Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 40/10
POSTANOWIENIE
Dnia 4 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący)
SSN Romualda Spyt
SSA Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. J.
przeciwko SPZOZ Wielospecjalistycznemu Szpitalowi Powiatowemu […]
w związku ze skargą powoda o wznowienie postępowania w sprawie III APa …/08,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 4 lutego 2011 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 21 kwietnia 2010 r.,
I oddala zażalenie,
II przyznaje radcy prawnemu M. B. od Skarbu Państwa (kasy
Sądu Okręgowego w G.) kwotę 1.350 (tysiąc trzysta pięćdziesiąt)
zł, powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług - tytułem
nieopłaconych kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu
zażaleniowym.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 25 lutego 2009 r. Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację powoda M. J. od wyroku Sądu
Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. z dnia 19 września
2
2007 r., oddalającego powództwo o zadośćuczynienie pieniężne w związku z
mobbingiem oraz - o odszkodowanie za naruszenie zakazu dyskryminacji w
zatrudnieniu, skierowane przeciwko SPZOZ Wielospecjalistycznemu Szpitalowi
Powiatowemu […].
We wniosku o wznowienie postępowania zakończonego opisanym wyżej
wyrokiem pełnomocnik M. J. wniósł o wznowienie postępowania w sprawie,
uchylenie wyroku oddalającego apelację w sprawie III APa …/08 i ponowne jej
rozpoznanie poprzez uwzględnienie apelacji. Wskazał, iż podstawą wznowienia
jest art. 401 k.p.c. - z uwagi na brak możliwości działania powoda w procesie z
uwagi na chorobę powoda, na którą powołuje się powód obecnie, a także - art. 403
§ 3 k.p.c. - z uwagi na wykrycie przez powoda nowych istotnych okoliczności i
dowodów w sprawie, które mogły mieć znaczenie w sprawie.
Jednocześnie pełnomocnik powoda podał, że o okolicznościach
uzasadniających wznowienie postępowania - skarżący zgodnie ze swoim
oświadczeniem na piśmie - dowiedział się około 3 lub 4 miesięcy temu.
Sąd Apelacyjnego postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2010 r. odrzucił
skargę o wznowienie postępowania – uznając, że podnoszone w skardze
okoliczności nie mogą uzasadniać wznowienia postępowania. Jakkolwiek skarżący
wskazał na przepis normujący instytucję wznowienia postępowania, to jednak jego
twierdzenia, powołane na uzasadnienie zgłoszonego żądania nie odpowiadają
żadnej z ustawowych podstaw wznowienia postępowania. Zgodnie z utrwaloną
wykładnią normy art. 401 § 1 pkt 2 k.p.c., strona zostaje pozbawiona możności
działania tylko wtedy, gdy doszło do całkowitego pozbawienia jej możności obrony
swych praw, a więc gdy znalazła się w takiej sytuacji, która uniemożliwia, a nie tylko
utrudniła lub ograniczyła popieranie przed sądem dochodzonych roszczeń.
O takim pozbawieniu skarżącego możności działania w sprawie niniejszej, w
świetle twierdzeń uzasadnienia skargi, nie może być mowy, bowiem ubezpieczony
w toku całego postępowania apelacyjnego był reprezentowany przez pełnomocnika
z urzędu, który był autorem apelacji oraz brał aktywny udział w postępowaniu
przed Sądem II instancji.
Ustawową podstawą wznowienia postępowania wskazaną w art. 403 § 2
k.p.c. jest powołanie się na dowody, co do których w trakcie postępowania
3
zakończonego prawomocnym wyrokiem strona obiektywnie dysponowała
możliwością ich zgłoszenia, jednakże tego nie uczyniła wskutek braku procesowej
potrzeby ich powołania, a nie wskutek opieszałości, zaniedbania, zapomnienia, czy
błędnej oceny. Okoliczności wskazane przez skarżącego zostały wcześniej
powołane przez powoda w zakończonym postępowaniu, zaś okoliczność
polegająca na złośliwym łamaniu praw pracowniczych, (w zakresie stażu pracy i
godzin ponadwymiarowych) odnoszona jest przez skarżącego do treści umowy o
pracę, brak zatem przesłanek do przyjęcia, że została wykryta po uprawomocnieniu
się wyroku, a także, iż powód nie miał możliwości skorzystania z niej w tymże
postępowaniu.
Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. odrzucił
skargę.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego zaskarżył zażaleniem w części
dotyczącej zawartego w punkcie I rozstrzygnięcia o odrzuceniu skargi o wznowienie
postępowania pełnomocnik z urzędu M. J., zarzucając: - naruszenie art. 401 § 1 pkt
2 k.p.c. poprzez jego wadliwe zastosowanie, - naruszenie art. 403 § 2 k.p.c.,
poprzez jego wadliwe zastosowanie - wadliwe ustalenia stanu faktycznego
dotyczącego skarżącego, będące podstawą wydanego orzeczenia.
W związku z powyższym wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu. Wniósł
także o przyznanie i zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z urzędu w
postępowaniu odwoławczym w związku z niniejszym zażaleniem, w wysokości wg
norm przepisanych.
W uzasadnieniu zażalenia podniósł, że po pierwsze, powód był pozbawiony
możliwości działania w sprawie z uwagi na chorobę, co opisał w skardze i zdaniem
skarżącego okoliczność ta spełnia warunki określone w art. 401 k.p.c.; ocena sądu
orzekającego jest tu zdaniem skarżącego nieprawidłowa. Po drugie, w sprawie
ujawniły się nowe okoliczności, które skarżący chce podnieść we wznowionym
postępowaniu, a dotyczą one: dyskryminacji jego osoby, mobbingu, zniszczenia
kariery zawodowej; skarżący wskazuje także na nieprawdziwe w jego opinii
dokumenty dotyczące sprawy oraz ogólną atmosferę wokół jego sprawy, która
4
powodowała, że nie miał możliwości podniesienia wszystkich ważnych kwestii w
zakończonym postępowaniu przeciwko pozwanemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne.
Badając oparcie skargi na ustawowej podstawie wznowienia sąd ogranicza
się do zbadania, czy twierdzenia skargi stanowią taką ustawową podstawę, gdyż
jeśli wskazana podstawa została sformułowana w sposób odpowiadający ustawie,
ale w rzeczywistości nie występuje, skarga podlega odrzuceniu z mocy art. 410 § 1
k.p.c. Odrzucenie skargi o wznowienie postępowania nie może natomiast nastąpić
w przypadku, gdy podstawa ta istnieje, ale jest merytorycznie nieuzasadniona
(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19.03.2010 r. w sprawie II PZ 5/10 - LEX
nr 583798).
Podobnie w postanowieniu z dnia 26.09.2008 r. w sprawie V CZ 55/08 ( LEX
nr 590293) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że podstawy wznowienia
postępowania zostały uregulowane przez ustawodawcę w sposób wyczerpujący w
art. 401-4011
oraz art. 403 k.p.c. Sformułowanie podstawy wznowienia w sposób
odpowiadający powyższym przepisom nie oznacza jednak oparcia skargi na
ustawowej podstawie wznowienia, jeżeli już z samego jej uzasadnienia wynika, że
podnoszona podstawa nie zachodzi. Taka skarga, nie oparta na ustawowej
podstawie wznowienia, podlega odrzuceniu.
Podzielając te konstatacje i odnosząc je do niniejszej sprawy Sąd Najwyższy
uznał, że zawarte w skardze o wznowienie postępowania twierdzenia strony
powodowej, powołane na uzasadnienie zgłoszonego żądania nie odpowiadają
żadnej z ustawowych podstaw wznowienia postępowania. Wykładnia normy art.
401 § 1 pkt 2 k.p.c. prowadzi do konkluzji, że strona zostaje pozbawiona możności
działania tylko wtedy, gdy doszło do całkowitego pozbawienia jej możności obrony
swych praw, a więc gdy znalazła się w takiej sytuacji, która uniemożliwiała, a nie
tylko utrudniła lub ograniczyła popieranie przed sądem dochodzonych roszczeń. O
takim pozbawieniu skarżącego możności działania w sprawie niniejszej, w świetle
twierdzeń uzasadnienia skargi, nie może być mowy, bowiem ubezpieczony w toku
5
całego postępowania apelacyjnego był reprezentowany przez pełnomocnika z
urzędu - radcę prawnego M. B. Profesjonalny pełnomocnik z urzędu był autorem
apelacji oraz brał aktywny udział w postępowaniu przed Sądem II instancji,
uczestnicząc w posiedzeniach wyznaczonych na rozprawę w dniach: 30 stycznia
2009 r. oraz 25 lutego 2009 r.
