V CZ 12/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II CZ 106/07 II CZ 26/03 III CSK 56/07 III CZ 1/07 III CZ 28/08 III CZ 47/07 IV CO 6/05 IV CZ 10/08 IV CZ 22/07 I ACa 482/09 II CZ 128/04
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 12/11
POSTANOWIENIE
Dnia 13 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie ze skargi Sławomira U.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego
z dnia 20 grudnia 2002 r.,
w sprawie z powództwa Sławomira U.
przeciwko Markowi W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 kwietnia 2011 r.,
zażalenia Sławomira U. na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 października 2010 r.,
1) oddala zażalenie;
2) przyznaje adwokatowi Agacie B. od Skarbu Państwa -
Sądu Apelacyjnego kwotę 1800 zł (jeden tysiąc osiemset
złotych) wraz z podatkiem od towarów i usług tytułem
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej
skarżącemu Sławomirowi U. z urzędu w postępowaniu
zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił wniosek Sławomira
U. o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w
sprawie z jego powództwa przeciwko Markowi W. o zapłatę, zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 20 grudnia 2002 r., którym
oddalona została jego apelacja od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 4 czerwca
2002 r. oraz odrzucił tę skargę.
Orzeczenie to oparte zostało na następujących wnioskach:
Skarga o wznowienie postępowania wniesiona została po upływie pięciu lat
od uprawomocnienia się obu wyroków. Wniosek o przywrócenie terminu
przewidzianego art. 408 k.p.c. podlegał odrzuceniu, z mocy art. 170 k.p.c., jako
niedopuszczalny, ponieważ nie jest to termin do podjęcia czynności procesowej.
Wobec tego należało odrzucić także skargę o wznowienie postępowania, skoro
złożona została po upływie terminu przewidzianego art. 407 § 1 k.p.c., jak też po
upływie terminu wskazanego w art. 408 k.p.c. Za odrzuceniem przemawia również
nieistnienie podstawy objętej art. 403 § 1 i 2 k.p.c. Zarzut popełnienia przestępstwa
skarżący kieruje w stosunku do pozwanego i wiąże go z nieprawidłowościami
w reprezentowaniu go w sprawie, w której był on jego pełnomocnikiem
ustanowionym z urzędu. Nie powołał okoliczności wskazujących na podrobienie lub
przerobienie dokumentu, na którym oparte być miało kwestionowane orzeczenie.
Postanowienie wydane przez prokuratora w dniu 21 października 2008 r.,
i uzasadnienie wyroku wydanego w sprawie oznaczonej sygnaturą I ACa 482/09,
nie stanowią okoliczności ani dowodów, które istniały w dacie zamknięcia rozprawy
przez Sąd Okręgowy a do wykrycia ich doszło w późniejszym czasie. Sam zresztą
skarżący przyznał, że nie uzyskał wiedzy o innych faktach i dowodach, które nie
były mu wcześniej znane, ale ze wskazanych dokumentów wynika argumentacja
przemawiająca za odpowiedzialnością pozwanego.
Skarżący w zażaleniu zarzucił zaskarżonemu postanowieniu naruszenie art.
410 § 1 w związku z art. 408 i art. 403 § 1 i § 2 k.p.c. przez niewłaściwe
zastosowanie tych przepisów, czego konsekwencją było odrzucenie skargi
3
o wznowienie postępowania. Wniósł o uchylenie tego postanowienia i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania. Podniósł w uzasadnieniu, że przekroczenie
terminu wskazanego w art. 408 k.p.c. nie stanowi przeszkody do wniesienia skargi
o wznowienie postępowania, jeśli doszło do nienależytej reprezentacji skarżącego
lub pozbawienia go możności obrony, a w odniesieniu do niego pozwany naruszył
zasady należytego reprezentowania go w postępowaniu sądowym. Ponadto na
istnienie podstaw objętych art. 403 § 1 i § 2 k.p.c. wskazuje niezgodne z prawem
działanie osób wymienionych przez skarżącego, w tym pozwanego, które
uniemożliwiło mu ochronę swoich interesów oraz wskazywanie dowodów
i okoliczności, które miały istotne znaczenie w sprawie. Skarga powinna być zatem
merytorycznie rozpoznana, skoro oparta była na ustawowych podstawach.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem
zaskarżenia przysługującym od prawomocnych orzeczeń wymienionych w art. 399
k.p.c. Skuteczne wniesienie go możliwe jest jedynie w oparciu o ściśle określone
i wyczerpująco wymienione podstawy (art. 401 do 403 k.p.c.) oraz w terminie
przewidzianym w art. 407 k.p.c., przy uwzględnieniu terminu zastrzeżonego art. 408
k.p.c. Po uchyleniu art. 411 k.p.c. i zmianie art. 410 k.p.c. ustawą z dnia 22 grudnia
2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo
o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) sąd na
posiedzeniu niejawnym bada, czy skarga o wznowienie postępowania została
wniesiona w terminie, czy jest dopuszczalna oraz czy została oparta na ustawowej
podstawie wznowienia. Jeśli strona oparła skargę na innych podstawach niż
pozbawienie możności obrony lub nienależyte reprezentowanie, to możliwość jej
wniesienia ograniczona została do 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia.
