Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 28 stycznia 2011 r.
I UK 230/10
Szkoła wyższa będąca beneficjentem w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z
dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. Nr 116, poz. 1206
ze zm.) przy realizacji takiego projektu w ramach Sektorowego Programu Ope-
racyjnego - Rozwój Zasobów Ludzkich, którego celem jest aktywizacja zawo-
dowa jej absolwentów, kierowanych zgodnie z tym projektem do odbycia stażu
u przedsiębiorców, jest innym niż powiatowy urząd pracy podmiotem kierują-
cym na staż (art. 6 ust. 1 pkt 9a w związku z art. 4 pkt 2 lit. za ustawy z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U.
z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.).
Przewodniczący SSN Romualda Spyt, Sędziowie SN: Jolanta Strusińska-
Żukowska (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 stycznia
2011 r. sprawy z odwołania K. Akademii [...] w K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziałowi w K. z udziałem zainteresowanych: Anety W., Łukasza W.,
Kamili Ś., Olgi Ś., Małgorzaty S., Janusza S., Beaty S., Agnieszki P., Malwiny P.,
Anny P., Aliny J., Anny C., Anny C. o podleganie ubezpieczeniu społecznemu, na
skutek skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krako-
wie z dnia 15 grudnia 2009 r. [...]
u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w
Krakowie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania ka-
sacyjnego.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z dnia 12 maja 2009 r. oddalił odwołanie
K. Akademii [...] w K. (dalej jako Akademia albo odwołująca się) od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych-Oddziału w K. z dnia 3 października 2008 r. stwierdzają-
2
cej podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez osoby, z którymi
odwołująca się zawarła umowy odbycia stażu w ramach Zintegrowanego Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004 - 2006.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że Akademia, działając na podstawie ustawy z
dnia 5 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju, zawarła w dniu 11 sierpnia
2006 r. umowę z Województwem M. reprezentowanym przez Urząd Marszałkowski o
dofinansowanie projektu „Staże partnerskie dla innowacji małych i średnich przedsię-
biorstw” w ramach projektu 2 „Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach”,
finansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz środków bu-
dżetu państwa. Na podstawie tej umowy odwołująca się kierowała swoich absol-
wentów, tj. zainteresowanych: Anetę W., Alinę J., Olgę Ś., Annę C., Annę P.,
Agnieszkę P., Beatę S., Annę C., Łukasza W., Janusza S., Kamilę Ś., Małgorzatę S. i
Malwinę P. do odbycia stażu w firmach, które były partnerami projektu. Pomiędzy
Akademią, stażystą i przedsiębiorcami, u których miał być odbywany staż, była za-
wierana umowa stażowa przewidująca obowiązek wypłaty stażyście wynagrodzenia
określonego jako dodatek stażowy, który wynosił 1.600 zł. Umowa stażowa określała
także obowiązki i uprawnienia jej stron, przewidywała możliwość jej wypowiedzenia
oraz kary umowne za niewywiązywanie się przez strony z ich obowiązków.
Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z
2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.; dalej powołana jako ustawa systemowa), ubezpie-
czeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby pobierające stypendium w okre-
sie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na
które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące
na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe. Definicję takich podmiotów zawiera
art. 4 pkt 2 lit. za ustawy systemowej, stanowiąc że są nimi, między innymi, korzy-
stające z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na
podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, o których mowa w przepi-
sach ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. Nr 116,
poz. 1206 ze zm.) albo ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju (Dz.U. Nr 227, poz. 1658 ze zm.). Sąd pierwszej instancji zwrócił
uwagę, że podstawę zawierania umów stażowych i kierowania absolwentów do od-
bycia stażu stanowiła umowa z dnia 11 sierpnia 2006 r. zawarta z Województwem M.
