Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PZ 11/10
POSTANOWIENIE
Dnia 9 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Kwaśniewski
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa P. W.
przeciwko Sądowi Rejonowemu w G., Sądowi Okręgowemu w G., P. M., M. J. i W.
A.
o ochronę dóbr osobistych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 lutego 2011 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 6 września 2010 r.,
1. uchyla zaskarżone postanowienie w punkcie drugim i
wyłącza od rozpoznania sprawy wszystkich sędziów
orzekających w Sądach Okręgowych na obszarze właściwości
Sądu Apelacyjnego […], niewyłączonych w punkcie pierwszym
zaskarżonego postanowienia oraz w punkcie pierwszym
postanowienia Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 25 września
2009 r.;
2. do rozpoznania sprawy wyznacza Sąd Okręgowy w P.
2
U z a s a d n i e n i e
P. W., sędzia Sądu Rejonowego w […] w sprawie z jego powództwa
przeciwko Sądowi Rejonowemu w […], Sądowi Okręgowemu w […], P. M., M. J. i
W. A. wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnemu z dnia 6 września
2010 r. Powód wnosił o wyłączenie sędziów Sądów Okręgowych w T., E., B., S. i
W. Zaskarżonym postanowieniem uwzględniono jego wniosek w odniesieniu do
jednego sędziego Sądu Okręgowego w B. i 13 sędziów orzekających w Sądzie
Okręgowym w S. oddalając go w pozostałej części. Wszyscy wyłączeni sędziowie
złożyli na podstawie art. 49 w związku z art. 52 § 2 k.p.c. oświadczenia, że istnieją
okoliczności mogące wywołać uzasadnioną wątpliwość co do ich bezstronności w
rozpoznawanej sprawie. Sędziowie, którzy nie złożyli tych oświadczeń, nie zostali
wyłączeni od jej rozpoznania.
Postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 25 września 2009 r., od
rozpoznawania sprawy zostali wyłączeni sędziowie Sądu Okręgowego w G. (poza
jednym). Sędziowie Sądu Apelacyjnego w […] zostali wyłączeni postanowieniem
Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2010 r., II PO 6/09. Tym samym
postanowieniem Sąd Najwyższy wyznaczył Sąd Apelacyjny w […] do rozpoznania
wniosku powoda o wyłączenie sędziów orzekających w Sądach Okręgowych
„Apelacji […]”, co jest przedmiotem niniejszego postępowania.
W zażaleniu na zaskarżone postanowienie Sądu Apelacyjnego w […] powód
podważa zasadność częściowego oddalenie jego wniosku o wyłączenie
pozostałych sędziów orzekających w Sądach Okręgowych na obszarze właściwości
Sądu Apelacyjnego w […]. W uzasadnieniu powód podniósł w szczególności, że to
postanowienie narusza art. 49 k.p.c. przez błędne uznanie, że okoliczność, iż
jednym z pozwanych jest sędzia Sądu Apelacyjnego w […] nie stanowi
wystarczającej podstawy do wyłączenia wszystkich sędziów orzekających w
Sądach Okręgowych podległych Sądowi Apelacyjnemu w […].
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione. Zgodnie z art. 49 k.p.c. sąd wyłącza sędziego
na jego żądanie lub wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że
mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej
3
sprawie. To nowe brzmienie tego przepisu, ustalone w następstwie wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 czerwca 2008 r., P 8/07 (OTK – A 2008 nr 5,
poz. 84, Dz. U. Nr 119, poz. 772) rozszerzyło przesłankę wyłączenia sędziego.
Przed nowelizacją przesłanką wyłączenia był stosunek osobisty między sędzią a
stroną lub jej przedstawicielem mogący wywołać wątpliwości wobec bezstronności
sędziego. Sąd Apelacyjny, mimo że prawidłowo powołał art. 49 k.p.c. w nowym
brzmieniu, to w istocie orzekał tak, jakby ten przepis nie został zmieniony. Wyłączył
bowiem tylko tych sędziów, którzy złożyli oświadczenie o istnieniu między nimi a
stronami postępowania stosunku mogącego wywołać wątpliwości co do ich
bezstronności (art. 52 § 2 k.p.c.). Jak jednak Trybunał Konstytucyjny podkreślił w
powołanym wyroku, instytucja wyłączenia sędziego urzeczywistnia prawo do sądu
wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji, a wyłączenie sędziego powinno uwzględniać
także okoliczności budzące wątpliwości w odbiorze społecznym co do
bezstronnego orzekania przez sędziego. Sąd Najwyższy podziela pogląd tego
Sądu wyrażony w powołanym postanowieniu z dnia 7 stycznia 2010 r., że nie ma
podstaw do kwestionowania oświadczeń tych sędziów, którzy stwierdzili brak
podstaw do ich wyłączenia, jednak wyłączenie ich jest uzasadnione okolicznością,
że w społecznym odbiorze mogłyby powstać wątpliwości co do ich bezstronności.
Sąd Najwyższy w szczególności wziął pod uwagę okoliczność, że powodem jest
sędzia Sądu Rejonowego w […], a jednym z pozwanych sędzia Sądu Apelacyjnego
w […].
Wyłączenie wszystkich sędziów orzekających w Sądach Okręgowych na
obszarze właściwości Sądu Apelacyjnego w […] ma podstawy także w wymogu
pragmatycznej wykładni przepisów postępowania, zapobiegającej przewlekłości
postępowania. Dopiero po okresie ponad dwuletnim od wytoczenia powództwa
został niniejszym postanowieniem wyznaczony sąd właściwy do rozpoznania
sprawy (art. 45 k.p.c.). Niewyłączenie wszystkich sędziów orzekających w Sądach
Okręgowych w Apelacji […] miałoby ten skutek, że po wydaniu orzeczenia przez
jeden z tych Sądów Okręgowych powstałaby kolejna kwestia proceduralna w
postaci konieczności wyznaczenia sądu właściwego do rozpoznania środka
odwoławczego od tego orzeczenia. Sędziowie Sądu Apelacyjnego w […] zostali
bowiem już wyłączeni od rozpoznania tej sprawy.
4
Niniejsze postanowienie wyłącza od rozpoznania sprawy nie tylko sędziów
wymienionych Sądów Okręgowych, którzy obecnie zajmują stanowiska sędziów
tych Sądów. Dotyczy ono także innych sędziów orzekających w tych Sądach (w
szczególności sędziów delegowanych i sędziów mianowanych w okresie
późniejszym na te stanowiska). Podstawą wyłączenia nie był bowiem stosunek
osobisty wyłączonych sędziów do stron, lecz ich orzekanie w określonym sądzie,
będącym w strukturze Sądów Okręgowych obszaru właściwości Sądu
Apelacyjnego w […]. Z tego też względu nie było potrzeby i możliwości wymienienia
z imienia i nazwiska wyłączonych sędziów.
Z tych względów na podstawie art. 45, art. 49 oraz art. 394 § 1 pkt 10 k.p.c.
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2001 r., I PZ 57/01,
OSNP 2003 nr 17, poz. 417) orzeczono jak w sentencji.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13