Termin ten określa czas, w którym - przy jednoczesnym zachowaniu terminu z art.
407 § 1 k.p.c. - w ogóle dopuszczalne jest żądanie wznowienia postępowania.
Ma on charakter terminu prekluzyjnego i nie podlega przywróceniu według zasad
przewidzianych w art. 168 i art. 169 k.p.c. Stwierdzenie istnienia podstaw
wznowienia postępowania polega na badaniu, czy powołane przez skarżącego
okoliczności odpowiadają ustawowej podstawie wznowienia oraz czy podstawa ta
rzeczywiście istnieje. Jeżeli w okolicznościach konkretnej sprawy wskazana
4
podstawa nie zostanie potwierdzona, to skarga podlega odrzuceniu.
Takie określenie zakresu kognicji sądu na gruncie art. 410 § 1 k.p.c. ukształtowane
zostało w orzecznictwie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca
2005 r., IV CO 6/05, niepubl.; z 10 lutego 2006 r., PZ 33/05, OSNP 2007/3-4/68;
z 24 stycznia 2007 r., III CZ 1/07, niepubl.; z 30 maja 2007 r., IV CZ 22/07, niepubl.,
z 22 listopada 2007 r., III CZ 47/07, niepubl.; z 10 lipca 2008 r., III CZ 28/08,
niepubl. oraz wyrok z 16 maja 2007 r., III CSK 56/07, niepubl.) i podziela je również
Sąd Najwyższy w rozpoznawanej sprawie. Wbrew stanowisku skarżącego, do
skierowania sprawy na rozprawę dochodzi w razie uznania, że skarga została
skutecznie wniesiona i możliwa jest analiza i ocena zasadności powoływanej
podstawy.
Jednolicie również przyjmowane jest w orzecznictwie, że niewłaściwe
wykonywanie obowiązków przez pełnomocnika strony nie spełnia przesłanek
nienależytej reprezentacji, określonych w art. 401 pkt 2 k.p.c. (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2003 r., II CZ 26/03, OSNC 2004/6/95;
z 10 listopada 2004 r., II CZ 128/04, niepubl.; z 22 stycznia 2008 r., II CZ 106/07,
niepubl.; z 28 marca 2008 r., IV CZ 10/08, niepubl.). Wskazanie jako podstaw
skargi art. 403 § 1 i 2 k.p.c. obligowało skarżącego do przedstawienia okoliczności
potwierdzających zaistnienie działań, które doprowadziły do zmiany treści
dokumentów, czy też uchylenia skazującego wyroku, które były podstawą
prawomocnego orzeczenia. Skarżący nie wskazał na istnienie wyroku
stwierdzającego przestępcze działanie, którego następstwem było wydanie
kwestionowanego orzeczenia. Nie ma podstaw do przyjęcia, że wykryte zostały
nowe fakty i dowody, których nie można było podnieść przed zamknięciem
rozprawy w poprzednio prowadzonej sprawie. Powoływanie się na działanie
niezgodne z prawem nie zostało nawet uprawdopodobnione. Podkreślenia
wymaga, że każda z podstaw skargi o wznowienie postępowania ma samodzielny
charakter i jeśli jest uzasadniona, to prowadzi do ponownego rozpoznania sprawy.
Nietrafnie zatem skarżący dąży do przyjęcia istnienia podstaw objętych art. 403 § 1
i 2 k.p.c. za pośrednictwem podstaw nieważności w postaci pozbawienia możności
obrony, wywołanej nienależytym reprezentowaniem, zmierzając do obejścia upływu
terminu wskazanego w art. 408 k.p.c., do których nie ma on zastosowania.