właśnie w oparciu o przepisy ustawy z dnia 5 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie
3
Rozwoju. Na podstawie tej umowy Akademia otrzymała dofinansowanie ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego i środków budżetu państwa na realizację
programu stażowego, w ramach którego odwołująca się zawierała umowy stażowe i
wypłacała stażystom wynagrodzenie (dodatek stażowy). Zdaniem tego Sądu, Aka-
demia była zatem innym niż powiatowy urząd pracy podmiotem kierującym na staż i
korzystającym z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajo-
wych w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 9a w związku z art. 4 pkt 2 lit. za ustawy syste-
mowej. Takiej ocenie nie stoi na przeszkodzie sam fakt nazwania wynagrodzenia
wypłacanego w okresie odbywania stażu dodatkiem stażowym, bowiem nie oznacza
to, że nie można go uznać za stypendium, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9a
ustawy systemowej. W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjął, że osoby, z którymi od-
wołująca się zawarła umowy stażowe, podlegały obowiązkowo ubezpieczeniom
społecznym, jak prawidłowo stwierdził organ rentowy w zaskarżonej decyzji.
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie, po rozpo-
znaniu apelacji Akademii, wyrokiem z dnia 15 grudnia 2009 r. zmienił zaskarżony
przez odwołującą się wyrok Sądu Okręgowego oraz poprzedzającą go decyzję,
stwierdzając że zainteresowani - stażyści, z którymi Akademia zawarła umowy sta-
żowe w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
2004 - 2006, od 1 listopada 2005 r. nie podlegają ubezpieczeniom społecznym i za-
sądził od organu rentowego na rzecz odwołującej się kwotę 210 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania.
Sąd drugiej instancji, przytaczając in extenso treść art. 4 pkt 2 lit. za ustawy
systemowej, uznał bowiem, że w świetle obowiązujących zasad techniki prawodaw-
czej brak jest podstaw do przyjęcia, iż zawarte w tym przepisie określenie „korzysta-
jące z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na pod-
stawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, o których mowa w przepisach
ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (…) albo ustawy z
dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (...)” jest odrębną
jednostką redakcyjną stanowiącą tiret trzynaste. Pojęcie to nie określa bowiem
przede wszystkim konkretnego podmiotu w odróżnieniu od tiret, które posługują się
takimi nazwami (jednostki, instytucje, agencje, organizacje, ośrodki, Ochotnicze
Hufce Pracy). Ponadto, o braku możliwości uznania przedmiotowego określenia za
jednostkę redakcyjną w postaci tiret świadczy dyspozycja § 57 ust. 6 zasad techniki
prawodawczej stanowiących załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z
4
dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej (Dz.U. Nr 100, poz.
908), zgodnie z którym każde tiret kończy się przecinkiem, a ostatnie przecinkiem,
średnikiem albo kropką, chyba że wyliczenie kończy się częścią wspólną odnoszącą
się do wszystkich tiret. W takim przypadku przecinek, średnik albo kropkę stawia się
po części wspólnej. Z uwagi na to, że w art. 4 pkt 2 lit. za ustawy systemowej po
przedmiotowym określeniu brak jest przecinka, średnika czy kropki, nie ma wątpliwo-
ści, że nie stanowi ono odrębnego tiret, lecz część wspólną odnoszącą się do
wszystkich tiret. W ocenie Sądu odwoławczego, powyższe rozważania prowadzą zaś
do konkluzji, że w świetle art. 4 pkt 2 lit. za ustawy systemowej, płatnikami składek są
wszystkie wymienione w tym przepisie podmioty (12 rodzajów) i tylko w zakresie, w
jakim korzystają z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajo-
wych na dofinansowanie projektu albo decyzji. Odwołująca się Akademia nie może
być zaliczona do tych podmiotów, albowiem nie można jej uznać za jednostkę nau-
kową, o której mowa w art. 4 pkt 2 lit. za tiret ósme ustawy systemowej. W świetle
ustawy z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki (jednolity tekst:
Dz.U. z 2008 r. Nr 169, poz. 1049), jednostkami naukowymi są bowiem prowadzące
