Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 30 września 2011 r.
III SK 22/11
Sformułowanie w skardze kasacyjnej zagadnienia prawnego odnoszą-
cego się do przepisów prawa unijnego, które jeszcze nie zostały zinterpreto-
wane przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, nie uzasadnia przyję-
cia skargi do rozpoznania (art. 3989
§ 1 k.p.c.) i wystąpienia z pytaniem prejudy-
cjalnym (art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dz.U. z 2004 r. Nr
90, poz. 864/2 ze zm.), gdy wykładnia powołanych przepisów prawa unijnego
jest tak oczywista, że nie ma miejsca dla racjonalnych wątpliwości co do roz-
strzygnięcia postawionego pytania (acte clair).
Sędzia SN: Halina Kiryło
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 30 wrześ-
nia 2011 r. sprawy z powództwa Telekomunikacji Polskiej SA w Warszawie przeciw-
ko Prezesowi Urzędu Komunikacji Elektronicznej o nałożenie kary pieniężnej, na
skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warsza-
wie z dnia 12 stycznia 2011 r. […]
1.o d m ó w i ł przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasądził od Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej na rzecz Telekomu-
nikacji Polskiej SA w Warszawie kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem
zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 12 stycznia 2011 r. […] oddalił
apelację Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (Prezes Urzędu) od wyroku
Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia
15 kwietnia 2010 r. […] w sprawie z odwołania Telekomunikacji Polskiej SA (powód)
o nałożenie kary pieniężnej.
2
Prezes Urzędu zaskarżył powyższy wyrok skargą kasacyjną w całości. Wno-
sząc o przyjęcie skargi do rozpoznania, Prezes Urzędu powołał się na występowanie
w sprawie istotnego zagadnienia prawnego o treści „czy w świetle art. 10 ust. 2 i 3
dyrektywy o zezwoleniach Prezes UKE jest uprawniony do nałożenia na przedsię-
biorcę telekomunikacyjnego kary finansowej z tytułu niewykonywania obowiązków
wynikających z wydanych przez ten organ regulacyjny decyzji w sytuacji, gdy przed-
siębiorca telekomunikacyjny usunął takie naruszenie przed wszczęciem przez Preze-
sa UKE postępowania kontrolnego w tej sprawie”, a także na potrzebę wykładni
przepisu wywołującego rozbieżności w orzecznictwie sądów , to jest art. 209 ust. 1
Prawa telekomunikacyjnego poprzez wyjaśnienie, czy w sytuacji gdy przeprowa-
dzono postępowanie kontrolne, niedozwolone jest wszczęcie odrębnego postępowa-
nia w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za naruszenie obowiązków wynikają-
cych z decyzji Prezesa Urzędu, których respektowania dotyczyło postępowanie kon-
trolne, gdyż wszczęcie postępowania kontrolnego na podstawie art. 199 Prawa tele-
komunikacyjnego determinuje zastosowanie dalszego trybu procedowania określo-
nego w art. 201 Prawa telekomunikacyjnego.
Powód wniósł o wydanie postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej
do rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Skarga kasacyjna Prezesa Urzędu nie kwalifikowała się do przyjęcia celem jej
merytorycznego rozpoznania. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyż-
szego wykazanie okoliczności, które uzasadniałyby przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania ze względu na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawne-
go, polega na sformułowaniu takiego zagadnienia z przytoczeniem argumentów,
które prowadzą do rozbieżnych ocen prawnych (postanowienia Sądu Najwyższego: z
27 lipca 2007 r., I UK 87/07; z 18 lipca 2007 r., I PK 109/07). Konieczne jest bowiem
przekonanie Sądu Najwyższego na etapie tak zwanego przedsądu o występowaniu
zagadnienia prawnego w sprawie oraz o jego istotności, o której decyduje jego zna-
czenie i doniosłość prawna dla systemu prawa (postanowienia Sądu Najwyższego: z
5 lipca 2007 r., III UK 32/07; z 10 sierpnia 2007 r., III UK 50/07). W tym celu należy
sformułować abstrakcyjny problem prawny oraz wykazać za pomocą wywodu jury-
dycznego różne, w szczególności odmienne od przyjętych przez Sąd drugiej instan-
3
cji, możliwości interpretacji powołanych w zagadnieniu przepisów prawa (postano-
wienie Sądu Najwyższego z 2 sierpnia 2007 r., III UK 45/07). Ponadto, nie stanowi
istotnego zagadnienia prawnego kwestia sprowadzająca się do zwykłej wykładni
prawa i jego zastosowania w konkretnym stanie faktycznym (postanowienie Sądu
Najwyższego z 8 września 2008 r., III UK 52/08).
