Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 101/10
POSTANOWIENIE
Dnia 26 stycznia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
SSN Iwona Koper
w sprawie z wniosku J. S.
przy uczestnictwie T. P.
o podział majątku dorobkowego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 26 stycznia 2011 r.,
zażalenia wnioskodawczyni
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie III postanowienia
Sądu Okręgowego
z dnia 26 maja 2010 r.,
zmienia zaskarżone postanowienie i oddala wniosek
uczestnika o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 30 listopada 2009 r. dokonał na
wniosek J. S. podziału majątku dorobkowego jej oraz byłego męża T. P. w ten
sposób, że cały majątek przyznał uczestnikowi i z tytułu rozliczenia udziałów w tym
majątku zasądził na rzecz wnioskodawczyni kwotę 257.694 zł płatną w dwóch
ratach: pierwsza w wysokości 200.000 zł w terminie trzech miesięcy po
uprawomocnieniu się postanowienia, druga w kwocie 57.694 zł do dnia 31 grudnia
2010 r., rozliczył ponadto nakłady i pożytki związane z tym majątkiem oraz ustalił
jego wartość na kwotę 515.387 zł. Sąd uznał, że koszty sądowe powinny obciążać
wnioskodawczynię i uczestnika po połowie, natomiast pozostałe koszty, które
zostały przez nich poniesione w postępowaniu, wzajemnie zniesione.
Postanowienie to zaskarżył osobiście apelacją uczestnik w części ustalającej
wartość majątku objętego podziałem oraz dotyczącej zasądzenia na rzecz
wnioskodawczyni z tytułu rozliczenia udziałów w majątku wspólnym stosownej
spłaty, oznaczając wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 12.529 zł. Skarżący
wniósł o zmianę zaskarżonego w tym zakresie postanowienia przez zasądzenie
od niego kwoty 251.429,50 zł płatnej w dwóch ratach: w wysokości 200.000 zł
w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia oraz
w wysokości 51.429,50 zł do dnia 31 marca 2011 r. oraz o ustalenie wartości
majątku wspólnego na kwotę 502.858 zł ewentualnie o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania oraz o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.
Zdaniem uczestnika, Sąd błędnie ustalił wartość majątku podlegającego podziałowi,
pomniejszając wartość jednego z jego składników o wartość poczynionego przez
uczestnika „nakładu” w niepełnej wysokości, a w konsekwencji wadliwie także
ustalił wysokość udziałów w tym majątku oraz wysokość należnej spłaty, która
została zawyżona o kwotę 6.264,50 zł.
W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni zastępowana przez adwokata
wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego,
wskazując na prawidłowość ustaleń Sądu w zakresie wartości majątku wspólnego,
3
jego poszczególnych składników oraz rozliczenia nakładów, a także bezzasadność
żądania przesunięcia terminu spłaty.
Postanowieniem z dnia 26 maja 2010 r. Sąd Okręgowy uwzględnił
częściowo apelację uczestnika, obniżając zgodnie z wnioskiem wysokość
zasądzonej spłaty, w tym drugiej raty, o połowę wysokości nieuwzględnionej części
wydatku poczynionego przez uczestnika na jeden ze składników majątku
wspólnego, w zakresie natomiast wniosku o przesunięcie terminu płatności oraz
zmianę wartości majątku podlegającego podziałowi apelację oddalił, stwierdzając
wprawdzie, że Sąd pierwszej instancji wartość tę błędnie pomniejszył o ten
wydatek, lecz zmiana jej wiązałaby się z orzeczeniem na niekorzyść skarżącego.
Sąd uznał, że rozstrzygnięcie o kosztach należało oprzeć na podstawie art. 520 § 2
k.p.c. wobec sprzeczności interesów uczestników, o której świadczą przeciwstawne
stanowiska prezentowane w postępowaniu apelacyjnym. Mając na względzie wynik
apelacji oraz to, że pełnomocnik wnioskodawczyni konsekwentnie wnosił o
oddalenie apelacji i nie kwestionował faktów związanych m.in. z wydatkami
uczestnika na majątek wspólny, która to okoliczność przesądzała o bezzasadności
wniosku o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wnioskodawczyni w
jakiejkolwiek części, Sąd zasądził na rzecz uczestnika kwotę 700 zł tytułem
częściowego zwrotu kosztów postępowania odwoławczego (stanowiącej część
opłaty od apelacji uiszczonej przez niego w wysokości tysiąca złotych).
