II UZ 27/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:11-05-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II UZ 27/11
POSTANOWIENIE
Dnia 2 sierpnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z wniosku A. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o wysokość emerytury,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 2 sierpnia 2011 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 16 marca 2011 r.,
1. uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania,
2. odmawia przyznania pełnomocnikowi wnioskodawcy
wyznaczonemu z urzędu radcy prawnemu A. R. przyznania
kosztów postępowania zażaleniowego.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 16 marca 2011 r., Sąd Apelacyjny odrzucił, na
podstawie art. 3982
§ 1 k.p.c., jako przedmiotowo niedopuszczalną, skargę
kasacyjną wnioskodawcy A. K. od wyroku tego Sądu z dnia 9 czerwca 2010 r. w
sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o wysokość emerytury.
Sąd uznał, że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna z uwagi na niższą niż
dziesięć tysięcy zł wartość przedmiotu zaskarżenia, wskazując że w sprawach z
zakresu ubezpieczeń społecznych, których przedmiotem są prawa majątkowe,
2
dopuszczalność skargi kasacyjnej jest uwarunkowana wykazaniem wartości
przedmiotu zaskarżenia w wysokości co najmniej dziesięć tysięcy zł. W skardze
kasacyjnej, skarżący oznaczył tę wartość na dwadzieścia cztery tysiące zł.,
wskazując na żądanie Sądu, że jest to różnica pomiędzy oczekiwanym przez
wnioskodawcę świadczeniem a pobieranym dotychczas, w wysokości 2.000 zł
miesięcznie, za okres roku. Powyższe określenie wartości przedmiotu zaskarżenia
jako niezgodnie z art. 22 k.p.c. Sąd uznał za dowolne, przyjmując, że przedmiotem
żądania jest ewentualna różnica w wysokości przyznanej i dochodzonej emerytury,
której w okolicznościach sprawy, ani Sąd samodzielnie, ani organ rentowy nie są w
stanie nawet hipotetycznie ustalić wartości dochodzonej emerytury ze względu na
brak jakichkolwiek danych o wysokości uzyskiwanych przez wnioskodawcę
zarobków. Wnioskodawca na dzień wydania zaskarżonej decyzji pobiera emeryturę
w kwocie 1.385 zł., z tego względu określenie na użytek postępowania ze skargi
kasacyjnej, iż oczekuje emerytury o 2.000 zł. wyższej, a więc w kwocie 3.385 zł jest
w okolicznościach sprawy całkowicie dowolne, tym samym skarga kasacyjna jest
przedmiotowo niedopuszczalna zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c.
W zażaleniu na to postanowienie pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o jego
uchylenie, zarzucając naruszenie przepisów postępowania - art. 3986
§ 1 w
związku z art. 3984
§ 3 zdanie 1 k.p.c. i art. 39821
k.p.c. w związku z art. 368 § 2
k.p.c. i art. 391 k.p.c., zgodnie z którymi dla oznaczenia przedmiotu zaskarżenia
stosuje się art. 19-24, art. 25 i 26 k.p.c. Nadto pełnomocnik wskazał, że podana
wartość przedmiotu zaskarżenia została tak określona na użytek postępowania
apelacyjnego (w piśmie procesowym z dnia 3 lutego 2010 r.) i nie uległa zmianie w
postępowaniu kasacyjnym, przy czym nie została ona poddana sprawdzeniu w
trybie art. 25 k.p.c., przytoczył również orzeczenia Sądu Najwyższego dotyczące
możliwości i trybu sprawdzenia wartości przedmiotu zaskarżenia, a także jej
tożsamości z wcześniej określoną wartością przedmiotu sporu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione, mimo że nie wszystkie zarzuty w nim
podniesione w są trafne. Stosownie do art. 3982
§ 1 k.p.c., skarga kasacyjna w
3
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o prawa majątkowe, w których
wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy zł jest
niedopuszczalna. W rozpoznawanej sprawie pełnomocnik skarżącej oznaczył
wartość przedmiotu zaskarżenia na dwadzieścia cztery tysiące zł, jednak podana
kwota wzbudziła wątpliwości Sądu Apelacyjnego, który wskazując na jej dowolność
i brak uzasadniającego ją wyliczenia, uznał, niedopuszczalność skargi.
