IV CZ 53/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-10-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 53/10
POSTANOWIENIE
Dnia 19 sierpnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku M. O. i B. O.
przy uczestnictwie A. B.
o odmowę dokonania czynności notarialnej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19 sierpnia 2010 r.,
zażalenia wnioskodawców
na postanowienie Sądu Okręgowego w B. z dnia 26 kwietnia 2010 r., sygn. akt II Cz
(…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 19 lutego 2010 r. Sąd Okręgowy w B. odrzucił zażalenie
M. O. i B. O. na odmowę dokonania czynności notarialnej.
W uzasadnieniu podniósł, że przez odmowę dokonania czynności notarialnej (art.
81 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, jedn. tekst: Dz. U. z 2008 r. Nr
189, poz. 1158, dalej: „ustawa”) należy rozumieć wyrażenie sprzeciwu połączone z
zaniechaniem dokonania określonej czynności. Postępowanie notarialne zakończone
odmową dokonania czynności stanowi tzw. „substrat zaskarżenia”, a zadaniem sądu w
takim wypadku jest ustalenie i ocena przesłanek odmowy dokonania czynności – czyli
2
motywów decyzji notariusza (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2007 r., III
CZP 41/07, OSNC 2008, nr 7-8, poz. 77).
Od takiego stanu należy odróżnić sytuację, jaka wystąpiła w sprawie, gdy strony
nie doszły do konsensusu w kwestii treści czynności prawnej, tj. nie uzgodniły istotnych
postanowień umowy, do czego uprawnione są tylko strony. Notariusz nie jest
uprawniony do kształtowania treści oświadczeń woli stron i jeżeli jest proponowana
czynność zgodna z prawem – nie może wnikać w jej treść. Skoro w sprawie skarżący
wyrazili sprzeciw wobec zaproponowanej im przez spółdzielnię treści umowy, to w
sprawie nie wystąpiła odmowa czynności w rozumieniu art. 81 ustawy.
Postanowienie to zostało doręczone skarżącemu w dniu 12 marca 2010 r., a na
orzeczenie to Beata i Mariusz Olszańscy wnieśli skargę kasacyjną w dniu 26 kwietnia
2010 r.
Sąd Okręgowy w B. postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2010 r. odrzucił skargę
kasacyjną M. O. i B. O. od postanowienia Sądu Okręgowego w B. z dnia 19 lutego 2010
r. odrzucającego zażalenie na odmowę dokonania czynności notarialnej.
Postanowienie to skarżący zaskarżyli zażaleniem i wnieśli o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 3981
k.p.c. skarga kasacyjna w procesie przysługuje od
wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w
przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących
postępowanie w sprawie.
Według zaś art. 5191
§ 1 k.p.c. odnoszącego się do postępowania
nieprocesowego, zaskarżeniu skargą kasacyjną, w przypadku braku szczególnej
regulacji, podlegają wydane przez sąd drugiej instancji postanowienia co do istoty
sprawy oraz postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku i umorzenia
postępowania kończące postępowanie w sprawie – w sprawach z zakresu prawa
osobowego, rzeczowego i spadkowego. Stosownie do art. 5191
§ 2 k.p.c. w sprawach z
zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli skarga kasacyjna przysługuje w
sprawach o przysposobienie oraz o podział majątku dorobkowego po ustaniu
wspólności majątkowej miedzy małżonkami, w których wartość przedmiotu zaskarżenia
wynosi co najmniej sto pięćdziesiąt tysięcy złotych. Natomiast w myśl art. 5191
§ 3 k.p.c.,
zaskarżeniu skargą kasacyjną podlegają ponadto wydane przez sąd drugiej instancji
postanowienia w przedmiocie wpisu lub wykreślenia z rejestru.
3
W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że sąd okręgowy
rozpoznaje zażalenie na odmowę dokonania czynności notarialnej jako sąd drugiej
instancji i postępowanie wywołane wniesieniem tego środka zaskarżenia ma charakter
postępowania zażaleniowego (por. uchwały z dnia 1 czerwca 2007 r., III CZP
38//07,OSNC 2008, nr 7-8, poz. 76, i z dnia 1 czerwca 2007 r. III CZP 42/07, OSNC
2008, nr 7-8, poz. 75). Nie ulega wątpliwości, że postanowienie wydane w wyniku
rozpoznania przedmiotowego zażalenia nie zostało objęte hipotezą art. 3981
§ 1 k.p.c. i
pozostaje ono także poza zakresem zastosowania art. 5191
k.p.c. (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003 r., II CK 230/03, niepublikowane).
