III CZ 36/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-10-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZ 36/10
POSTANOWIENIE
Dnia 23 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Gudowski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa L. P., A. P., A. P. i M. P.
przeciwko G. P. i K. Z.
o wydanie i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 września 2010 r.,
zażalenia powódki L. P.
na wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 26 lutego 2010 r., sygn. akt II Ca (…),
oddala zażalenie i zasądza od powódki L. P. na rzecz pozwanych solidarnie kwotę
120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
Wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 26 lutego 2010 r. została oddalona
apelacja powódki L. P. od wyroku Sądu Rejonowego w K. w sprawie o wydanie i zapłatę
przeciwko G. P. i K. Z. Zgodnie z wynikiem postępowania apelacyjnego zasądzone
zostało od powódki na rzecz pozwanych 1 200 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu
za drugą instancję.
Powódka złożyła zażalenie na postanowienie o obciążeniu jej obowiązkiem
zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, zarzucając Sądowi drugiej instancji
2
naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zachodzą
szczególnie uzasadnione okoliczności uzasadniające odstąpienie od zasądzenia
kosztów postępowania odwoławczego. W odpowiedzi na zażalenie pozwani wnieśli o
jego oddalenie z zasądzeniem kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle
kosztami. Przepis ten stanowi zatem wyjątek od zasady obciążania kosztami
postępowania stronę przegrywającą proces (art. 98 k.p.c.). Na osobie oczekującej
zwolnienia z poniesienia kosztów ciąży obowiązek wykazania, że spełniła przesłanki
wskazane w art. 102 k.p.c.
Skarżąca była zwolniona od ponoszenia kosztów sądowych w całości w toku
procesu, ale jak zgodnie twierdzi się w orzecznictwie i doktrynie nie stanowi to
automatycznie o wystąpieniu szczególnie uzasadnionego wypadku, który pociągałby za
sobą automatycznie zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. (postanowienie SN z dnia 11
lutego 2010 r., I CZ 112/09, Lex nr 564753). Poza tym okoliczności uprawniające do
zastosowania powołanego przepisu ocenia sąd i następuje to niezależnie od
przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych (postanowienie SN z dnia 27 stycznia
2010 r., II CZ 88/09, Lex nr 578136).
Z tego wynika, że strona ubiegająca się o zwolnienie od kosztów powinna
dowieść, iż zachodzą przesłanki uprawniające sąd do zastosowania art. 102 k.p.c., czyli
„uzasadnione okoliczności”, które mają być ponadto „szczególne”, a więc wyjątkowe, w
takim właśnie znaczeniu zasługujące na uwzględnienie, skoro strona postępowania na
korzyść której zapadło rozstrzygnięcie ma nie otrzymać zwrotu poniesionych przez
siebie kosztów. Konieczne jest zatem odrębne uzasadnienie zastosowania art. 102
k.p.c., nie tożsame z okolicznościami zwolnienia strony od kosztów sądowych; to
zwolnienie nie stanowi jednoczesnego powodu do nieobciążania kosztami związanego z
wynikiem postępowania sądowego. Odwołanie się tylko, jak w niniejszej sprawie do
sytuacji życiowej i majątkowej skarżącej, w tym do braku przez nią majątku, co ogólnie
stanowiło przyczynę wcześniejszego zwolnienia od kosztów sądowych, jak też do
konieczności zwrotu przez nią kosztów postępowania stronie wygrywającej proces przed
Sądem pierwszej instancji, nie stanowią same przez się, jak by to miało wynikać z
3
zażalenia o wypadku szczególnie uzasadnionym, uprawniającym sąd do zastosowania
art. 102 k.p.c.
Innych okoliczności, które mogą być wzięte pod uwagę skarżąca nie wskazała.
Całkiem chybione jest uważanie za takie okoliczności, powoływane w zażaleniu
przekonanie skarżącej, że miała ona rację wnosząc powództwo, ponieważ mimo
korzystania z pomocy przyznanego jej z urzędu profesjonalnego pełnomocnika i
niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji, do którego zostało
sporządzone pisemne uzasadnienie, zdecydowała się wnieść apelację. Ponadto, wbrew
twierdzeniom zażalenia, samego wniesienia powództwa nie można w ogóle rozpatrywać
w kategoriach zawinienia lub niezawinienia skarżącej, płynącego z niewiedzy powódki o
zasadności prawnej zgłaszanego roszczenia, co miałoby także przemawiać za nie
poniesieniem przez nią kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji.
Z tych względów zażalenie na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art. 98, 391 §
1 i 39821
k.p.c. zostało oddalone z zasądzeniem na rzecz pozwanych kosztów
postępowania zażaleniowego na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3, art.