5
Z powyższych względów zażalenie jako pozbawione uzasadnionych
podstaw podlegało oddaleniu z mocy art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
W oparciu o art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 2002 r. Prawo
o adwokaturze (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) i § 19 w związku
z § 6 pkt 5, § 2 ust 3 i § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) pełnomocnikowi skarżącego przyznane
zostały koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
POSTANOWIENIE
Dnia 13 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
w sprawie ze skargi Sławomira U.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego
z dnia 20 grudnia 2002 r.,
w sprawie z powództwa Sławomira U.
przeciwko Markowi W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 kwietnia 2011 r.,
zażalenia Sławomira U. na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 października 2010 r.,
1) oddala zażalenie;
2) przyznaje adwokatowi Agacie B. od Skarbu Państwa -
Sądu Apelacyjnego kwotę 1800 zł (jeden tysiąc osiemset
złotych) wraz z podatkiem od towarów i usług tytułem
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej
skarżącemu Sławomirowi U. z urzędu w postępowaniu
zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił wniosek Sławomira
U. o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w
sprawie z jego powództwa przeciwko Markowi W. o zapłatę, zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 20 grudnia 2002 r., którym
oddalona została jego apelacja od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 4 czerwca
2002 r. oraz odrzucił tę skargę.
Orzeczenie to oparte zostało na następujących wnioskach:
Skarga o wznowienie postępowania wniesiona została po upływie pięciu lat
od uprawomocnienia się obu wyroków. Wniosek o przywrócenie terminu
przewidzianego art. 408 k.p.c. podlegał odrzuceniu, z mocy art. 170 k.p.c., jako
niedopuszczalny, ponieważ nie jest to termin do podjęcia czynności procesowej.
Wobec tego należało odrzucić także skargę o wznowienie postępowania, skoro
złożona została po upływie terminu przewidzianego art. 407 § 1 k.p.c., jak też po
upływie terminu wskazanego w art. 408 k.p.c. Za odrzuceniem przemawia również
nieistnienie podstawy objętej art. 403 § 1 i 2 k.p.c. Zarzut popełnienia przestępstwa
skarżący kieruje w stosunku do pozwanego i wiąże go z nieprawidłowościami
w reprezentowaniu go w sprawie, w której był on jego pełnomocnikiem
ustanowionym z urzędu. Nie powołał okoliczności wskazujących na podrobienie lub
przerobienie dokumentu, na którym oparte być miało kwestionowane orzeczenie.
Postanowienie wydane przez prokuratora w dniu 21 października 2008 r.,
i uzasadnienie wyroku wydanego w sprawie oznaczonej sygnaturą I ACa 482/09,
nie stanowią okoliczności ani dowodów, które istniały w dacie zamknięcia rozprawy
przez Sąd Okręgowy a do wykrycia ich doszło w późniejszym czasie. Sam zresztą
skarżący przyznał, że nie uzyskał wiedzy o innych faktach i dowodach, które nie
były mu wcześniej znane, ale ze wskazanych dokumentów wynika argumentacja
przemawiająca za odpowiedzialnością pozwanego.
Skarżący w zażaleniu zarzucił zaskarżonemu postanowieniu naruszenie art.
410 § 1 w związku z art. 408 i art. 403 § 1 i § 2 k.p.c. przez niewłaściwe
zastosowanie tych przepisów, czego konsekwencją było odrzucenie skargi
3
o wznowienie postępowania. Wniósł o uchylenie tego postanowienia i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania. Podniósł w uzasadnieniu, że przekroczenie
terminu wskazanego w art. 408 k.p.c. nie stanowi przeszkody do wniesienia skargi
o wznowienie postępowania, jeśli doszło do nienależytej reprezentacji skarżącego
lub pozbawienia go możności obrony, a w odniesieniu do niego pozwany naruszył
zasady należytego reprezentowania go w postępowaniu sądowym. Ponadto na
istnienie podstaw objętych art. 403 § 1 i § 2 k.p.c. wskazuje niezgodne z prawem
działanie osób wymienionych przez skarżącego, w tym pozwanego, które
uniemożliwiło mu ochronę swoich interesów oraz wskazywanie dowodów
i okoliczności, które miały istotne znaczenie w sprawie. Skarga powinna być zatem
merytorycznie rozpoznana, skoro oparta była na ustawowych podstawach.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem
zaskarżenia przysługującym od prawomocnych orzeczeń wymienionych w art. 399
k.p.c. Skuteczne wniesienie go możliwe jest jedynie w oparciu o ściśle określone
i wyczerpująco wymienione podstawy (art. 401 do 403 k.p.c.) oraz w terminie
przewidzianym w art. 407 k.p.c., przy uwzględnieniu terminu zastrzeżonego art. 408
k.p.c. Po uchyleniu art. 411 k.p.c. i zmianie art. 410 k.p.c. ustawą z dnia 22 grudnia
2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo
o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) sąd na
posiedzeniu niejawnym bada, czy skarga o wznowienie postępowania została
wniesiona w terminie, czy jest dopuszczalna oraz czy została oparta na ustawowej
podstawie wznowienia. Jeśli strona oparła skargę na innych podstawach niż
pozbawienie możności obrony lub nienależyte reprezentowanie, to możliwość jej
wniesienia ograniczona została do 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia.
