Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 101/09
POSTANOWIENIE
Dnia 21 stycznia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
SSN Krzysztof Pietrzykowski
w sprawie z powództwa M. S.A. z siedzibą w Ł.
przeciwko I. Spółce z o.o. z siedzibą w W.
o zakazanie czynów nieuczciwej konkurencji,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 stycznia 2010 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
zawarte w punkcie 1 wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 21 kwietnia 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
W wyroku z dnia 21 kwietnia 2009 r. Sąd Apelacyjny zawarł postanowienie,
którym odrzucił apelację powoda – M. S.A. w W. od wyroku Sądu Okręgowego w W. z
dnia 1 sierpnia 2008 r. w części dotyczącej żądania udzielenia ochrony na podstawie
art. 24 k.c.
Orzeczenie to zapadło w następujących okolicznościach. Powód w pozwie
skierowanym przeciwko I. Sp. z o.o. w W. żądał „na podstawie art. 18 ustawy o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji” 1) nakazania pozwanemu wystosowania do
pewnych osób pisma zawierającego określoną informację wyrażającego ubolewanie z
powodu wprowadzenia ich w błąd, 2) opublikowania przez pozwanego przeproszenia
za działania stanowiące czyny nieuczciwej konkurencji, 3) nakazania pozwanemu
opublikowania zapadłego wyroku i 4) zasądzenia od pozwanego kwoty 100.000 zł na
rzecz Muzeum Powstania Warszawskiego. W uzasadnieniu pozwu przytoczył
okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie. Jako podstawę prawną żądania powód
wskazał przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i „z ostrożności procesowej” –
„art. 23 k.c. w zw. z art. 38 i 448 k.c. z uwagi na to, że opisane działania godzą w dobre
imię powodowej spółki”. Wyrokiem z dnia 1 sierpnia 2008 r. Sąd Okręgowy w W.
oddalił powództwo. Sąd ten uznał, że nie ma podstawy do zakwalifikowania działania
pozwanego jako wyczerpującego znamiona czynu nieuczciwej konkurencji, stwierdził
też, że nie doszło do naruszenia przez pozwanego przepisów ustawy o ochronie
danych osobowych. W ogóle nie rozważał możliwości uwzględnienia powództwa na
podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych. W apelacji od wyroku Sądu
Okręgowego powód zarzucił m.in. naruszenie art. 24 k.c. w zw. z art. 38 i 448 k.c.
przez pominięcie tych przepisów oraz pominięcie przy orzekaniu reguł wynikających
z art. 24 k.c. Wydając postanowienie wskazane na wstępie Sąd Apelacyjny stanął na
stanowisku, że apelacja w części dotyczącej ochrony na podstawie art. 24 k.c. została
wniesiona od wyroku, który nie zawiera rozstrzygnięcia w tym zakresie, a zatem
została wniesiona od wyroku nieistniejącego i jako niedopuszczalna podlega
odrzuceniu (art. 370 k.p.c.). Sąd Apelacyjny wskazał, że inny jest przedmiot ochrony,
której realizacji służy roszczenie mające za swą podstawę przepisy o zwalczaniu
3
nieuczciwej konkurencji, a inny roszczenia opartego na przepisach o ochronie dóbr
osobistych, a zatem różne są cele realizowane przez zgłoszenie każdego z tych
roszczeń, co nakazuje przyjąć, iż „w sprawie nie chodziło li tylko o możliwość
rozstrzygnięcia o żądaniach zgłoszonych w pozwie również na innej podstawie
prawnej. W sprawie miała miejsce kumulacja roszczeń wynikających z naruszenia
różnych wartości (zasad uczciwej konkurencji i ingerencji w prawa osobistości)
i o części roszczeń, związanych z ochroną dobra osobistego, Sąd I instancji w ogóle
nie rozstrzygnął.”
Postanowienie wymienione na wstępie zaskarżył zażaleniem powód.
Zarzucił błędną subsumcję ustalonego stanu faktycznego i bezpodstawne przyjęcie,
że w sprawie ma miejsce kumulacja roszczeń, naruszenie art. 386 § 4 k.p.c. przez
jego niezastosowanie oraz naruszenie art. 370 k.p.c. przez uznanie, że apelacja jest
częściowo niedopuszczalna. Wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie Sądowi Apelacyjnemu do rozpoznania apelacji w części, w której
została odrzucona zaskarżonym postanowieniem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Należy zgodzić się ze stwierdzeniem Sądu Apelacyjnego, że roszczenia mające
za swą podstawę przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i oparte na
przepisach o ochronie dóbr osobistych służą ochronie innych wartości. Jest to ocena
roszczeń w płaszczyźnie prawa materialnego. Z punktu widzenia procesowego trzeba
zwrócić uwagę, że powód wystąpił przeciwko pozwanemu z czterema żądaniami
(roszczeniami procesowymi), na uzasadnienie których (wszystkich) przytoczył te same
okoliczności faktyczne (por. art. 187 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c.). Powód nie był zobowiązany
do wskazania podstawy prawnej dochodzonych żądań. To rzeczą sądu jest bowiem
rozważenie zasadności żądań zgłoszonych w pozwie przy uwzględnieniu wszystkich
mogących wchodzić w grę ich podstaw prawnych. W sytuacji, gdy powód wskazał
podstawy prawne swych żądań i choćby co do jednej z nich uczynił to „z ostrożności
procesowej”, sąd powinien rozważyć możliwość zastosowania w sprawie każdej
z tych podstaw.
W sprawie ma miejsce kumulacja roszczeń w tym sensie, że powód
w jednym pozwie skierowanym przeciwko temu samemu pozwanemu wystąpił
4
z czterema roszczeniami (art. 191 k.p.c.). Jednakże w sytuacji, gdy wszystkie
te roszczenia powód wywodzi z tych samych okoliczności faktycznych, nie można
przyjąć, że ma miejsce kumulacja roszczeń ze względu na możliwość
zakwalifikowania ich (wszystkich) jako opartych na różnych podstawach prawnych.
Okoliczność, że Sąd pierwszej instancji po rozpoznaniu powództwa
oddalił je, świadczy o tym, iż Sąd nie znalazł żadnej podstawy prawnej
uzasadniającej uwzględnienie powództwa (wszystkich, w całości, żądań pozwu).
To, że w uzasadnieniu wyroku nie zajął stanowiska co do możliwości uwzględnienia
powództwa na wszystkich mogących wchodzić w grę podstawach prawnych
(niezależnie od tego, czy podstawy te wskazane zostały przez powoda)
nie oznacza, iż wyrok nie rozstrzyga w całości o wszystkich żądaniach zgłoszonych
przez powoda i że apelacja od tego wyroku, oparta na zarzutach naruszenia prawa
materialnego, które według skarżącego powinno uzasadniać uwzględnienie
powództwa, w tej części wniesiona została od wyroku nieistniejącego.
Oczywista wadliwość zaskarżonego postanowienia uzasadnia uwzględnienie
zażalenia. Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
postanowił zatem jak w sentencji.