Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 1/11
POSTANOWIENIE
Dnia 10 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Iwulski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa M. S.
przeciwko Gimnazjum w O.
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 lutego 2011 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 13 marca 2006 r.,
odrzuca zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 13 marca 2006 r., Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K. oddalił wniosek powódki M. S. o wyłączenie
sędziów w postępowaniu apelacyjnym, które toczyło się w sprawie (o sygnaturze V
Pa …/06) przeciwko Gimnazjum […] o przywrócenie do pracy i zapłatę.
Na powyższe postanowienie w części dotyczącej sędziów SSO P. L. i SSO
S. P. powódka - reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika procesowego
ustanowionego z urzędu - w dniu 2 grudnia 2010 r. wniosła zażalenie do Sądu
Najwyższego, domagając się jego uchylenia w zaskarżonej części, względnie
zmiany "poprzez uwzględnienie wniosku w odniesieniu do wskazanych sędziów". W
2
uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że jego "podstawą prawną (...) na obecnym
etapie jest treść art. 4161
k.p.c. w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z
dnia 2 czerwca 2010 r. (Sygn. akt SK 38/09) stwierdzającego niezgodność z
konstytucją art. 3941
§ 2 k.p.c. w zakresie w jakim przepis ten nie przewiduje
możliwości zaskarżenia postanowienia sądu II instancji oddalającego wniosek o
wyłączenie sędziego złożony w toku postępowania przed tym sądem". W zażaleniu
wskazano również, że powódka w dniu 13 września 2010 r. w oparciu o art. 403 § 4
k.p.c. samodzielnie złożyła w Sądzie Okręgowym w K. skargę o wznowienie
postępowania w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem tego Sądu w
sprawie o sygnaturze V Pa …/06.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skoro zażalenie zostało w imieniu powódki wniesione przez zawodowego
pełnomocnika procesowego, to nie ma podstaw, aby traktować je jako inny środek
prawny przysługujący stronie od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji.
Zgodnie z art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c., zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje
wyłącznie na postanowienia sądu drugiej instancji: 1) odrzucające skargę
kasacyjną oraz skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia; 2) wydane w przedmiocie kosztów procesu, które nie były przedmiotem
rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji oraz 3) kończące postępowanie w sprawie,
w której przysługuje skarga kasacyjna, za wyjątkiem postanowień, o których mowa
w art. 3981
k.p.c. (czyli wydanych w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia
postępowania) oraz postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na
postanowienie sądu pierwszej instancji. Zaskarżone rozpoznawanym zażaleniem
postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 13 marca 2006 r. w przedmiocie wniosku
powódki o wyłączenie sędziów w postępowaniu odwoławczym nie mieści się w
żadnej z przedstawionych w art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c. kategorii orzeczeń, które mogą
być przedmiotem kontroli Sądu Najwyższego w postępowaniu zażaleniowym.
Rozpoznawane zażalenie zostało wniesione w związku z wyrokiem
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 czerwca 2010 r., SK 38/09 (Dz.U. Nr 109, poz.
3
724; OTK-A 2010 nr 5, poz. 46), w którym stwierdzono, że art. 3941
§ 2 k.p.c. w
zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości zaskarżenia postanowienia sądu
drugiej instancji oddalającego wniosek o wyłączenie sędziego złożony w
postępowaniu przed sądem drugiej instancji, jest niezgodny z art. 45 ust. 1
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 176 ust. 1
Konstytucji. W uzasadnieniu tego wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że
sprawa dotyczyła pominięcia ustawodawczego, wobec którego Trybunał wskazuje
na konieczność podjęcia przez ustawodawcę stosownych działań. Trybunał nie
wykluczył przy tym ewentualnego rozszerzenia zakresu kontroli postanowień sądu
drugiej instancji w drodze zażalenia do równorzędnego składu sądu odwoławczego.
Trybunał zastrzegł przy tym, że bez działania ustawodawcy realizacja skutków
przewidzianych w art. 190 ust. 4 Konstytucji nie jest automatyczna. Wyrok
Trybunału eliminuje brak zażalenia na postanowienie oddalające wniosek o
wyłączenie sędziego, zgłoszony w postępowaniu przed sądem drugiej instancji.
Jest to jednak operacja, która sama przez się nie eliminuje braku w Kodeksie
postępowania cywilnego normy generalnej, wyraźnie wysławiającej zasadę
zaskarżalności postanowień sądu drugiej instancji w kwestii oddalenia wniosku o
wyłączenie sędziego.
Oznacza to, że wejście w życie wskazanego wyroku Trybunału
Konstytucyjnego nie spowodowało rozszerzenia katalogu orzeczeń sądu drugiej
instancji podlegających zaskarżeniu do Sądu Najwyższego w trybie art. 3941
k.p.c.
o postanowienia oddalające wniosek strony o wyłączenie sędziów zgłoszony w
postępowaniu odwoławczym. Z tej przyczyny zażalenie powódki jest
niedopuszczalne i podlega odrzuceniu (art. 373 w związku z art. 370, art. 39821
oraz art. 3941
§ 1 i 3 k.p.c.).
Niezależnie od tego należy stwierdzić, że zażalenie do Sądu Najwyższego
należy wnieść w terminie tygodniowym od dnia doręczenia skarżonego
postanowienia, a gdy strona nie zażądała w terminie przepisanym doręczenia
postanowienia zapadłego na rozprawie - od ogłoszenia postanowienia (art. 394 § 2
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.). Termin ten został znacznie przekroczony, skoro od
doręczenia powódce odpisu postanowienia w marcu 2006 r., do wniesienia
przedmiotowego zażalenia (w grudniu 2010 r.) minęło kilka lat. Powołany wyrok
4
Trybunału Konstytucyjnego nie ma żadnego wpływu na bieg (upływ) terminu do
wniesienia zażalenia. Zażalenie powódki zostało więc wniesione z uchybieniem
ustawowego terminu, zatem również z tego powodu podlega odrzuceniu na
powołanej wyżej podstawie.
Ponieważ żaląca się wskazuje także art. 4161
k.p.c. jako podstawę
pozwalającą na wniesienia przedmiotowego zażalenia, to należy stwierdzić, że
przepis ten dotyczy nadzwyczajnego środka zaskarżenia, z pewnością
niebędącego zażaleniem. Dopuszcza on zaskarżenie postanowień niekończących
postępowania w sprawie, jeżeli zostały wydane na podstawie aktu normatywnego
uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną
umową lub z ustawą. Do tego środka zaskarżenia (skargi o uchylenie bądź zmianę
określonego w przepisie postanowienia) stosuje się odpowiednio przepisy o
wznowieniu postępowania. Nie jest to więc skarga o wznowienie postępowania,
choć środek ten może być z nią połączony (art. 403 § 4 k.p.c.). W każdym razie,
sądem właściwym do rozpoznania środka zaskarżenia z art. 4161
k.p.c., jest sąd,
który wydał zaskarżone postanowienie, a jeśli zaskarżono postanowienia sądów
różnych instancji - sąd instancji wyższej (art. 405 k.p.c.). Tym bardziej więc nie było
potrzeby rozważania, czy zażalenie powódki nie jest skargą z art. 4161
k.p.c., skoro
powódka w dniu 13 września 2010 r. złożyła już na podstawie art. 403 § 4 i art. 4161
k.p.c. we właściwym sądzie "skargę o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 1 czerwca 2006 r.", która
oczekuje na rozpoznanie.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy odrzucił zażalenie jako
niedopuszczalne i złożone po terminie.