Mając to na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 19 sierpnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku M. O. i B. O.
przy uczestnictwie A. B.
o odmowę dokonania czynności notarialnej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19 sierpnia 2010 r.,
zażalenia wnioskodawców
na postanowienie Sądu Okręgowego w B. z dnia 26 kwietnia 2010 r., sygn. akt II Cz
(…),
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 19 lutego 2010 r. Sąd Okręgowy w B. odrzucił zażalenie
M. O. i B. O. na odmowę dokonania czynności notarialnej.
W uzasadnieniu podniósł, że przez odmowę dokonania czynności notarialnej (art.
81 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, jedn. tekst: Dz. U. z 2008 r. Nr
189, poz. 1158, dalej: „ustawa”) należy rozumieć wyrażenie sprzeciwu połączone z
zaniechaniem dokonania określonej czynności. Postępowanie notarialne zakończone
odmową dokonania czynności stanowi tzw. „substrat zaskarżenia”, a zadaniem sądu w
takim wypadku jest ustalenie i ocena przesłanek odmowy dokonania czynności – czyli
2
motywów decyzji notariusza (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2007 r., III
CZP 41/07, OSNC 2008, nr 7-8, poz. 77).
Od takiego stanu należy odróżnić sytuację, jaka wystąpiła w sprawie, gdy strony
nie doszły do konsensusu w kwestii treści czynności prawnej, tj. nie uzgodniły istotnych
postanowień umowy, do czego uprawnione są tylko strony. Notariusz nie jest
uprawniony do kształtowania treści oświadczeń woli stron i jeżeli jest proponowana
czynność zgodna z prawem – nie może wnikać w jej treść. Skoro w sprawie skarżący
wyrazili sprzeciw wobec zaproponowanej im przez spółdzielnię treści umowy, to w
sprawie nie wystąpiła odmowa czynności w rozumieniu art. 81 ustawy.
Postanowienie to zostało doręczone skarżącemu w dniu 12 marca 2010 r., a na
orzeczenie to Beata i Mariusz Olszańscy wnieśli skargę kasacyjną w dniu 26 kwietnia
2010 r.
Sąd Okręgowy w B. postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2010 r. odrzucił skargę
kasacyjną M. O. i B. O. od postanowienia Sądu Okręgowego w B. z dnia 19 lutego 2010
r. odrzucającego zażalenie na odmowę dokonania czynności notarialnej.
Postanowienie to skarżący zaskarżyli zażaleniem i wnieśli o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 3981
k.p.c. skarga kasacyjna w procesie przysługuje od
wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w
przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących
postępowanie w sprawie.
Według zaś art. 5191
§ 1 k.p.c. odnoszącego się do postępowania
nieprocesowego, zaskarżeniu skargą kasacyjną, w przypadku braku szczególnej
regulacji, podlegają wydane przez sąd drugiej instancji postanowienia co do istoty
sprawy oraz postanowienia w przedmiocie odrzucenia wniosku i umorzenia
postępowania kończące postępowanie w sprawie – w sprawach z zakresu prawa
osobowego, rzeczowego i spadkowego. Stosownie do art. 5191
§ 2 k.p.c. w sprawach z
zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli skarga kasacyjna przysługuje w
sprawach o przysposobienie oraz o podział majątku dorobkowego po ustaniu
wspólności majątkowej miedzy małżonkami, w których wartość przedmiotu zaskarżenia
wynosi co najmniej sto pięćdziesiąt tysięcy złotych. Natomiast w myśl art. 5191
§ 3 k.p.c.,
zaskarżeniu skargą kasacyjną podlegają ponadto wydane przez sąd drugiej instancji
postanowienia w przedmiocie wpisu lub wykreślenia z rejestru.
3
W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że sąd okręgowy
rozpoznaje zażalenie na odmowę dokonania czynności notarialnej jako sąd drugiej
instancji i postępowanie wywołane wniesieniem tego środka zaskarżenia ma charakter
postępowania zażaleniowego (por. uchwały z dnia 1 czerwca 2007 r., III CZP
38//07,OSNC 2008, nr 7-8, poz. 76, i z dnia 1 czerwca 2007 r. III CZP 42/07, OSNC
2008, nr 7-8, poz. 75). Nie ulega wątpliwości, że postanowienie wydane w wyniku
rozpoznania przedmiotowego zażalenia nie zostało objęte hipotezą art. 3981
§ 1 k.p.c. i
pozostaje ono także poza zakresem zastosowania art. 5191
k.p.c. (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003 r., II CK 230/03, niepublikowane).
Mając to na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.