39821
i art. 391 § 1 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 23 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Gudowski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Wojciech Katner (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa L. P., A. P., A. P. i M. P.
przeciwko G. P. i K. Z.
o wydanie i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 września 2010 r.,
zażalenia powódki L. P.
na wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 26 lutego 2010 r., sygn. akt II Ca (…),
oddala zażalenie i zasądza od powódki L. P. na rzecz pozwanych solidarnie kwotę
120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
Wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 26 lutego 2010 r. została oddalona
apelacja powódki L. P. od wyroku Sądu Rejonowego w K. w sprawie o wydanie i zapłatę
przeciwko G. P. i K. Z. Zgodnie z wynikiem postępowania apelacyjnego zasądzone
zostało od powódki na rzecz pozwanych 1 200 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu
za drugą instancję.
Powódka złożyła zażalenie na postanowienie o obciążeniu jej obowiązkiem
zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, zarzucając Sądowi drugiej instancji
2
naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zachodzą
szczególnie uzasadnione okoliczności uzasadniające odstąpienie od zasądzenia
kosztów postępowania odwoławczego. W odpowiedzi na zażalenie pozwani wnieśli o
jego oddalenie z zasądzeniem kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może
zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle
kosztami. Przepis ten stanowi zatem wyjątek od zasady obciążania kosztami
postępowania stronę przegrywającą proces (art. 98 k.p.c.). Na osobie oczekującej
zwolnienia z poniesienia kosztów ciąży obowiązek wykazania, że spełniła przesłanki
wskazane w art. 102 k.p.c.
Skarżąca była zwolniona od ponoszenia kosztów sądowych w całości w toku
procesu, ale jak zgodnie twierdzi się w orzecznictwie i doktrynie nie stanowi to
automatycznie o wystąpieniu szczególnie uzasadnionego wypadku, który pociągałby za
sobą automatycznie zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. (postanowienie SN z dnia 11
lutego 2010 r., I CZ 112/09, Lex nr 564753). Poza tym okoliczności uprawniające do
zastosowania powołanego przepisu ocenia sąd i następuje to niezależnie od
przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych (postanowienie SN z dnia 27 stycznia
2010 r., II CZ 88/09, Lex nr 578136).
Z tego wynika, że strona ubiegająca się o zwolnienie od kosztów powinna
dowieść, iż zachodzą przesłanki uprawniające sąd do zastosowania art. 102 k.p.c., czyli
„uzasadnione okoliczności”, które mają być ponadto „szczególne”, a więc wyjątkowe, w
takim właśnie znaczeniu zasługujące na uwzględnienie, skoro strona postępowania na
korzyść której zapadło rozstrzygnięcie ma nie otrzymać zwrotu poniesionych przez
siebie kosztów. Konieczne jest zatem odrębne uzasadnienie zastosowania art. 102
k.p.c., nie tożsame z okolicznościami zwolnienia strony od kosztów sądowych; to
zwolnienie nie stanowi jednoczesnego powodu do nieobciążania kosztami związanego z
wynikiem postępowania sądowego. Odwołanie się tylko, jak w niniejszej sprawie do
sytuacji życiowej i majątkowej skarżącej, w tym do braku przez nią majątku, co ogólnie
stanowiło przyczynę wcześniejszego zwolnienia od kosztów sądowych, jak też do
konieczności zwrotu przez nią kosztów postępowania stronie wygrywającej proces przed
Sądem pierwszej instancji, nie stanowią same przez się, jak by to miało wynikać z
3
zażalenia o wypadku szczególnie uzasadnionym, uprawniającym sąd do zastosowania
art. 102 k.p.c.
Innych okoliczności, które mogą być wzięte pod uwagę skarżąca nie wskazała.
Całkiem chybione jest uważanie za takie okoliczności, powoływane w zażaleniu
przekonanie skarżącej, że miała ona rację wnosząc powództwo, ponieważ mimo
korzystania z pomocy przyznanego jej z urzędu profesjonalnego pełnomocnika i
niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji, do którego zostało
sporządzone pisemne uzasadnienie, zdecydowała się wnieść apelację. Ponadto, wbrew
twierdzeniom zażalenia, samego wniesienia powództwa nie można w ogóle rozpatrywać
w kategoriach zawinienia lub niezawinienia skarżącej, płynącego z niewiedzy powódki o
zasadności prawnej zgłaszanego roszczenia, co miałoby także przemawiać za nie
poniesieniem przez nią kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji.
Z tych względów zażalenie na podstawie art. 3941
§ 3 w związku z art. 98, 391 §
1 i 39821
k.p.c. zostało oddalone z zasądzeniem na rzecz pozwanych kosztów
postępowania zażaleniowego na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3, art.
39821
i art. 391 § 1 k.p.c.