Pełny tekst orzeczenia

.Sygn. akt IV CZ 143/10
POSTANOWIENIE
Dnia 14 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka
(przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa G. Z. i W. Z.
przeciwko Gminie O.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 kwietnia 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie trzecim wyroku
Sądu Okręgowego w O.
z dnia 24 września 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w O. do ponownego rozpoznania, pozostawiając
temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego
2
Uzasadnienie
W. Z. i G. Z. wnieśli sprzeciw od orzeczenia Samorządowego Kolegium
Odwoławczego z dnia 8 maja 2008 r., w którym domagali się ustalenia, że
aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego bliżej opisanej
nieruchomości jest nieuzasadniona. Powodowie byli dotychczas zobowiązani do
uiszczania tej opłaty w wysokości 3.000 zł, natomiast po jej wypowiedzeniu opłata
ta miała wynosić 8.095 zł.
Pozwana Gmina O. nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie.
Wyrokiem z dnia 14 września 2009 r. Sąd Rejonowy w O. stwierdził, że od
dnia 1 stycznia 2008 r. wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego
tej nieruchomości wynosi 5.762,28 zł i oddalił powództwo w pozostałej części.
Od tego wyroku apelację wniosły obie strony. Pozwana, wskazując, że
zaskarża wyrok w części oddalającej powództwo, domagała się jego zmiany
i stwierdzenia, że od dnia 1 stycznia 2008 r. wysokość opłaty rocznej wynosi 8.095
zł ewentualnie jego częściowego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania, powodowie zaś, zaskarżając wyrok ten w całości, wnieśli o jego
uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Wyrokiem z dnia 24 września 2010 r. Sąd Okręgowy w O. zmienił
zaskarżony wyrok i podwyższył wysokość określonej nim opłaty do kwoty 7.327,80
zł, oddalił powództwo i apelację pozwanej w pozostałym zakresie, zaś apelację
powodów w całości oraz zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu za
instancję odwoławczą.
W zażaleniu na postanowienie o kosztach postępowania apelacyjnego
pozwana wniosła o jego zmianę poprzez solidarne zasądzenie od powodów na jej
rzecz z tytułu zwrotu kosztów procesu za drugą instancję kwoty 2.563,71 zł.
Zarzucając, że rozstrzygnięcie Sądu o wzajemnym zniesieniu kosztów jest
wadliwe, skarżąca argumentowała, że wygrała sprawę w znacznej części,
a ponadto poniosła znacznie większe koszty postępowania odwoławczego.
Wskazała ponadto, że w sprawie sporną kwotę stanowiła różnica pomiędzy
kwotą opłaty przed wypowiedzeniem oraz po jego dokonaniu, tj. 5.095,70 zł. Sąd
drugiej instancji ostatecznie ustalił wysokość opłaty rocznej na kwotę 7.327,80 zł,
3
na rzecz pozwanej zasądzono zatem 85% spornej kwoty tj. 4.327,80 zł. Na koszty
postępowania odwoławczego poniesione przez skarżącą miały się składać: wpis
od apelacji w wysokości 117 zł, wynagrodzenie biegłego za sporządzenie opinii
w wysokości 1690,81 zł, koszty przejazdu przez niego samochodem prywatnym
w wysokości 305,90 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 450 zł -
łącznie 2.563,17 zł.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Sąd Okręgowy powołał się na art. 100 k.p.c.; w zdaniu pierwszym tego
artykułu przewidziane są dwa możliwe rozstrzygnięcia o kosztach procesu
w przypadku częściowego tylko uwzględnienia żądań - wzajemne ich zniesienie
albo stosunkowe rozliczenie. Z zaskarżonego orzeczenia wynika, że koszty
postępowania odwoławczego zostały wzajemnie zniesione pomiędzy stronami.
Zasadniczo do wzajemnego zniesienia kosztów może dojść jedynie wtedy, gdy
w wyniku ich rozliczenia okaże się, że koszty przypadające na każdą ze stron
w przybliżeniu odpowiadają kwotom, które zostały przez strony faktycznie
poniesione. Chociaż sąd, rozstrzygając o kosztach na podstawie art. 100 k.p.c.,
kieruje się zasadą słuszności i nie ma obowiązku ściśle arytmetycznego ich
rozdzielenia, to jednak w każdym przypadku musi koszty te rozliczyć przy
uwzględnieniu wyników postępowania. Konieczne jest zatem ustalenie, jakie koszty
zostały przez strony w sprawie poniesione, w jakiej proporcji zgłoszone w pozwie
(apelacji) żądanie zostało przez sąd uwzględnione oraz określenie, jaka część
kosztów powinna przypaść na każdą z nich, konieczna jest także ocena czy i jaka
różnica zachodzi pomiędzy wysokością kosztów poniesionych przez strony,
a kosztami, które powinny rzeczywiście ponieść. Jedynie w oparciu o tak
rozliczone koszty sąd może podjąć decyzję, według jakiej zasady należy o nich
orzec.
W sprawie Sąd nie przeprowadził jakiegokolwiek rozliczenia ani nie wskazał
motywów, jakimi kierował się przy znoszeniu wzajemnie kosztów pomiędzy
stronami, ograniczając się wyłącznie do powołania podstawy prawnej
rozstrzygnięcia, tj. art. 100 k.p.c. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Sądu
Najwyższego stanowiskiem, brak uzasadnienia orzeczenia o kosztach stanowi
podstawę jego uchylenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 25 lutego 2010
4
r., V CZ 7/10, OSNC-ZD 2010, nr D, poz.104, z 19 maja 2010 r., I CZ 10/10,
niepubl. i z dnia 10 listopada 2010 r., II CZ 111/10, niepubl.). W tej sytuacji należało
ograniczyć się jedynie do stwierdzenia, że w sprawie brak wyraźnych przyczyn,
które przemawiałyby za całkowitym zniesieniem kosztów postępowania, które
strona pozwana poniosła w znaczniejszym rozmiarze.
W szczególności, wzajemne zniesienie kosztów pomiędzy stronami
spowodowało, że pozwana została w całości obciążona kosztami
przeprowadzonego w postępowaniu apelacyjnym dowodu z opinii biegłego,
pomimo że wygrała swoją apelację w przeważającej części, a apelacja powodów
została w całości oddalona.
Odnosząc się do pozostałych zarzutów zażalenia, należy stwierdzić, że
skarżąca nieprawidłowo określiła należność za zastępstwo procesowe
w postępowaniu odwoławczym. Zważywszy iż ten sam pełnomocnik występował
w sprawie w obu instancjach, opłata za zastępstwo przed sądem okręgowym
wynosiła 50% stawki minimalnej, a nie - jak wskazano w zażaleniu - 75% tej
stawki (§ 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego ustanowionego z urzędu - Dz.U. Nr 163, poz.1349 ze zm.). Wadliwie
także pozwana powołała się na proporcję, w jakiej wygrała sprawę, gdyż dla
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego, znaczenie ma jedynie
proporcja, w jakiej Sąd uwzględnił zgłoszone przez nią w apelacji żądanie.
Z omówionych względów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji, na
podstawie art. 3941
§ 3 w zw. art. 39815
§ 1 k.p.c.