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej Prezesa Urzędu nie spełnia powyż-
szych wymogów. W sformułowanym zagadnieniu prawnym ograniczono się do po-
wołania przepisów prawa unijnego, a konkretnie art. 10 ust. 2 i 3 dyrektywy 2002/20
Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług
łączności elektronicznej (Dz.Urz.UE z 2002 r., L 108, s. 21, dalej jako dyrektywa
2002/20) w pierwotnym brzmieniu, które zostały zastąpione z dniem 19 grudnia 2009
r., przez postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/140 z dnia
25 listopada 2009 r. zmieniającej dyrektywy 2002/21/WE w sprawie wspólnych ram
regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej, 2002/19/WE w sprawie dostępu
do sieci i usług łączności elektronicznej oraz wzajemnych połączeń oraz 2002/20/WE
w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej
(Dz.Urz.UE z 2009 L337, s. 37). Nie ulega wątpliwości, że do wykładni przepisów
prawa unijnego powołany jest zasadniczo Trybunał Sprawiedliwości, zaś rolą Sądu
Najwyższego działającego jako sąd unijny jest kontrolowanie stosowania przepisów
prawa unijnego oraz wykładni i stosowania przepisów prawa polskiego przez sąd
drugiej instancji, orzekający w sprawie unijnej. W sformułowanym w skardze Prezesa
Urzędu zagadnieniu prawnym przepisy art. 10 ust. 2 i 3 dyrektywy 2002/20 nie zo-
stały połączone z przepisami prawa polskiego, które w przypadku udzielenia pozy-
tywnej odpowiedzi na postawione pytanie, uprawniałyby organ regulacyjny do nakła-
dania kar pieniężnych. Przy braku bezpośredniego skutku dyrektyw unijnych, rozu-
mianego jako możliwość wyinterpretowania z przepisów dyrektywy podstawy kom-
petencyjnej i materialnoprawnej dla Prezesa Urzędu do nakładania kar pieniężnych
na przedsiębiorców telekomunikacyjnych, pominięcie w treści zagadnienia prawnego
przepisów prawa polskiego zawierających stosowne upoważnienie, pozbawia
przedmiotowe zagadnienie cechy problemu, którego rozstrzygnięcie ma istotne zna-
czenia dla rozstrzygnięcia sprawy.
Sformułowane przez Prezesa Urzędu zagadnienie prawne służy, zdaniem
Sądu Najwyższego, wywołaniu przekonania o zasadności przyjęcia skargi kasacyjnej
do rozpoznania z uwagi na konieczność rozstrzygnięcia kwestii dotyczącej prawa
4
unijnego, które to prawo zdaniem skarżącego zostało wadliwie zinterpretowane i za-
stosowane przez Sąd drugiej instancji. W tym zakresie należy zaś stwierdzić, że
zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości ocena potrzeby wy-
stąpienia z pytaniem prejudycjalnym dotyczącym wykładni lub ważności aktu prawa
unijnego należy do sądu krajowego, w tym sądu ostatniej instancji. Samo podniesie-
nie kwestii dotyczącej prawa unijnego przez stronę postępowania nie przesądza o
potrzebie skierowania takiego pytania. Dlatego sformułowanie w skardze kasacyjnej
zagadnienia prawnego odnoszącego się do przepisów prawa unijnego, które jeszcze
nie zostały zinterpretowane przez Trybunału Sprawiedliwości, nie oznacza że przed-
miotowa potrzeba materializuje się w sprawie, w której wniesiono skargę kasacyjną.
