I CSK 378/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:23-05-2013
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CSK 378/09
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 maja 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa J. B.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Gospodarki
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 maja 2011 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 20 marca 2009 r.,
oddala skargę kasacyjną; zasądza od powoda J. B. na rzecz
Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
kwotę 5400 (pięć tysięcy czterysta) zł z tytułu zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 20 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
J. B. od wyroku Sądu Okręgowego, którym powództwo o zapłatę przeciwko
pozwanemu Skarbowi Państwa – Ministrowi Gospodarki oddalono w części
dotyczącej odszkodowania za utracone korzyści spowodowane niezgodną z
prawem decyzją administracyjną. Sąd Apelacyjny uznał, że skarżący nie wykazał
wystarczająco faktu poniesienia szkody w postaci utraconych korzyści, a także
związku przyczynowego między wydaniem wadliwej decyzji a utraconymi
korzyściami. Podstawą faktyczną powództwa była okoliczność, że poprzednik
prawny powoda był współwłaścicielem Przedsiębiorstwa Młyn wł. W. M. w I., w
postępowaniach administracyjnych zaś prowadzonych i zakończonych aktami
administracyjnymi wydanymi w latach 1951 i 1963 został on pozbawiony tego
przedsiębiorstwa, ponosząc m.in. szkodę w majątku ruchomym. Powód dochodził
równowartości pieniężnej utraconych korzyści z tytułu ewentualnej działalności
wskazanego przedsiębiorstwa w okresie od 17 października 1997 r. do 23 kwietnia
2007 r.
Powód od wskazanego wyroku Sądu drugiej instancji wniósł skargę
kasacyjną, w której zarzucił naruszenie art. 361 k.c. przez nieobjęcie
odpowiedzialnością strony pozwanej za utracone przez niego korzyści, których
realną możliwość uzyskania dostatecznie jednak wykazał. W konsekwencji doszło
też, według skarżącego, do naruszenia art. 417 § 1 i 4171
§ 2 k.c. przez ich
niezastosowanie. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku, jak również
wyroku Sądu Okręgowego w części oddalającej powództwo i zasądzenie od
pozwanego Skarbu Państwa na jego rzecz kwoty 234 979 zł z ustawowymi
odsetkami.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.
Przede wszystkim należy podkreślić, że Sąd Apelacyjny oddalając
powództwo stwierdził, iż pozwany nie udowodnił wysokości szkody oraz nie
wykazał związku przyczynowego między wydaniem decyzji administracyjnej
dotkniętej nieważnością a utraconymi korzyściami. Sąd drugiej instancji przyjął tym
3
samym, odmiennie niż Sąd pierwszej instancji, że co do zasady dopuszczalne
jest dochodzenie roszczenia z tytułu utraconych korzyści wywołanych nieważną
decyzją administracyjną także wtedy gdy zdarzenie wywołujące szkodę
nastąpiło przed dniem wejścia w życie Konstytucji RP (17 października 1997 r.).
Pogląd ten jest jednak nietrafny.
W uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 31 marca
2011 r., CZP 112/10 (niepublik.) przyjęto bowiem, że jeżeli ostateczna wadliwa
decyzja administracyjna została wydana przed dniem wejścia w życie Konstytucji,
odszkodowanie przysługujące na podstawie art. 160 § 1 k.p.a. nie obejmuje
korzyści utraconych wskutek jej wydania, choćby sama ich utrata nastąpiła po
wejściu w życie Konstytucji. Pogląd ten, jako mający moc zasady prawnej, wiąże
Sąd Najwyższy orzekający w niniejszej sprawie. Jego przyjęcie oznacza natomiast,
że należy przyjąć, iż skarżącemu w ogóle nie przysługiwało roszczenie
o odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, gdyż – co nie budziło wątpliwości -
decyzje nacjonalizacyjne stanowiące - w jego ocenie - zdarzenie sprawcze
wyrządzonej szkody były wydane przed wejściem w życie obecnie obowiązującej
Konstytucji. Ustalanie przez Sąd Apelacyjny związku przyczynowego i wysokości
utraconych korzyści było zatem zbędne.
W tej sytuacji, skoro dochodzone roszczenie powodowi nie przysługuje
bezprzedmiotowe jest także ustosunkowywanie się przez Sąd Najwyższy co do
przedstawionego w skardze kasacyjnej zagadnienia rozumienia pojęcia „utracone
korzyści” z punktu widzenia art. 361 k.c., gdyż miałoby to znaczenie tylko dla
określenia zakresu i wysokości szkody z powyższego tytułu.
Wobec tak kształtującego się stanu prawnego należało skargę kasacyjną
oddalić, gdyż zaskarżony wyrok mimo błędnego uzasadnienia ostatecznie
odpowiada prawu (art. 39814
k.p.c.).
