Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 29 czerwca 2011 r.
III PZ 5/11
Wartość przedmiotu zaskarżenia w zażaleniu na postanowienie o kosz-
tach zastępstwa procesowego ustala się na podstawie wysokości tych kosz-
tów, a nie według wartości przedmiotu sporu w sprawie.
Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Zbigniew
Korzeniowski (sprawozdawca), Roman Kuczyński.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 29 czerwca
2011 r. sprawy z powództwa Edwarda Ś. przeciwko Gimnazjum […] w G. o odszko-
dowanie i zadośćuczynienie, na skutek zażalenia strony pozwanej na postanowienie
Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 29 grudnia 2010 r. […]
u c h y l i ł zaskarżone postanowienie i przekazał zażalenie Sądowi Apelacyj-
nemu w Szczecinie do ponownego rozpoznania oraz orzeczenia o kosztach postę-
powania zażaleniowego i zwrocie opłaty od zażalenia.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny w Szczecinie postanowieniem z 29 grudnia 2010 r. odrzucił na
podstawie art. 1302
§ 1 k.p.c. zażalenie pozwanego na rozstrzygnięcie o kosztach
zastępstwa procesowego w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 14 września
2010 r., albowiem pełnomocnik adwokat uiścił opłatę od zażalenia w kwocie 30 zł,
zamiast w kwocie 100 zł. Wartość przedmiotu sporu w sprawie wynosiła 500.000 zł i
stąd koszty zastępstwa adwokackiego wynosiły 5.400 zł - zgodnie z § 6 pkt 7 i § 12
ust. 1 pkt 2 rozporządzenia z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności ad-
wokackie. Sąd Okręgowy oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwa-
nego 3.400 zł tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego a na podsta-
wie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego
ponad tę kwotę.
2
W zażaleniu na zawarte w wyroku postanowienie o kosztach zastępstwa pro-
cesowego pozwany domagał się jego zmiany przez zasądzenie od powoda 5.400 zł.
Wartość zaskarżenia określono na kwotę 2.000 zł. Zażalenie zostało opłacone opłatą
w kwocie 30 zł.
Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu odrzucenia zażalenia podał, że profesjonalny
pełnomocnik błędnie obliczył wysokość opłaty od zażalenia, gdyż ze względu na re-
gulację z art. 35 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (dalej: ustawa o ksc) i wartość przedmiotu sporu 500.000 zł, powinna być
uiszczona opłata stosunkowa w kwocie 100 zł, a nie opłata w kwocie 30 zł. Zatem na
podstawie art. 1302
§ 1 k.p.c. zażalenie nienależycie opłacone wniesione przez peł-
nomocnika (adwokata) podlegało odrzuceniu bez wzywania do uzupełnienia. Uchyle-
nie z dniem 1 lipca 2009 r. przepisu art. 1302
§ 3 k.p.c. nie zmieniło reżimu wymaga-
jącego samobliczenia i właściwego opłacenia pisma procesowego wnoszonego przez
profesjonalnego pełnomocnika (postanowienia Sądu Najwyższego z 18 stycznia
2010 r., II UZ 48/09 i z 28 października 2009 r., II PZ 16/09 oraz z 3 lutego 2010 r., II
CZ 79/07; a także uchwała Sądu Najwyższego z 15 czerwca 2010 r., II UZP 4/10).
W zażaleniu pozwany zarzucił naruszenie przepisów ustawy o ksc przez
przyjęcie, że od zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji w sprawie
kosztów postępowania w sprawie z zakresu prawa pracy, w której wartość przed-
miotu sporu przekracza 50.000 zł, pobiera się opłatę stosunkową od wartości przed-
miotu zaskarżenia, podczas gdy pobiera się piątą część opłaty stosunkowej od war-
tości przedmiotu zaskarżenia, która nie może wynosić mniej niż 30 zł. Ponadto po-
zwany zarzucił błędne ustalenie, że od zażalenia została uiszczona opłata podsta-
wowa 30 zł w miejsce opłaty stosunkowej 100 zł, podczas gdy została uiszczona
opłata stosunkowa 30 zł, zgodnie z przepisami ustawy o ksc. Skarżący wniósł o
uchylenie postanowienia i rozpoznanie zażalenia albo „o przekazanie go do ponow-
nego rozpoznania z prawem do zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego”.