w sposób ciągły badania naukowe lub prace rozwojowe podstawowe jednostki orga-
nizacyjne uczelni w rozumieniu statutów tych uczelni (art. 2 pkt 9 ustawy), zaś zgod-
nie z art. 2 ust. 1 pkt 29 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyż-
szym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.), podstawową jednostką organizacyjną uczelni
jest wydział lub inna jednostka organizacyjna uczelni określona w statucie, prowa-
dząca co najmniej jeden kierunek studiów lub studia doktoranckie co najmniej w jed-
nej dyscyplinie naukowej. Podstawową jednostkę organizacyjną Akademii stanowi
wydział (§ 36 ust. 1 statutu tej uczelni), wobec czego status jednostki naukowej nie
przysługuje uczelni jako całości, lecz tylko jej wydziałom. W ocenie Sądu drugiej in-
stancji, Akademia nie należy zatem do kategorii podmiotów, które kierują na staż w
rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy systemowej, wobec czego umowy zawarte
pomiędzy nią a stażystami nie są umowami stażowymi w rozumieniu tego przepisu,
lecz umowami cywilnoprawnymi, finansowanymi ze środków unijnych. Podstawę do
podlegania przez zainteresowanych ubezpieczeniom społecznym mógł zatem sta-
nowić wyłącznie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej. Mając przy tym na względzie,
że przedmiotowe umowy o świadczenie usług zawarte były z zainteresowanymi bę-
dącymi studentami poniżej 26 roku życia, Sąd drugiej instancji uznał, że brak było
podstaw do objęcia stażystów obowiązkiem ubezpieczeń społecznych z uwagi na
5
wyłączenie przymusu ubezpieczeń w takiej sytuacji stosownie do treści art. 6 ust. 4
ustawy systemowej.
Organ rentowy wywiódł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego,
opierając ją na naruszeniu prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 6 ust. 1
pkt 9a ustawy systemowej w związku z art. 4 pkt 2 lit. za tej ustawy, polegającą na
przyjęciu, że osoby pobierające stypendium, o których mowa w pierwszym z tych
przepisów, nie podlegają określonemu w nim ubezpieczeniu, gdyż nie zostały skie-
rowane na staż przez jednostkę naukową w rozumieniu drugiego z tych przepisów.
Formułując taki zarzut, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w
całości i jego zmianę przez oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania
apelacyjnego, ewentualnie o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz w obu przypadkach, zasądzenie
kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przepis art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy systemowej, zgodnie z którym obowiązko-
wo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na
obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami pobierającymi stypendium w okresie
odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zo-
stały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, został
dodany do tej ustawy z dniem 1 listopada 2005 r. ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o
zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie nie-
których innych ustaw (Dz.U. Nr 164, poz. 1366). Tą samą ustawą dodano do ustawy
systemowej art. 4 pkt 2 lit. za, wprowadzający pojęcie będącego płatnikiem składek
innego niż powiatowy urząd pracy podmiotu kierującego, w którego treści w ówcze-
snym brzmieniu po tiret dwunastym umieszczony był przecinek. Ten znak interpunk-
cyjny został pominięty dopiero przy okazji nowelizacji przepisu dokonanej z dniem 1
stycznia 1997 r. ustawą z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki
rozwoju (Dz.U. Nr 227, poz. 1658 ze zm.). Biorąc przy tym pod uwagę, że przed
określeniem „korzystające z publicznych środków wspólnotowych” znajduje się taki
sam myślnik jak przed określeniami pozostałych podmiotów wymienionych w art. 4
pkt 2 lit. za ustawy systemowej, stwierdzić należy, że odwołanie się wyłącznie do
zasad techniki prawodawczej nie wystarcza do wyjaśnienia, jakie podmioty są kieru-
6
jącymi w rozumieniu tego przepisu. Również w uzasadnieniu projektu ustawy zmie-
niającej z dnia 28 lipca 2005 r. nie ma żadnych wskazówek, które mogłyby być po-
mocne przy wyjaśnieniu tych wątpliwości, bowiem pierwotnie proponowana treść art.