Zgodnie bowiem ze stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości w sprawie 283/81 CIL-
FIT (wyrok TS z dnia 6 października 1982 r., Rec. 1982, s. 3415, pkt 21; zob. również
wyroki TS z dnia 2 kwietnia 2009 r. w sprawie C-260/07 Pedro IV Servicios, Zb.Orz.
s. I-2437, pkt 31; z dnia 15 września 2005 r. w sprawie C-495/03 Intermodal Trans-
ports, Zb.Orz. s. I-815, pkt 33), dostosowanym do okoliczności faktycznych niniejszej
sprawy, sąd ostatniej instancji nie ma obowiązku skierowania pytania prejudycjal-
nego do Trybunału Sprawiedliwości, gdy wykładnia przepisu prawa unijnego, powo-
łanego we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania oraz podstawach
skargi kasacyjnej, jest tak oczywista, że nie ma miejsca dla racjonalnych wątpliwości
co do rozstrzygnięcia postawionego pytania (acte clair). Ponadto okoliczność, zgod-
nie z którą inne organy państwa członkowskiego lub organy innego państwa człon-
kowskiego dokonują odmiennej interpretacji przepisu prawa unijnego, nie powoduje
sama w sobie aktualizacji obowiązku skierowania pytania prejudycjalnego (wyrok TS
z dnia 15 września 2005 r. w sprawie C-495/03 Intermodal Transports, Zb.Orz. s. I-
815, pkt 34).
Obowiązek zwrócenia się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym przewidzia-
nym w art. 267 akapit trzeci TFUE w zakresie dotyczącym sądów krajowych, których
orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa krajowego, ma na celu zapobie-
żenie rozwinięciu w państwie członkowskim orzecznictwa krajowego niezgodnego z
przepisami prawa unijnego (wyroki TS z dnia 15 września 2005 r. w sprawie C-
495/03 Intermodal Transports, Zb.Orz. 2005, s. I-815, pkt 29; z dnia 22 lutego 2001 r.
w sprawie C-393/98 Gomes Valente, Rec. 2001, s. I-1327, pkt 17). Prezes Urzędu
nie przedstawił argumentacji, z której wynikałoby, że zaskarżony wyrok stwarza ry-
zyko rozwoju takiej linii orzecznictwa.
5
Ponadto bez stosownej argumentacji odnoszącej się do sposobu implementa-
cji dyrektywy 2002/20 w różnych państwach członkowskich oraz powodów zmiany
treści art. 10 ust. 2 i 3 dyrektywy 2002/20, nie można uznać sformułowanego przez
Prezesa Urzędu problemu prawnego, dotyczącego nieobowiązujących już przepisów
unijnego prawa pochodnego, za istotne zagadnienie prawne.
Wreszcie, skonstruowane we wniosku zagadnienie prawne dotyczy tego, czy
art. 10 ust. 2 i 3 dyrektywy 2002/20 w pierwotnym brzmieniu pozwalają prawodawcy
krajowemu na upoważnienie krajowego organu regulacyjnego do nałożenia na
przedsiębiorstwo kary finansowej w sytuacji, gdy przedsiębiorca usunął takie naru-
szenie przed wszczęciem postępowania, w toku którego krajowy organ regulacyjny
stwierdzi naruszenie jednego z obowiązków i wezwie do zaprzestania dalszego na-
ruszania w określonym terminie. Analogiczne zagadnienia prawne, dotyczące do-
puszczalności nakładania kar pieniężnych przez Prezesa Urzędu, zostały już roz-
strzygnięte przez Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 21 września 2010 r., III SK 8/10
oraz z 7 lipca 2011 r., III SK 52/10. Zdaniem Sądu Najwyższego w obecnym składzie,
powyższe orzeczenia znajdują zastosowanie także do zagadnienia sformułowanego
w niniejszej sprawie. Skoro bowiem przepis art. 10 ust. 2 i 3 dyrektywy 2002/20 w
pierwotnym brzmieniu umożliwiał nakładania kar finansowych dopiero w przypadku
nieusunięcia przez przedsiębiorstwo objęte jego zakresem podmiotowym naruszeń
stwierdzonych przez krajowy organ regulacyjny, to tym bardziej przepis ten nie powi-
nien być interpretowany w taki sposób, że krajowy organ regulacyjny może nakładać
kary finansowe za naruszenia obowiązków wynikających z przepisów prawa krajo-
wego wdrażających dyrektywę 2002/20, które to naruszenia zostały usunięte przez
adresata tych obowiązków z własnej inicjatywy.
