II CZ 105/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-02-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 105/09
POSTANOWIENIE
Dnia 17 marca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. W.
przeciwko Spółdzielni Rzemieślniczej „B.” w Ł.
o zapłatę
i z powództwa Spółdzielni Rzemieślniczej „B.” w Ł.
przeciwko A. W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 17 marca 2010 r.,
zażalenia strony pozwanej Spółdzielni Rzemieślniczej „B.” w Ł.
na orzeczenie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 29 września 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie o nieobciążaniu A. W.
obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego na
rzecz pozwanej Spółdzielni i przekazuje wniosek tej pozwanej o
przyznanie kosztów postępowania apelacyjnego Sądowi
Okręgowemu pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o
kosztach postępowania zażaleniowego
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy w sprawie z powództwa A. W. przeciwko Spółdzielni
Rzemieślniczej „B.” w Ł. o zapłatę oraz w sprawie z powództwa Spółdzielni
Rzemieślniczej „B.” w Ł. przeciwko A. W. na skutek dwóch apelacji A. W. od wyroku
Sądu Rejonowego z dnia 30 marca 2009 r., wyrokiem z dnia 29 września 2009 r.,
w pkt 1 oddalił obie apelacje, w pkt 2 nie obciążył A. W. obowiązkiem zwrotu
kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz Spółdzielni Rzemieślniczej „B.” w Ł.
oraz w pkt 3 i 4 przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa określone kwoty z
tytułu pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów. W uzasadnieniu
rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Okręgowy wskazał, że z uwagi na trudną
sytuację materialną i zdrowotną A. W., kierując się regułą zawartą w art. 102 k.p.c.
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., odstąpił od obciążenia jej obowiązkiem zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego na rzecz Spółdzielni Rzemieślniczej „B.” w Ł.
Pozwana Spółdzielnia zaskarżyła powyższe orzeczenie zawarte w pkt 2
wyroku, tj. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu, zarzucając Sądowi
Okręgowemu naruszenie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 382 k.p.c. i art. 391 k.p.c. przez
ich błędną wykładnię i błędne zastosowanie oraz naruszenie art. 98 k.p.c. w zw.
z art. 391 k.p.c. w zw. z § 13 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie
przez Skarb Państwa pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163,
poz. 1348 ze zm.) przez ich nie zastosowanie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd
może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej
w ogóle kosztami. Trafnie wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że
ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą „wypadki szczególnie
uzasadnione”, ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu oraz, że sposób
korzystania z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu
orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie
uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie od generalnej zasady
3
obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór (zob. postanowienie SN
z 26 stycznia 2007 r., V CSK 292/06, niepubl; postanowienie SN z 2 grudnia
2009 r., I CZ 92/09, niepubl.). Jednocześnie podkreśla się, że ocena ta nie może
być dowolna oraz, że wymaga uzasadnienia zawierającego wskazanie
okoliczności, które sąd uznał za wypadki szczególnie uzasadnione (zob. np.
postanowienie SN z 11 lutego 2010 r., I CZ 111/09, niepubl.). Trzeba też zważyć,
że rozstrzygnięcie o kosztach wydane przez sąd drugiej instancji podlega kontroli
w postępowaniu zażaleniowym (art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.) co do kosztów, które nie
były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Z tego względu, aby
możliwe było przeprowadzenie jego kontroli, uzasadnienie tego postanowienia
zawartego w wyroku sądu drugiej instancji musi także odpowiadać wymaganiom
z art. 328 § 2 k.p.c. Warto też podkreślić, że ocena, czy w sprawie zachodzi
wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c. musi
obejmować wszystkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na podjęcie decyzji na
podstawie powołanego przepisu. Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy w postanowieniu
z 26 listopada 2009 r., III CZ 51/09, (niepubl.) będą to zarówno fakty związane
z przebiegiem procesu jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, oceniane
z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.
W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy, rozstrzygając o kosztach procesu na
podstawie art. 102 k.p.c., ograniczył się do gołosłownego stwierdzenia, że
rozstrzygnięcie to uzasadnia „trudna sytuacja materialna i zdrowotna” powódki A.