Skarżący wniósł także o zwrot opłaty od zażalenia na podstawie art. 99 ustawy o ksc,
gdyż jest to oczywiście uzasadnione.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie uzasadnia uchylenie zaskarżonego postanowienia wobec narusze-
nia prawa procesowego oraz przepisów ustawy o ksc. Wpierw należy zauważyć, że
3
nawet gdyby zażalenie na orzeczenie o kosztach nie zostało należycie opłacone, to
nie mogło zostać odrzucone bez wezwania do uzupełnienia o wymaganą opłatę.
Błędnie w zaskarżonym postanowieniu odczytano znaczenie uchwały powiększone-
go składu Sądu Najwyższego z 15 czerwca 2010 r., II UZP 4/09, gdyż wyjaśnia ona
dotychczasowe kontrowersje w orzecznictwie i wcale nie akceptuje reżimu odrzuca-
nia zażalenia wnoszonego przez profesjonalnego pełnomocnika bez uprzedniego
wezwania do uzupełnienia o wymaganą opłatę. Uchwała ma moc zasady prawnej i
stwierdza, że po uchyleniu art. 1302
§ 3 k.p.c. odrzucenie środka odwoławczego (lub
środka zaskarżenia) nienależycie opłaconego nie jest możliwe bez wezwania o pra-
widłową opłatę na podstawie art. 130 § 1 k.p.c., zatem nie podlega odrzuceniu na
podstawie art. 1302
§ 1 k.p.c.
Kwota 30 zł, którą opłacono zażalenie, była prawidłowa. Inną kwestią jest to
czy opłata ta jest opłatą stosunkową czy opłatą podstawową. Sąd przyjął, iż ze
względu na wartość przedmiotu sporu w sprawie zasadniczej przewyższającą 50.000
zł, wymagana była opłata stosunkowa w kwocie 100 zł od zażalenia na rozstrzygnię-
cia o kosztach zastępstwa procesowego. Jak wynika z zażalenia również skarżący
kwalifikuje uiszczoną opłatę jako opłatę stosunkową, jednak zarzuca, że Sąd Apela-
cyjny źle ustalił wysokość opłaty, gdyż pominął przepis art. 19 ust. 3 pkt 2 ustawy o
ksc, stanowiący, że piątą część opłaty pobiera się od zażalenia, chyba że przepis
szczególny stanowi inaczej. Generalnie opłata od zażalenia wynosi zatem piątą
część opłaty. Przy wartości zaskarżenia 2.000 zł opłata stosunkowa wynosi 100 zł
(5%). Od zażalenia piąta część opłaty stosunkowej wynosi 20 zł, jednak nie mniej niż
30 zł (art. 20 ust. 1 ustawy o ksc). Gdyby na tym poprzestać, to należałoby tylko
przyznać pozwanemu rację, że wyliczył i uiścił opłatę od zażalenia w wymaganej
kwocie 30 zł.
Wnioskowanie w zaskarżonym postanowieniu o opłacie stosunkowej ze
względu na wartość przedmiotu sporu w sprawie głównej nie było uprawnione.
Przedmiotem rozpoznania sprawy objętej zażaleniem byłaby tylko wysokość kosztów
zastępstwa procesowego, a nie przedmiot sporu w sprawie głównej. Zasadne jest
stanowisko Sądu Najwyższego przyjęte w postanowieniu z 25 maja 2010 r., I CZ
9/10 (OSNC-ZD 2011 nr 1A, poz. 6, że w razie zażalenia na zawarte w wyroku po-
stanowienia w przedmiocie kosztów postępowania, wartość przedmiotu zaskarżenia
zależy od wysokości tych kosztów, nie zaś od wartości przedmiotu sporu w sprawie
zasadniczej.