Sąd Najwyższy wielokrotnie już wyjaśniał, że dla określenia wartości
przedmiotu zaskarżenia kasacyjnego miarodajna jest wyłącznie wartość przedmiotu
podlegającego rzeczywistemu rozpoznaniu i rozstrzygnięciu, co wyklucza
dowolność stron przy jej oznaczaniu (por. wyrok z dnia 13 czerwca 1997 r., I CKN
46/97, niepublikowane). W uzasadnionych przypadkach wskazana przez
wnoszącego skargę kasacyjną wartość przedmiotu zaskarżenia podlega
sprawdzeniu przez sąd apelacyjny, który bada, czy jej oznaczenie nastąpiło
zgodnie z regułami określonymi w art. 19-24 k.p.c. (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 18 października 2000 r., II UZ 124/00, OSNAPiUS 2002 r. nr
12, poz. 294). Z kolei w postanowieniu z dnia 2 kwietnia 1998 r., II UZ 24/98,
(OSNAPiUS 1999 r. nr 8, poz. 291) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że Sąd drugiej
instancji nie tylko jest uprawniony, ale i zobowiązany do sprawdzenia – w razie
wątpliwości – wskazanej w skardze wartości przedmiotu zaskarżenia. Uprawnienie
sądu obejmuje nie tylko skontrolowanie danych składających się na tę wartość, lecz
także sposobu jej obliczenia, natomiast nie nakłada powinności jej samodzielnego
ustalania. W sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe, zwrócenie się do
organu rentowego o ustosunkowanie się do wskazanej w skardze kasacyjnej
wartości przedmiotu zaskarżenia jest uprawnionym sposobem jej weryfikacji.
W ocenie Sądu Najwyższego, w aktualnym stanie sprawy, brak możliwości
stwierdzenia dopuszczalności skargi kasacyjnej, bowiem warunkująca ją wartość
przedmiotu zaskarżenia nie została ani ustalona, ani ewentualnie sprawdzona w
sposób odpowiadający przepisom, w związku z czym Sąd Najwyższy,
uwzględniając zażalenie, postanowił jak w sentencji (art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku
z art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c.).
Wniosek ustanowionego dla ubezpieczonej pełnomocnika z urzędu – radcy
prawnej A. R. o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, nie zawierający
4
oświadczenia, że żądane koszty nie zostały zapłacone przez stronę w całości lub w
części, Sąd Najwyższy oddalił, jako nieuzasadniony (por. § 16 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - Dz. U.
Nr 163, poz.1349 ze zm. oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14
października 1998 r., II CKN 687/98, OSNC 1999, nr 3, poz.63).
POSTANOWIENIE
Dnia 2 sierpnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Roman Kuczyński
w sprawie z wniosku A. K.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o wysokość emerytury,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 2 sierpnia 2011 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 16 marca 2011 r.,
1. uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania,
2. odmawia przyznania pełnomocnikowi wnioskodawcy
wyznaczonemu z urzędu radcy prawnemu A. R. przyznania
kosztów postępowania zażaleniowego.
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 16 marca 2011 r., Sąd Apelacyjny odrzucił, na
podstawie art. 3982
§ 1 k.p.c., jako przedmiotowo niedopuszczalną, skargę
kasacyjną wnioskodawcy A. K. od wyroku tego Sądu z dnia 9 czerwca 2010 r. w
sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o wysokość emerytury.
Sąd uznał, że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna z uwagi na niższą niż
dziesięć tysięcy zł wartość przedmiotu zaskarżenia, wskazując że w sprawach z
zakresu ubezpieczeń społecznych, których przedmiotem są prawa majątkowe,
2
dopuszczalność skargi kasacyjnej jest uwarunkowana wykazaniem wartości
przedmiotu zaskarżenia w wysokości co najmniej dziesięć tysięcy zł. W skardze
kasacyjnej, skarżący oznaczył tę wartość na dwadzieścia cztery tysiące zł.,
wskazując na żądanie Sądu, że jest to różnica pomiędzy oczekiwanym przez
wnioskodawcę świadczeniem a pobieranym dotychczas, w wysokości 2.000 zł
miesięcznie, za okres roku. Powyższe określenie wartości przedmiotu zaskarżenia
jako niezgodnie z art. 22 k.p.c. Sąd uznał za dowolne, przyjmując, że przedmiotem
żądania jest ewentualna różnica w wysokości przyznanej i dochodzonej emerytury,
której w okolicznościach sprawy, ani Sąd samodzielnie, ani organ rentowy nie są w
stanie nawet hipotetycznie ustalić wartości dochodzonej emerytury ze względu na
brak jakichkolwiek danych o wysokości uzyskiwanych przez wnioskodawcę
zarobków. Wnioskodawca na dzień wydania zaskarżonej decyzji pobiera emeryturę
w kwocie 1.385 zł., z tego względu określenie na użytek postępowania ze skargi
kasacyjnej, iż oczekuje emerytury o 2.000 zł. wyższej, a więc w kwocie 3.385 zł jest
w okolicznościach sprawy całkowicie dowolne, tym samym skarga kasacyjna jest
przedmiotowo niedopuszczalna zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c.