W zażaleniu na rozstrzygnięcie o kosztach wnioskodawczyni wniosła
o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania bądź też o jego zmianę i obciążenie uczestnika kosztami
postępowania odwoławczego w całości. Wskazała, że w sprawie powinien znaleźć
zastosowanie art. 520 § 1 k.p.c. oraz iż brak było podstaw do stosowania paragrafu
drugiego bądź trzeciego tego artykułu, gdyż w sprawie nie wystąpiła żadna
z przewidzianych w nich sytuacji. Uczestnicy nie byli w różnym stopniu
zainteresowani wynikiem postępowania, ani nie dzieliły ich sprzeczne w rozumieniu
tych przepisów interesy.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c., każdy z uczestników ponosi koszty
4
postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, obciążają go zatem koszty
tych czynności, których dokonał sam bądź zostały podjęte w jego interesie przez sąd
z urzędu lub na jego wniosek. Z przepisu tego wynika, że w postępowaniu
nieprocesowym w zasadzie nie ma podstaw do domagania się przez uczestnika,
który poniósł określone koszty, zwrotu ich od pozostałych uczestników. Wyjątki od tej
zasady przewidziane są w § 2 art. 520 k.p.c., który przewiduje możliwość
stosunkowego rozdzielenia obowiązku zwrotu kosztów lub włożenia go na jednego
z uczestników w całości, gdy są oni w różnym stopniu zainteresowani wynikiem
postępowania lub ich interesy są ze sobą sprzeczne oraz w § 3, zgodnie z którym
sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone,
obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika, gdy
interesy uczestników są sprzeczne lub uczestnik postępował niesumiennie lub
oczywiście niewłaściwie.
W sprawie brak podstaw, by odstępować od reguły przewidzianej w art. 520 §
1 k.p.c., wbrew bowiem temu co przyjął Sąd odwoławczy, nie zachodziła
sprzeczność interesów wnioskodawczyni i uczestnika, o której mowa w § 2 art. 520
k.p.c. Gdyby tak tę sprzeczność rozumieć, w każdym przypadku wniesienia apelacji i
zgłoszenia wniosku o jej oddalenie należałoby odstępować od zasady przewidzianej
w art. 520 § 1 k.p.c., a to podważałaby istotę regulacji.
Uczestnik w apelacji kwestionował - w niewielkim zresztą zakresie - ustaloną
przez Sąd wartość majątku dorobkowego, a w konsekwencji wartość udziałów oraz
wysokość należnej od niego spłaty. Taka sytuacja nie jest wystarczająca dla
stwierdzenia sprzeczności interesów w rozumieniu art. 520 § 2 k.p.c. Należy zwrócić
uwagę, że sprzeczność taka nie występuje nawet wówczas, gdy uczestnicy wskazują
różne sposoby podziału majątku wspólnego i zgłaszają w tym zakresie odmienne
wnioski. Osoby uprawnione mogą dążyć do zniesienia wspólności w taki sposób, jaki
jest ich zdaniem dla nich najkorzystniejszy i nie ma to znaczenia dla oceny, że ich
interesy są wspólne i niesprzeczne (por. postanowienie SN z dnia 19 listopada 2010
r., III CZ 47/10, niepubl.). W sprawie o podział majątku wspólnego doszło do
kwestionowania jego składu, różnie też kształtowała się wizja jego podziału,
nie świadczyło to jednak o sprzeczności interesów wnioskodawczyni i uczestnika,
o której mowa w art. 520 § 2 k.p.c. Tym bardziej nie można mówić o takiej
5
sprzeczności w postępowaniu apelacyjnym, gdy weźmie się pod uwagę zakres
zaskarżenia i podniesione w apelacji zarzuty.
Z omówionych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji,
na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku (odpowiednio) z art. 39816
k.p.c.