4 pkt 2 lit. za brzmiała następująco: „inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty kie-
rujące - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie stażu lub przygo-
towania zawodowego” (por. art. 4 pkt 1 rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych
ustaw - druk sejmowy nr 3881). Do uściślenia treści przepisu doszło dopiero na sku-
tek prac Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw związanych z rzą-
dowym „Programem uporządkowania i ograniczenia wydatków publicznych", zwłasz-
cza na posiedzeniu w dniu 9 maja 2005 r., podczas którego wicedyrektor departa-
mentu w MGiP Beata C. wyjaśniła, że zmiana w ustawie systemowej „ma na celu
dostosowanie rozwiązania do przepisów Sektorowego Programu Operacyjnego -
Rozwój Zasobów Ludzkich, które przewidują możliwość, by na zasadach określonych
w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy były aktywizowane m.in.
młode osoby bezrobotne. Formami aktywizacji tej grupy osób może być zarówno
staż, jak też przygotowanie zawodowe, organizowane przez inne podmioty niż po-
wiatowe urzędy pracy”, „ze zmian ustawowych wynika, że tym, który kieruje na staż -
oprócz urzędów pracy - może być organizacja pozarządowa, która „wchodzi w obo-
wiązki" urzędu pracy. Z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a także z in-
nych ustaw wynika, że w przypadku kiedy dana osoba odbywa staż, podlega ona
ubezpieczeniu społecznemu w okresie pobierania stypendium w czasie odbywania
stażu. W stosownych przepisach dokładnie określono, kto jest płatnikiem, w jakiej
wysokości i komu odprowadza się zaliczkę oraz jakie obowiązki muszą być wykona-
ne przez powiatowy urząd pracy w związku ze skierowaniem danej osoby do odby-
wania stażu. Środki finansowe z Unii Europejskiej mogą uzyskiwać organizacje poza-
rządowe. Mogą to być środki np. na zwalczanie bezrobocia w grupie młodych ludzi.
Dlatego istnieje możliwość zlecania tego rodzaju usług w drodze konkursów lub
przetargów. Jednakże równocześnie należy stworzyć system umożliwiający osobom
kierowanym na staż lub przygotowanie zawodowe uzyskanie równego, a nie gorsze-
go statusu niż status osób bezrobotnych” oraz że „wydaje się, że brak precyzyjnego
określenia podmiotu kierującego (…) stanowi pewien problem, który należałoby roz-
wiązać. Wiemy jaka grupa przepisów mogłaby wchodzić w grę w tym przypadku.
Proponowana zmiana powinna nawiązywać do rozporządzenia wprowadzającego
7
Sektorowy Program Operacyjny - Rozwój Zasobów Ludzkich. Jeżeli jest to dopusz-
czalne, to wspólnie z Biurem Legislacyjnym Kancelarii Sejmu ustalimy dokładne
brzmienie przepisu. W treści napisaliśmy, że chodzi o „przygotowanie zawodowe w
miejscu pracy w rozumieniu przepisów" ww. rozporządzenia wykonawczego do
ustawy o Narodowym Planie Rozwoju”.
Z art. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju wy-
nika, że określa ona sposób przygotowania i realizacji Narodowego Planu Rozwoju
2004-2006, w celu realizacji którego tworzy się sektorowe programy operacyjne, re-
gionalne programy operacyjne oraz inne programy operacyjne, finansowane z pu-
blicznych środków krajowych lub współfinansowane z publicznych środków wspól-
notowych (art. 8 ust. 1 i ust. 2 ustawy). W ramach tych programów mogą być dofi-
nansowywane różne projekty, a warunki dofinansowania określa umowa o dofinan-