W. Nie wyjaśnił natomiast, jakie konkretnie okoliczności wskazują, że sytuacja
materialna i zdrowotna powódki jest w istocie trudna, oraz w jaki sposób sytuacja
życiowa powódki, ewentualnie inne okoliczności, które wystąpiły w niniejszej
sprawie, wpłynęły na ocenę, że w sprawie zaistniał wypadek szczególnie
uzasadniony, w rozumieniu art. 102 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. art. 3941
§ 3
w zw. z art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c. orzekł jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 17 marca 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa A. W.
przeciwko Spółdzielni Rzemieślniczej „B.” w Ł.
o zapłatę
i z powództwa Spółdzielni Rzemieślniczej „B.” w Ł.
przeciwko A. W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 17 marca 2010 r.,
zażalenia strony pozwanej Spółdzielni Rzemieślniczej „B.” w Ł.
na orzeczenie o kosztach zawarte w wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 29 września 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie o nieobciążaniu A. W.
obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego na
rzecz pozwanej Spółdzielni i przekazuje wniosek tej pozwanej o
przyznanie kosztów postępowania apelacyjnego Sądowi
Okręgowemu pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o
kosztach postępowania zażaleniowego
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy w sprawie z powództwa A. W. przeciwko Spółdzielni
Rzemieślniczej „B.” w Ł. o zapłatę oraz w sprawie z powództwa Spółdzielni
Rzemieślniczej „B.” w Ł. przeciwko A. W. na skutek dwóch apelacji A. W. od wyroku
Sądu Rejonowego z dnia 30 marca 2009 r., wyrokiem z dnia 29 września 2009 r.,
w pkt 1 oddalił obie apelacje, w pkt 2 nie obciążył A. W. obowiązkiem zwrotu
kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz Spółdzielni Rzemieślniczej „B.” w Ł.
oraz w pkt 3 i 4 przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa określone kwoty z
tytułu pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów. W uzasadnieniu
rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Okręgowy wskazał, że z uwagi na trudną
sytuację materialną i zdrowotną A. W., kierując się regułą zawartą w art. 102 k.p.c.
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., odstąpił od obciążenia jej obowiązkiem zwrotu kosztów
postępowania apelacyjnego na rzecz Spółdzielni Rzemieślniczej „B.” w Ł.
Pozwana Spółdzielnia zaskarżyła powyższe orzeczenie zawarte w pkt 2
wyroku, tj. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu, zarzucając Sądowi
Okręgowemu naruszenie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 382 k.p.c. i art. 391 k.p.c. przez
ich błędną wykładnię i błędne zastosowanie oraz naruszenie art. 98 k.p.c. w zw.
z art. 391 k.p.c. w zw. z § 13 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie
przez Skarb Państwa pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163,
poz. 1348 ze zm.) przez ich nie zastosowanie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych, sąd
może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej
w ogóle kosztami. Trafnie wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że
ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą „wypadki szczególnie
uzasadnione”, ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu oraz, że sposób
korzystania z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu
orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie
uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie od generalnej zasady
3
obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór (zob. postanowienie SN
z 26 stycznia 2007 r., V CSK 292/06, niepubl; postanowienie SN z 2 grudnia
2009 r., I CZ 92/09, niepubl.). Jednocześnie podkreśla się, że ocena ta nie może
być dowolna oraz, że wymaga uzasadnienia zawierającego wskazanie
okoliczności, które sąd uznał za wypadki szczególnie uzasadnione (zob. np.
postanowienie SN z 11 lutego 2010 r., I CZ 111/09, niepubl.). Trzeba też zważyć,
że rozstrzygnięcie o kosztach wydane przez sąd drugiej instancji podlega kontroli
w postępowaniu zażaleniowym (art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.) co do kosztów, które nie
były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Z tego względu, aby
możliwe było przeprowadzenie jego kontroli, uzasadnienie tego postanowienia
zawartego w wyroku sądu drugiej instancji musi także odpowiadać wymaganiom
z art. 328 § 2 k.p.c. Warto też podkreślić, że ocena, czy w sprawie zachodzi
wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c. musi
obejmować wszystkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na podjęcie decyzji na
podstawie powołanego przepisu. Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy w postanowieniu
z 26 listopada 2009 r., III CZ 51/09, (niepubl.) będą to zarówno fakty związane
z przebiegiem procesu jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, oceniane
z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.
W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy, rozstrzygając o kosztach procesu na
podstawie art. 102 k.p.c., ograniczył się do gołosłownego stwierdzenia, że
rozstrzygnięcie to uzasadnia „trudna sytuacja materialna i zdrowotna” powódki A.
W. Nie wyjaśnił natomiast, jakie konkretnie okoliczności wskazują, że sytuacja
materialna i zdrowotna powódki jest w istocie trudna, oraz w jaki sposób sytuacja
życiowa powódki, ewentualnie inne okoliczności, które wystąpiły w niniejszej
sprawie, wpłynęły na ocenę, że w sprawie zaistniał wypadek szczególnie
uzasadniony, w rozumieniu art. 102 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. art. 3941
§ 3
w zw. z art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c. orzekł jak w sentencji.