O kosztach postępowania kasacyjnego Sąd Najwyższy orzekł na podstawie
art. 98 § 1 w zw. z art. 39821
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 maja 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z powództwa J. B.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Gospodarki
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 maja 2011 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 20 marca 2009 r.,
oddala skargę kasacyjną; zasądza od powoda J. B. na rzecz
Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
kwotę 5400 (pięć tysięcy czterysta) zł z tytułu zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Wyrokiem z dnia 20 marca 2009 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
J. B. od wyroku Sądu Okręgowego, którym powództwo o zapłatę przeciwko
pozwanemu Skarbowi Państwa – Ministrowi Gospodarki oddalono w części
dotyczącej odszkodowania za utracone korzyści spowodowane niezgodną z
prawem decyzją administracyjną. Sąd Apelacyjny uznał, że skarżący nie wykazał
wystarczająco faktu poniesienia szkody w postaci utraconych korzyści, a także
związku przyczynowego między wydaniem wadliwej decyzji a utraconymi
korzyściami. Podstawą faktyczną powództwa była okoliczność, że poprzednik
prawny powoda był współwłaścicielem Przedsiębiorstwa Młyn wł. W. M. w I., w
postępowaniach administracyjnych zaś prowadzonych i zakończonych aktami
administracyjnymi wydanymi w latach 1951 i 1963 został on pozbawiony tego
przedsiębiorstwa, ponosząc m.in. szkodę w majątku ruchomym. Powód dochodził
równowartości pieniężnej utraconych korzyści z tytułu ewentualnej działalności
wskazanego przedsiębiorstwa w okresie od 17 października 1997 r. do 23 kwietnia
2007 r.
Powód od wskazanego wyroku Sądu drugiej instancji wniósł skargę
kasacyjną, w której zarzucił naruszenie art. 361 k.c. przez nieobjęcie
odpowiedzialnością strony pozwanej za utracone przez niego korzyści, których
realną możliwość uzyskania dostatecznie jednak wykazał. W konsekwencji doszło
też, według skarżącego, do naruszenia art. 417 § 1 i 4171
§ 2 k.c. przez ich
niezastosowanie. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku, jak również
wyroku Sądu Okręgowego w części oddalającej powództwo i zasądzenie od
pozwanego Skarbu Państwa na jego rzecz kwoty 234 979 zł z ustawowymi
odsetkami.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.
Przede wszystkim należy podkreślić, że Sąd Apelacyjny oddalając
powództwo stwierdził, iż pozwany nie udowodnił wysokości szkody oraz nie
wykazał związku przyczynowego między wydaniem decyzji administracyjnej
dotkniętej nieważnością a utraconymi korzyściami. Sąd drugiej instancji przyjął tym
3
samym, odmiennie niż Sąd pierwszej instancji, że co do zasady dopuszczalne
jest dochodzenie roszczenia z tytułu utraconych korzyści wywołanych nieważną
decyzją administracyjną także wtedy gdy zdarzenie wywołujące szkodę
nastąpiło przed dniem wejścia w życie Konstytucji RP (17 października 1997 r.).
Pogląd ten jest jednak nietrafny.
W uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 31 marca
2011 r., CZP 112/10 (niepublik.) przyjęto bowiem, że jeżeli ostateczna wadliwa
decyzja administracyjna została wydana przed dniem wejścia w życie Konstytucji,
odszkodowanie przysługujące na podstawie art. 160 § 1 k.p.a. nie obejmuje
korzyści utraconych wskutek jej wydania, choćby sama ich utrata nastąpiła po
wejściu w życie Konstytucji. Pogląd ten, jako mający moc zasady prawnej, wiąże
Sąd Najwyższy orzekający w niniejszej sprawie. Jego przyjęcie oznacza natomiast,
że należy przyjąć, iż skarżącemu w ogóle nie przysługiwało roszczenie
o odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, gdyż – co nie budziło wątpliwości -
decyzje nacjonalizacyjne stanowiące - w jego ocenie - zdarzenie sprawcze
wyrządzonej szkody były wydane przed wejściem w życie obecnie obowiązującej
Konstytucji. Ustalanie przez Sąd Apelacyjny związku przyczynowego i wysokości
utraconych korzyści było zatem zbędne.
W tej sytuacji, skoro dochodzone roszczenie powodowi nie przysługuje
bezprzedmiotowe jest także ustosunkowywanie się przez Sąd Najwyższy co do
przedstawionego w skardze kasacyjnej zagadnienia rozumienia pojęcia „utracone
korzyści” z punktu widzenia art. 361 k.c., gdyż miałoby to znaczenie tylko dla
określenia zakresu i wysokości szkody z powyższego tytułu.
Wobec tak kształtującego się stanu prawnego należało skargę kasacyjną
oddalić, gdyż zaskarżony wyrok mimo błędnego uzasadnienia ostatecznie
odpowiada prawu (art. 39814
k.p.c.).
O kosztach postępowania kasacyjnego Sąd Najwyższy orzekł na podstawie
art. 98 § 1 w zw. z art. 39821
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.