Stan zdrowia powoda, w tym kontekście, nie uniemożliwiał mu sprawnego i
aktywnego uczestniczenia w postępowaniu sądowym, zgłaszania wniosków
dowodowych i podejmowania istotnych decyzji procesowych. Stan zdrowia powoda
był znany sądom rozstrzygającym jego sprawę i był brany pod uwagę przy
prowadzeniu postępowania sądowego oraz przy wyrokowaniu. Wskazany więc w
pierwszym zarzucie zażalenia stan zdrowia powoda nie mógł więc stanowić
podstawy wznowienia postępowania.
Ponadto, należy zwrócić uwagę, że żądanie wznowienia postępowania,
oparte na podstawie art. 403 § 2 k.p.c., jest dopuszczalne wtedy, gdy po
zakończeniu postępowania, którego dotyczy skarga, ujawniły się okoliczności
faktyczne lub środki dowodowe, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z
których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Ustawową
podstawą wznowienia postępowania wskazaną w art. 403 § 2 k.p.c. jest powołanie
się na dowody, co do których w trakcie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem strona obiektywnie dysponowała możliwością ich zgłoszenia, jednakże
tego nie uczyniła wskutek braku procesowej potrzeby ich powołania, a nie wskutek
opieszałości, zaniedbania, zapomnienia, czy błędnej oceny.
Podstawą wznowienia postępowania nie mogą być okoliczności i dowody
wchodzące w zakres materiału procesowego prawomocnie zakończonego
postępowania, a nie dostrzeżone przez stronę, bowiem wykrycie, o którym mowa w
powołanym art. 403 § 2 k.p.c. odnosi się do okoliczności i dowodów w poprzednim
postępowaniu w ogóle nie ujawnionych i wówczas nieujawnialnych, bo nieznanych
stronie i dla niej niedostępnych, zaś fakty "ujawnialne" czyli te, które strona powinna
znać, tj. miała możliwość dostępu do nich, nie są objęte hipotezą art. 403 § 2 k.p.c.
Ocena dostępności faktów powinna mieć charakter obiektywny i uwzględniać
całokształt okoliczności danej sprawy ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
24.06.2009 r. w sprawie I CZ 32/09 - LEX nr 584194).
6
W ocenie Sądu Najwyższego w sposób prawidłowy Sąd Apelacyjny przyjął, że
możliwość wznowienia postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. jest
uzależniona od zaistnienia łącznie trzech przesłanek: wykrycia po
uprawomocnieniu się wyroku nowych okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, które istniały w toku postępowania, ale nie zostały w nim powołane,
możliwości ich wpływu na wynik sprawy, niemożności skorzystania z nich przez
stronę w poprzednim postępowaniu. Tymczasem, okoliczności oznaczone przez
skarżącego, jako: dyskryminowanie i mobbingowanie ze wzglądu na: wiek - opinie
dr T., dyrektora W.; sposób ubierania się w opiniach personelu, częste pomawianie
przez personel Szpitala Rejonowego, podawanie nieprawdziwych, zmyślonych,
obraźliwych oraz pomawiających treści i opinii na szkodę powoda, zostały
powołane przez powoda w postępowaniu zakończonym prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego. Okoliczność polegająca na złośliwym łamaniu praw
pracowniczych, (w zakresie stażu pracy i godzin ponadwymiarowych) znana była
powodowi w poprzednim postępowaniu i wtedy mogła być zgłaszana, brak zatem
przesłanek do przyjęcia, że została wykryta po uprawomocnieniu się wyroku, a
także, iż powód nie miał możliwości skorzystania z niej w poprzednim
postępowaniu.
W ocenie Sądu Najwyższego - jeżeli z uzasadnienia skargi wynika, że
okoliczności w niej wskazane nie wyczerpują ustawowej przesłanki wznowienia
postępowania, wymienionej w art. 401, 4011
i 403 k.p.c., to podnoszona w żądaniu
podstawa prawna żądania nie zachodzi. W takim przypadku skarga nie jest oparta
na ustawowej podstawie wznowienia i podlega odrzuceniu, stosownie do art. 410 §
1 k.p.c., co prawidłowo uczynił Sąd Apelacyjny.
Mając powyższe okoliczności na względzie Sąd Najwyższy oddalił zażalenie
stosowanie do art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
O kosztach postępowania zażaleniowego, na które składają się koszty
pełnomocnika z urzędu, Sąd orzekł zgodnie z § 15 i § 2 ust. 3 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego w urzędu (Dz.U. nr 163, poz.
7
1349 ze zm.); ich wysokość ustalił na podstawie § 12 ust. 2 pkt 2 tego
rozporządzenia.