4
Istotne jest zatem zwrócenie uwagi, że przedmiotem sprawy rozpoznawanej
przez Sąd drugiej instancji miały być tylko koszty zastępstwa procesowego i to nie
całe, lecz tylko w części, którą powód na podstawie art. 102 k.p.c. nie został obcią-
żony czyli co do kwoty 2.000 zł i taka była również wartość przedmiotu zaskarżenia
podana w zażaleniu. Wówczas opłata od zażalenia zależy od przedmiotu sprawy
(odwoławczej), czyli od wartości tych kosztów, a nie od wartości przedmiotu sporu w
sprawie zasadniczej (głównej). Wartość przedmiotu sprawy ma znaczenie tylko dla
określenia stawki dla ustalenia kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika ad-
wokata (§ 6 rozporządzenia z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności ad-
wokackie). Innymi słowy, wartość przedmiotu sporu w sprawie głównej nie stanowi
podstawy do ustalenia wysokości opłaty od zażalenia na rozstrzygnięcie o kosztach
zastępstwa procesowego.
Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny nie mógł posiłkować się regulacją z art. 35
ust. 1 ustawy o ksc dla stwierdzenia, że opłata od zażalenia w sprawie kosztów jest
opłatą stosunkową, gdyż wartość przedmiotu sporu w sprawie głównej przewyższała
kwotę graniczną (50.000 zł) - art. 35 ust. 1 ustawy o ksc. Takie wnioskowanie nie jest
uprawnione, bowiem skoro przedmiotem zażalenia (sprawy) są tylko koszty, to opłata
od zażalenia nie może zależeć od wartości przedmiotu sporu w sprawie głównej. Po-
nadto już ze wskazanego wyżej przepisu art. 19 ust. 3 pkt 2 ustawy o ksc wynika, że
stosunkowa opłata od zażalenia w wysokości piątej części opłaty nie ma zastosowa-
nia, gdy przepis szczególny stanowi inaczej a za taki należy uznać art. 35 ust. 1
ustawy o ksc. Opłata od zażalenia na postanowienie o kosztach jest zatem opłatą
podstawową ze względu na regulację tego przepisu, przy czym teza ta wynika akurat
z kwoty zaskarżenia 2.000 zł, a więc nie przewyższającej 50.000 zł. Konsekwentnie
bowiem, skoro zastosowanie ma przepis art. 35 ust. 1 ustawy o ksc, to nie można
zapominać, że regulacja ta wyznacza granicę między opłatą stosunkową i podsta-
wową w określonych przypadkach. Gdyby koszty objęte zażaleniem przewyższały
50.000 zł, to opłata podstawowa 30 zł ustąpiłaby opłacie stosunkowej, gdyż taki ro-
dzaj opłaty wynika z przekroczenia kwoty granicznej z art. 35 ust. 1 ustawy o ksc.
Prowadzi to do końcowego wniosku, że w razie zażalenia na postanowienie o
kosztach zastępstwa procesowego wartość przedmiotu zaskarżenia wyznaczają
koszty, a nie z wartość przedmiotu sporu w sprawie zasadniczej. Jednak w sprawach
z zakresu prawa pracy zasada ta ma zastosowanie łącznie z regulacją z art. 35
ustawy o ksc.
5
Z tych motywów orzeczono jako w sentencji, stosownie do art. 39815
§ 1 zda-
nie pierwsze k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz art. 108 § 2 k.p.c.
Skarżący opłacił zażalenie prawidłową opłatą i dlatego Sąd mógł uwzględnić
jego zażalenie na podstawie art. 395 § 2 k.p.c., gdyż nawet przy opłacie stosunkowej
wymagana była opłata w kwocie 30 zł. Z tych przyczyn zasadny jest wniosek zażale-
nia oparty na regulacji art. 99 ustawy o ksc, żądający zwrotu opłaty od zażalenia,
który Sąd Apelacyjny powinien uwzględnić.
========================================