sowanie projektu, zawarta z beneficjentami przez instytucję zarządzającą progra-
mem, instytucję wdrażającą lub działającą w imieniu instytucji zarządzającej instytu-
cję pośredniczącą (art. 26 ustawy). Beneficjentem jest osoba fizyczna, osoba prawna
lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, korzystająca z pu-
blicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie
umowy o dofinansowanie projektu (art. 2 pkt 1 ustawy). Z powyżej przedstawionych
prac nad projektem ustawy zmieniającej, między innymi, ustawę systemową, wynika,
że „innym podmiotem kierującym” mieli być beneficjenci, którzy kierują „młodych bez-
robotnych” na staż, realizując projekt w ramach Sektorowego Programu Operacyj-
nego Rozwój Zasobów Ludzkich. Rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z
dnia 1 lipca 2004 r., na podstawie art. 17 ust. 5 ustawy o Narodowym Planie Rozwo-
ju, przyjęto Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 2004 - 2006
(Dz.U. Nr 166, poz. 1743 ze zm.), w którego rozdziale IV „Priorytety i obszary wspar-
cia” wymieniono, między innymi, priorytet 1 „Aktywna polityka rynku pracy oraz inte-
gracji zawodowej i społecznej” oraz priorytet 2 „Rozwój społeczeństwa opartego na
wiedzy”. W ramach priorytetu 1 przewidziano, między innymi, działanie 1.2 „Per-
spektywy dla młodzieży”, którego celem było udzielenie możliwie pełnego wsparcia
młodzieży, w tym absolwentom wszystkich typów szkół, tak aby nie stawali się bez-
robotnymi. W ramach tego działania każdy młody człowiek miał otrzymać propozycje
nowego startu przed upływem 6 miesięcy od momentu zarejestrowania się w urzę-
dzie pracy. Pomoc udzielana w ramach projektów miała mieć na celu wspieranie
szkoleń oraz dostosowanie umiejętności i kwalifikacji do potrzeb rynku pracy, wspie-
8
ranie wolontariatu wśród osób pozostających bez pracy do 6 miesięcy oraz wspiera-
nie innych działań zmierzających do zwiększenia zdolności do zatrudnienia. Działa-
nie obejmowało różnorodne formy wsparcia dla młodzieży, w tym absolwentów
wszystkich szkół i miało być realizowane poprzez - między innymi: promowanie i
wspieranie zatrudnienia w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, realizację
programów specjalnych i innowacyjnych dla młodzieży, wspieranie kształcenia do-
stosowanego do rynku pracy. Jedną z grup docelowych tych działań byli absolwenci
wszystkich typów szkół, którzy są bezrobotni w świetle polskiego prawa, a jednym z
beneficjentów - szkoły (włącznie ze szkołami wyższymi). Skoro zaś z powyżej przed-
stawionego przebiegu prac nad projektem zmian w ustawie systemowej wynika, że w
pojęciu „innych podmiotów kierujących na staż” mieszczą się wszyscy beneficjenci
podejmujący w ramach projektu działania aktywizujące młode osoby bezrobotne, to
nie ma żadnych przesłanek, ażeby z tego kręgu wyłączyć szkoły wyższe realizujące
w ramach umowy o dofinansowanie projektu tego typu działania poprzez kierowanie
swoich absolwentów na staż. Rację należy zatem przyznać skarżącemu, że nie nale-
ży utożsamiać użytego w art. 4 pkt 2 lit. za tiret ósme ustawy systemowej pojęcia
„jednostka naukowa” ze znaczeniem, jakie nadaje mu art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 8
października 2004 r. o zasadach finansowania nauki. Jak się wydaje, ustawodawca
w tym wypadku miał na myśli bardziej potoczne rozumienie tego pojęcia jako pod-
miotu mającego na celu nauczanie, kształcenie.