Termin ten określa czas, w którym - przy jednoczesnym zachowaniu terminu z art.
407 § 1 k.p.c. - w ogóle dopuszczalne jest żądanie wznowienia postępowania.
Ma on charakter terminu prekluzyjnego i nie podlega przywróceniu według zasad
przewidzianych w art. 168 i art. 169 k.p.c. Stwierdzenie istnienia podstaw
wznowienia postępowania polega na badaniu, czy powołane przez skarżącego
okoliczności odpowiadają ustawowej podstawie wznowienia oraz czy podstawa ta
rzeczywiście istnieje. Jeżeli w okolicznościach konkretnej sprawy wskazana
4
podstawa nie zostanie potwierdzona, to skarga podlega odrzuceniu.
Takie określenie zakresu kognicji sądu na gruncie art. 410 § 1 k.p.c. ukształtowane
zostało w orzecznictwie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca
2005 r., IV CO 6/05, niepubl.; z 10 lutego 2006 r., PZ 33/05, OSNP 2007/3-4/68;
z 24 stycznia 2007 r., III CZ 1/07, niepubl.; z 30 maja 2007 r., IV CZ 22/07, niepubl.,
z 22 listopada 2007 r., III CZ 47/07, niepubl.; z 10 lipca 2008 r., III CZ 28/08,
niepubl. oraz wyrok z 16 maja 2007 r., III CSK 56/07, niepubl.) i podziela je również
Sąd Najwyższy w rozpoznawanej sprawie. Wbrew stanowisku skarżącego, do
skierowania sprawy na rozprawę dochodzi w razie uznania, że skarga została
skutecznie wniesiona i możliwa jest analiza i ocena zasadności powoływanej
podstawy.
Jednolicie również przyjmowane jest w orzecznictwie, że niewłaściwe
wykonywanie obowiązków przez pełnomocnika strony nie spełnia przesłanek
nienależytej reprezentacji, określonych w art. 401 pkt 2 k.p.c. (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2003 r., II CZ 26/03, OSNC 2004/6/95;
z 10 listopada 2004 r., II CZ 128/04, niepubl.; z 22 stycznia 2008 r., II CZ 106/07,
niepubl.; z 28 marca 2008 r., IV CZ 10/08, niepubl.). Wskazanie jako podstaw
skargi art. 403 § 1 i 2 k.p.c. obligowało skarżącego do przedstawienia okoliczności
potwierdzających zaistnienie działań, które doprowadziły do zmiany treści
dokumentów, czy też uchylenia skazującego wyroku, które były podstawą
prawomocnego orzeczenia. Skarżący nie wskazał na istnienie wyroku
stwierdzającego przestępcze działanie, którego następstwem było wydanie
kwestionowanego orzeczenia. Nie ma podstaw do przyjęcia, że wykryte zostały
nowe fakty i dowody, których nie można było podnieść przed zamknięciem
rozprawy w poprzednio prowadzonej sprawie. Powoływanie się na działanie
niezgodne z prawem nie zostało nawet uprawdopodobnione. Podkreślenia
wymaga, że każda z podstaw skargi o wznowienie postępowania ma samodzielny
charakter i jeśli jest uzasadniona, to prowadzi do ponownego rozpoznania sprawy.
Nietrafnie zatem skarżący dąży do przyjęcia istnienia podstaw objętych art. 403 § 1
i 2 k.p.c. za pośrednictwem podstaw nieważności w postaci pozbawienia możności
obrony, wywołanej nienależytym reprezentowaniem, zmierzając do obejścia upływu
terminu wskazanego w art. 408 k.p.c., do których nie ma on zastosowania.
5
Z powyższych względów zażalenie jako pozbawione uzasadnionych
podstaw podlegało oddaleniu z mocy art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
W oparciu o art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 2002 r. Prawo
o adwokaturze (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) i § 19 w związku
z § 6 pkt 5, § 2 ust 3 i § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) pełnomocnikowi skarżącego przyznane
zostały koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.