Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 52/09
POSTANOWIENIE
Dnia 26 listopada 2009 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Iwona Koper (przewodniczący)
SSN Kazimierz Zawada
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Gminy Miejskiej K.
przy uczestnictwie S.P., M.P. i A.G.
o zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 26 listopada 2009 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 3 lipca 2008 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną i zasądza od wnioskodawcy na rzecz
uczestników postępowania kwoty po 3600 zł (trzy tysiące
sześćset) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w K. postanowieniem z dnia 27 listopada 2007 r. zniósł
współwłasność nieruchomości położonej w K. przy ul. K. poprzez ustanowienie
odrębnej własności lokali znajdujących się w położonym na niej budynku i
przydzielił poszczególne lokale wszystkim współwłaścicielom, zasądzając od
uczestniczki postępowania A.G. spłaty na rzecz wnioskodawcy Gminy Miejskiej K.
oraz uczestników postępowania S.P. i M.P. Sąd pierwszej instancji ustalił, że
nieruchomość stanowiła współwłasność Gminy Miejskiej K. w ¼ części, S.P. w 7
/40
części, M.P. w 3
/8 części, i A.G. w 8
/40 części. W nieruchomości zostało
wyodrębnionych 10 samodzielnych lokali mieszkalnych i lokal na poddaszu o innym
przeznaczeniu, przydzielony ostatecznie na współwłasność uczestnikom
postępowania. Wartość całej nieruchomości wynosi 3 044 300 zł, a
poszczególnych lokali mieszkalnych od 169 100 zł do 472 500 zł. W kamienicy
znajdują się cztery wolne lokale, których stan techniczny wymaga przeprowadzenia
remontu. Uczestniczka postępowania A.G. zajmuje jeden z lokali, w kolejnym
zamieszkuje syn uczestnika postępowania M.P. Pozostałe są zajmowane przez
najemców. Przy określeniu sposobu zniesienia współwłasności kwestią sporną było
przyznanie lokalu oznaczonego nr 11, zajmowanego przez najemców, którzy złożyli
wniosek o sprzedaż tego lokalu na zasadach określonych w uchwale podjętej przez
Radę Miasta K. Tego lokalu domagał się zarówno wnioskodawca, jak i
uczestniczka postępowania A.G. Sąd Rejonowy uznał, że ma ona pierwszeństwo w
jego otrzymaniu z tego względu, że pragnie w nim zamieszkać i umożliwi to także
założenie przez nią rodziny. Stwierdził także, że przy określeniu sposobu zniesienia
współwłasności nieruchomości nie była wiążąca dla sądu uchwała Rady Miasta K.
dotycząca zbywania mieszkań najemcom.
Apelacja wnioskodawcy została oddalona postanowieniem Sądu
Okręgowego w K. z dnia 3 lipca 2008 r., po sprostowaniu oznaczenia miejsca
położenia części lokali zawartego w zaskarżonym postanowieniu. Sąd drugiej
instancji podzielił zasadniczo ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego oraz jego cenę
prawną i uznał za nieuzasadnione zarzuty apelacji wnioskodawcy. Za podstawę
3
swojego rozstrzygnięcia przyjął dodatkowe ustalenia wskazujące, że uczestniczka
postępowania A.G. zajmuje lokal nr M - 12 z mężem i trzymiesięcznym dzieckiem,
a wolny jest także lokal nr M - 2.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy została oparta o obie podstawy określone
w art. 3983
§ 1 k.p.c. Zarzucono w niej naruszenie art. 211 k.c. w zw. z art. 622
k.p.c. i art. 623 k.p.c. oraz art. 233 k.p.c. w zw. z art. 622 i 623 k.p.c., a także art.
622 k.p.c. W oparciu o te zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej
instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nieuzasadniony był zarzut naruszenia art. 622 k.p.c., który w ocenie
skarżącego został zastosowany niewłaściwie w odniesieniu do przyznania
wnioskodawcy lokali nr M - 2 i M - 8. Zarzuty skargi kasacyjnej mogą dotyczyć
uchybienia przepisom postępowania, których dopuścił się sąd drugiej instancji.
Tymczasem jedynie Sąd pierwszej instancji przyjął, że art. 622 k.p.c. stanowił
podstawę do przyznania wnioskodawcy wskazanych wyżej lokali. Sąd drugiej
instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia stwierdził natomiast,
że między uczestnikami postępowania nie było sporu co do przyznania M.P. lokalu
nr M – 4/5, co uzasadniało oparcie się przez Sąd Rejonowy w tym zakresie na
regulacji zawartej w art. 622 k.p.c. Uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie daje
natomiast podstaw dla oceny, że Sąd Okręgowy podzielił ocenę Sądu Rejonowego
także odnośnie lokali nr M - 2 i M - 8.