W zażaleniu na to postanowienie pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o jego
uchylenie, zarzucając naruszenie przepisów postępowania - art. 3986
§ 1 w
związku z art. 3984
§ 3 zdanie 1 k.p.c. i art. 39821
k.p.c. w związku z art. 368 § 2
k.p.c. i art. 391 k.p.c., zgodnie z którymi dla oznaczenia przedmiotu zaskarżenia
stosuje się art. 19-24, art. 25 i 26 k.p.c. Nadto pełnomocnik wskazał, że podana
wartość przedmiotu zaskarżenia została tak określona na użytek postępowania
apelacyjnego (w piśmie procesowym z dnia 3 lutego 2010 r.) i nie uległa zmianie w
postępowaniu kasacyjnym, przy czym nie została ona poddana sprawdzeniu w
trybie art. 25 k.p.c., przytoczył również orzeczenia Sądu Najwyższego dotyczące
możliwości i trybu sprawdzenia wartości przedmiotu zaskarżenia, a także jej
tożsamości z wcześniej określoną wartością przedmiotu sporu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione, mimo że nie wszystkie zarzuty w nim
podniesione w są trafne. Stosownie do art. 3982
§ 1 k.p.c., skarga kasacyjna w
3
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych o prawa majątkowe, w których
wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż dziesięć tysięcy zł jest
niedopuszczalna. W rozpoznawanej sprawie pełnomocnik skarżącej oznaczył
wartość przedmiotu zaskarżenia na dwadzieścia cztery tysiące zł, jednak podana
kwota wzbudziła wątpliwości Sądu Apelacyjnego, który wskazując na jej dowolność
i brak uzasadniającego ją wyliczenia, uznał, niedopuszczalność skargi.
Sąd Najwyższy wielokrotnie już wyjaśniał, że dla określenia wartości
przedmiotu zaskarżenia kasacyjnego miarodajna jest wyłącznie wartość przedmiotu
podlegającego rzeczywistemu rozpoznaniu i rozstrzygnięciu, co wyklucza
dowolność stron przy jej oznaczaniu (por. wyrok z dnia 13 czerwca 1997 r., I CKN
46/97, niepublikowane). W uzasadnionych przypadkach wskazana przez
wnoszącego skargę kasacyjną wartość przedmiotu zaskarżenia podlega
sprawdzeniu przez sąd apelacyjny, który bada, czy jej oznaczenie nastąpiło
zgodnie z regułami określonymi w art. 19-24 k.p.c. (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 18 października 2000 r., II UZ 124/00, OSNAPiUS 2002 r. nr
12, poz. 294). Z kolei w postanowieniu z dnia 2 kwietnia 1998 r., II UZ 24/98,
(OSNAPiUS 1999 r. nr 8, poz. 291) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że Sąd drugiej
instancji nie tylko jest uprawniony, ale i zobowiązany do sprawdzenia – w razie
wątpliwości – wskazanej w skardze wartości przedmiotu zaskarżenia. Uprawnienie
sądu obejmuje nie tylko skontrolowanie danych składających się na tę wartość, lecz
także sposobu jej obliczenia, natomiast nie nakłada powinności jej samodzielnego
ustalania. W sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe, zwrócenie się do
organu rentowego o ustosunkowanie się do wskazanej w skardze kasacyjnej
wartości przedmiotu zaskarżenia jest uprawnionym sposobem jej weryfikacji.
W ocenie Sądu Najwyższego, w aktualnym stanie sprawy, brak możliwości
stwierdzenia dopuszczalności skargi kasacyjnej, bowiem warunkująca ją wartość
przedmiotu zaskarżenia nie została ani ustalona, ani ewentualnie sprawdzona w
sposób odpowiadający przepisom, w związku z czym Sąd Najwyższy,
uwzględniając zażalenie, postanowił jak w sentencji (art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku
z art. 39815
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c.).
Wniosek ustanowionego dla ubezpieczonej pełnomocnika z urzędu – radcy
prawnej A. R. o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, nie zawierający
4
oświadczenia, że żądane koszty nie zostały zapłacone przez stronę w całości lub w
części, Sąd Najwyższy oddalił, jako nieuzasadniony (por. § 16 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - Dz. U.
Nr 163, poz.1349 ze zm. oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14
października 1998 r., II CKN 687/98, OSNC 1999, nr 3, poz.63).