Jak jednak wskazano wyżej, przymus ubezpieczeń społecznych dotyczy tylko
tych szczególnych sytuacji, gdy dany podmiot będący beneficjentem w ramach okre-
ślonego priorytetu realizuje działania mające na celu aktywizację zawodową „mło-
dych bezrobotnych”, między innymi zawierając umowy stażowe z absolwentami
szkół, którzy są bezrobotni w świetle polskiego prawa i tym samym „wchodząc w ob-
owiązki urzędu pracy”. Należy zaś zwrócić uwagę, że szkoły wyższe mogą być be-
neficjentami w rozumieniu ustawy o Narodowym Planie Rozwoju przy realizacji róż-
norodnych projektów w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zaso-
bów Ludzkich, w tym np. objętych priorytetem 2 „Rozwój społeczeństwa opartego na
wiedzy”, w którym przewidziano, między innymi, działanie 2.3 „Rozwój kadr nowo-
czesnej gospodarki”, dotyczące ustawicznego szkolenia zawodowego, transferu wie-
dzy i współpracy pomiędzy światem nauki a gospodarką, promocji nowych form or-
ganizacji pracy, doskonalenia umiejętności i kwalifikacji kadr zarządzających oraz
pracowników przedsiębiorstw, ułatwiania transferu wiedzy i zacieśniania współpracy
9
między szkołami wyższymi i przedsiębiorstwami, ułatwiania wprowadzania nowych
form zatrudnienia i nowych form organizacji pracy. Grupami docelowymi tych działań
są zaś pracodawcy oraz ich pracownicy, jednostki samorządu terytorialnego, partne-
rzy społeczni, pracownicy jednostek naukowych, instytucje szkoleniowe oraz ośrodki
wspierania przedsiębiorczości i pracownicy modelowych centrów screeningowych
oraz innych jednostek służby zdrowia, a nie osoby bezrobotne. Te działania podej-
mowane są bowiem nie w celu aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, a w celu,
między innymi, modernizacji gospodarki poprzez zwiększenie poziomu innowacyjno-
ści, w tym większy transfer nowoczesnych rozwiązań technologicznych czy organiza-
cyjnych do przedsiębiorstw i instytucji, a zatem głównie w celu poprawy warunków
funkcjonowania przedsiębiorstw, co tylko w sposób pośredni przyczynia się do roz-
woju zasobów ludzkich. Należy także dodać, że Sektorowy Program Operacyjny
Rozwój Zasobów Ludzkich obejmuje też działania służące wzmocnieniu rozwoju re-
gionalnych zasobów ludzkich w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego
Rozwoju Regionalnego (por. rozdział IV pkt 4.6 załącznika do rozporządzenia Mini-
stra Gospodarki i Pracy z dnia 1 lipca 2004 r. w sprawie przyjęcia Sektorowego Pro-
gramu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004 - 2006).
Reasumując, stwierdzić należy, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie
jest najistotniejsze to, że Akademia, będąc beneficjentem w rozumieniu ustawy o
Narodowym Planie Rozwoju, w ramach realizowanego przez siebie projektu zawie-
rała z zainteresowanymi umowy nazwane stażowymi, na czym skoncentrował się
Sąd pierwszej instancji, ani to, że odwołująca się nie jest jednostką naukową w ro-
zumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o zasadach finansowania nauki, na czym z kolei skupił
się Sąd Apelacyjny, ale to, w ramach jakiego priorytetu objętego Programem Opera-
cyjnym Rozwój Zasobów Ludzkich uzyskała dofinansowanie do swego projektu, jaki
cel miały podejmowane przez nią działania, czego dotyczyły i do jakich podmiotów
były skierowane, co w dotychczasowym postępowaniu nie doczekało się wyjaśnienia.
Z ustaleń poczynionych przez Sądy obu instancji nie wynika nawet, czy przedmioto-
we umowy stażowe zawierane były ze studentami, czy też z absolwentami Akademii,
bo obu tych określeń używa się w motywach wyroków zamiennie, choć nie budzi
żadnych wątpliwości, że osobą pobierającą stypendium w okresie odbywania stażu w
rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy systemowej może być tylko osoba o statusie
osoby bezrobotnej, tj. niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna
i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w
10
danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej - albo jeżeli jest osobą nie-
pełnosprawną - zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego
wymiaru czasu pracy, nieucząca się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla
dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub
w szkole wyższej, gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych (art. 2 ust. 1 pkt
2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy; jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz.415 ze zm.).
Skarga kasacyjna okazała się zatem uzasadniona, albowiem Sąd drugiej in-
stancji odmówił zastosowania w niniejszej sprawie przepisów prawa materialnego w
postaci art. 6 ust. 1 pkt 9a w związku z art. 4 pkt 2 lit. za ustawy systemowej, chociaż
nie poczynił dostatecznych ustaleń faktycznych do stwierdzenia, czy przedmiotowe
umowy zawierane przez Akademię z zainteresowanymi były umowami stażowymi
stanowiącymi tytuł obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w myśl
art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy systemowej, czy też umowami cywilnoprawnymi, o których
mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy.
Mając to na uwadze, Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. i art.
39821
w związku z art. 108 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
========================================