Bezzasadny był również zarzut niewłaściwego zastosowania art. 233
k.p.c. w zw. z art. 622 i 623 k.p.c. przez pominięcie, względnie
marginalizowanie stanowiska wnioskodawcy w przedmiocie projektu
podziału nieruchomości. Nie ulega bowiem wątpliwości, że Sąd Okręgowy
miał na uwadze, że wnioskodawca domagał się przyznania mu lokalu nr M – 11
i odniósł się do jego argumentów, które miałyby przemawiać za takim
rozwiązaniem. Stwierdził bowiem, że nie był związany uchwałą Rady Miasta K.
odnośnie sprzedaży lokali mieszkalnych ich najemcom, a także uznał,
że zamieszkiwanie w tym lokalu najemców i ewentualna konieczność ich eksmisji,
4
po przyznaniu go uczestniczce postępowania A.G. nie uzasadniają uwzględnienia
stanowiska wnioskodawcy. Odrębnym zagadnieniem jest natomiast, czy wskazane
wyżej okoliczności zostały prawidłowo uwzględnione przy określeniu sposobu
zniesienia współwłasności. Ocena w tym zakresie należała jednak do materii
właściwego zastosowania prawa materialnego i mogła być poddana kontroli
kasacyjnej jedynie w ramach podstawy naruszenia prawa materialnego.
W tym zakresie zarzuty skargi kasacyjnej dotyczyły art. 211 k.c. i były
częściowo uzasadnione. Skarżący podniósł trafnie, że treść art. 211 k.c.
w powiązaniu z art. 623 k.p.c. nakazuje, aby przy zniesieniu
współwłasności uwzględnić wszelkie okoliczności - mające zgodnie z interesem
społeczno gospodarczym - znaczenie dla określenia przez sąd, jakie części
nieruchomości wspólnej mają przypaść poszczególnym współwłaścicielom.
Dotyczy to odpowiednio także przypadku, gdy podział polega na wydzieleniu
w nieruchomości samodzielnych lokali. Wykładnia tych przepisów nie pozwala
podzielić oceny Sądu Okręgowego, że zajmowanie lokalu nr M – 11 przez
najemców, którzy ubiegali się o wykupienie tego lokalu od Gminy Miasta K. na
własność i istniejąca w tym zakresie uchwała Rady Miasta Krakowa, określająca
tryb realizacji takich uprawnień przez najemców lokali nie miały znaczenia dla
sposobu zniesienia współwłasności. Mimo to zaskarżone orzeczenie ostatecznie
odpowiada jednak prawu. Wskazane wyżej okoliczności były bowiem jednymi
z wielu, które należało uwzględnić przy określeniu sposobu
zniesienia współwłasności. Wymaga podkreślenia, że wnioskodawcy i uczestnikom
postępowania przyznano lokale, których wartość jest zbliżona do wartości
ich udziałów w nieruchomości, a zasądzone spłaty pieniężne stanowią
niewielką część wartości nieruchomości. Takie rozwiązanie uwzględnia interes
społeczno- gospodarczy współwłaścicieli oraz przeznaczenie nieruchomości i nie
prowadzi do jej istotnych zmian oraz zmniejszenia jej wartości. Odpowiada zatem
podstawowym kryteriom decydującym o sposobie zniesienia współwłasności.
Należy podzielić jednocześnie ocenę Sądu drugiej instancji,
że przy ocenie spornego zagadnienia przydziału jednego z wydzielonych lokali
(nr M - 11) interes współwłaściciela nieruchomości, który w niej zamieszkuje
zasługuje na ochronę w stopniu większym niż interes Gminy Miasta K.,
5
która domagała się przyznania tego lokalu na swoją rzecz kierując się głównie
sytuacją jego dotychczasowych najemców. Nie znajduje przy tym uzasadnienia
stanowisko skarżącego, że orzeczenie o podziale nieruchomości zaaprobowane
przez Sąd drugiej instancji stanowi wyraz dania pierwszeństwa interesowi
indywidualnemu nad interesem społecznym. Orzeczenie, w wyniku którego
wnioskodawcy przydzielono cztery lokale mieszkalne niewątpliwie uwzględnia także
interes społeczny. Nie ogranicza się on bowiem do możliwości zapewnienia
najemcy lokalu komunalnego możliwości jego wykupu.
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna podlegała oddaleniu na
podstawie art. 39814
k.p.c.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1,
391 § 1 i 39821
k.p.c.