Uzasadnienie wniosku o przyjęcie do rozpoznania skargi kasacyjnej Prezesa
Urzędu nie zawiera żadnych argumentów, które mogłyby podważyć prawidłowość
wykładni dokonanej w powołanych powyżej orzeczeniach. Ogranicza się jedynie do
ogólnego odwołania się do zasady efektywności dyrektyw, która jak przedstawiono w
uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 7 lipca 2011 r., III SK 52/10, nie ma bez-
względnego charakteru i doznaje szeregu ograniczeń zwłaszcza w tych przypadkach,
w których jej zastosowanie prowadziłoby do nałożenia na jednostki dolegliwych kar
pieniężnych poprzez odwołanie się do prounijnej wykładni prawa krajowego celem
odstąpienia od przewidzianych w prawie krajowym gwarancji proceduralnych.
6
Niezasadne jest także przyjęcie do rozpoznania skargi kasacyjnej Prezesa
Urzędu ze względu na przesłankę z art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c. W niniejszej sprawie
Prezes Urzędu uzasadnia rozbieżności w orzecznictwie sądów w zakresie dotyczą-
cym art. 209 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego, powołując wyrok Sądu Apelacyjnego
z 27 stycznia 2011 r., VI ACa 808/10. W tym celu przytacza fragment uzasadnienia
tego wyroku, który odnosi się do kwestii wpływu zaprzestania naruszenia przepisów
ustawy przed wszczęciem postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej na
możliwość nałożenia kary pieniężnej. Zdaniem Sądu Najwyższego w obecnym skła-
dzie, brak jest jakiegokolwiek związku między cytatem z uzasadnienia powołanego
powyżej wyroku Sądu Apelacyjnego a zapatrywaniami prawnymi Sądu Apelacyjnego
w niniejszej sprawie oraz dotychczasowym orzecznictwem Sądu Najwyższego. Po-
wołany w skardze kasacyjnej wyrok Sądu Najwyższego z 21 września 2010 r., III SK
8/10 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie dotyczyły bowiem wpływu
uchybienia przez Prezesa Urzędu trybowi postępowania z art. 199 i 201 Prawa tele-
komunikacyjnego na legalność decyzji o nałożeniu kary pieniężnej z art. 209 ust. 1
pkt 6 Prawa telekomunikacyjnego, a nie możliwości nałożenia kary pieniężnej w
przypadku zakończenia stanu naruszenia obowiązków wynikających z ustawy Prawo
telekomunikacyjne lub decyzji Prezesa Urzędu. Ponadto, wyrok Sądu Apelacyjnego
zaskarżony skargą kasacyjną jest zbieżny z wyrokami Sądu Najwyższego z 21 wrze-
śnia 2010 r., III SK 8/10 oraz z 7 lipca 2011 r., III SK 52/10, co powoduje, że nie
można mówić o występowaniu rozbieżności w orzecznictwie sądowym.
Dodatkowo przepis art. 209 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego nie może wy-
woływać rozbieżności wskazanych w skardze kasacyjnej Prezesa Urzędu, polegają-
cych na kwestii „czy w sytuacji gdy przeprowadzono postępowanie kontrolne, niedo-
zwolone jest wszczęcie odrębnego postępowania w przedmiocie nałożenia kary pie-
niężnej za naruszenie obowiązków wynikających z decyzji Prezesa Urzędu, których
respektowania dotyczyło postępowanie kontrolne, gdyż wszczęcie postępowania
kontrolnego na podstawie art. 199 Prawa telekomunikacyjnego determinuje zastoso-
wanie dalszego trybu procedowania określonego w art. 201 Prawa telekomunikacyj-
nego”. Przepis art. 209 ust. 1 pkt 1-31 Prawa telekomunikacyjnego zawiera bowiem
jedynie katalog zachowań przedsiębiorców telekomunikacyjnych podlegających ka-
rze pieniężnej i jako przepis prawa materialnego nie odnosi się do zasad wszczyna-
nia i prowadzenia postępowania w sprawie nałożenia takiej kary.
7
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy orzekł o odmowie przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania na podstawie art. 3989
k.p.c. O kosztach postępowania
kasacyjnego rozstrzygnięto stosownie do art. 98 § 1 i 3 w związku z art. 108 § 1
k.p.c. oraz § 12 ust. 4 pkt 2 w związku z § 13 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielo-
nej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
========================================