,
a więc osoby uprawnione; także obrazę art. 12 w zw. z art. 14 pkt 4 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. poprzez błędne
przyjęcie, że powodowie nie uiścili opłaty stałej od skargi kasacyjnej, podczas gdy
taka opłata została uiszczona znakami opłaty sądowej w kwocie 40 złotych,
naklejonymi bezpośrednio na oryginale skargi kasacyjnej. Powód wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania, podnosząc podobnie, jak W.M., że odrzucenie skargi nastąpiło, jego
zdaniem w wyniku oczywistej omyłki Sądu Apelacyjnego. W odpowiedzi
3
Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa wniesiono o nie uwzględnianie zażalenia i
zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z art. 871
§ 1 k.p.c. wynika, że w postępowaniu przed Sądem Najwyższym
obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych, zwane
przymusem adwokackim. Przymus ten jest zniesiony, między innymi wtedy,
gdy stroną postępowania jest osoba wykonująca wymieniony w przepisie zawód
prawniczy (art. 871
§ 2 k.p.c.).
Taka sytuacja występuje w przedmiotowej sprawie. Obaj powodowie
są radcami prawnymi. Dlatego rację ma R.K., że nie należało kwestionować
sporządzonej przez niego własnoręcznie skargi kasacyjnej. Z okoliczności wynika
jednak, że wykonywany przez tego powoda zawód radcy prawnego nie został
ujawniony Sądowi Apelacyjnemu i dlatego nie uwzględnił on tej, oczywistej przecież
przesłanki dopuszczalnego sporządzenia skargi kasacyjnej przez samego powoda.
W tym zakresie jego zażalenie jest uzasadnione, choć sąd nie ma obowiązku
badać pozycji zawodowej wnoszącego pismo procesowe, jeśli on sam tego nie
uczyni.
Zażalenia powodów z powodów zasadniczych nie mogą zostać
uwzględnione. Na przeszkodzie temu stoją te same przepisy, które dają im
przywilej samodzielnego występowania w postępowaniu przed Sądem
Najwyższym. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 marca 2005 r.
III CZ 2/05 (Lex nr 150287) strony, które posiadają powyższy przywilej nie muszą
osobiście występować we własnych sprawach, mogąc skorzystać także
z zastępstwa procesowego, jak każdy obywatel. Jeżeli jednak strony decydują się
na osobiste wnoszenie skargi kasacyjnej, to „w konsekwencji nie powinny być
traktowane odmiennie niż sami zawodowi pełnomocnicy.” Odnosi się to
w szczególności do następstw nieprawidłowego opłacenia wnoszonych pism
sądowych, w tym także do skargi kasacyjnej, podlegającej stałej opłacie,
ze względu na przedmiot sprawy. Sąd I i II instancji określił ten przedmiot jako
sprawę o wydanie i ustalenie, jako że wartości przedmiotu sporu nie dało się
4
inaczej ustalić. W aktach sprawy kwota ta jest różnie określana przez samych
skarżących.
Zgodnie z art. 12 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(u.k.s.c.), której naruszenie w zaskarżonym postanowieniu zarzuca się w zażaleniu
R.K., ale już nie w zażaleniu W.M., opłatę stałą pobiera się w sprawach
wymienionych w tym przepisie w wysokości nie niższej niż 30 złotych i nie wyższej,
niż 5000 złotych. Z kolei, w art. 23 pkt 2 u.k.s.c., którego naruszenie
w zaskarżonym postanowieniu zarzuca się w zażaleniu W.M., ale już nie R.K., od
skargi kasacyjnej w wymienionych w tym przepisie okolicznościach pobiera się
opłatę stałą w wysokości 40 złotych. Toteż skarżący uiścili taką właśnie opłatę,
która znajduje uzasadnienie, zdaniem W.M. w wymienionym art. 23 pkt 4 u.k.s.c., a
zdaniem R.K., w art. 12 w zw. z art. 14 pkt 4 u.k.s.c., przy czym ten ostatni przepis
(art. 14 pkt 4 u.k.s.c.) dotyczy, wedle jego treści - opłaty podstawowej, wynoszącej
30 złotych (art. 14 pkt 3 u.k.s.c.).
Tymczasem z akt sprawy wynika, że po pierwsze, skarżący nie kwestionują,
iż mając uprawnienia radców prawnych i nie musząc korzystać z tzw. przymusu
adwokackiego podlegają rygorom, które nakładają przepisy na zawodowych
pełnomocników, w tym w zakresie obowiązku wniesienia należnych opłat, także
wtedy, gdy są stroną postępowania przed Sądem Najwyższym. Po drugie, na
etapie postępowania apelacyjnego ustalona została podstawa opłaty i sama opłata,
a skarżący zostali wezwani do jej uiszczenia w wysokości 600 złotych i tę opłatę
w takiej właśnie wysokości wnieśli. Nie jest zatem zrozumiałe, skąd się wzięło ich
przekonanie, jako radców prawnych o podleganiu w tej samej sprawie, na etapie
wnoszenia skargi kasacyjnej, opłacie w wysokości tylko 40 złotych, skoro nie
kwestionują braku wezwania Sądu Apelacyjnego do uiszczenia innej opłaty,
niż uprzednio wniesiona. Rodzi się wniosek, że przepisy, których naruszenie lub
obrazę skarżący zarzucają Sądowi Apelacyjnemu przez wydanie zaskarżonego
postanowienia, jak wynika z powyższego wywodu, albo nie powinny mieć
zastosowania w odniesieniu do niniejszej skargi kasacyjnej, albo nie zostały
naruszone. Uznać należy to drugie. W szczególności zatem nie został naruszony
art. 3986
§ 2 k.p.c. w zw. z art. 871
k.p.c., stanowiące podstawę prawną
zaskarżonego postanowienia, choć skarżący W.M. w ogóle zastosowania tego
5
przepisu przez Sąd Apelacyjny, od którego to postanowienia się odwołuje, nie
kwestionuje, zaś R.K. powołane przepisy traktuje w zażaleniu rozdzielnie.
Nie można więc podzielić zarzutów skarżących i mając powyższe na uwadze
zażalenie należało oddalić na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.
w związku z art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c.