II CZ 64/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:21-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 64/11
POSTANOWIENIE
Dnia 12 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Anna Kozłowska
w sprawie z powództwa M. M.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Okręgowego w P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 października 2011 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 18 lutego 2011 r.,
oddala zażalenie i zasądza od powoda na rzecz Skarbu
Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 300 (trzysta)
złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 19 maja 2010 r. po ponownym rozpoznaniu
sprawy zmienił wyrok Sądu Okręgowego z dnia 6 grudnia 2006 r. w ten sposób, że
zasądził od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu
Okręgowego w P. na rzecz powoda M. M. kwotę 12.660 zł z ustawowymi odsetkami
od dnia 26 lipca 2006 r., a w pozostałym zakresie powództwo oddalił i nie obciążył
powoda obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego, jak
również oddalił apelację w pozostałym zakresie i nie obciążył powoda
nieuiszczonymi kosztami sądowymi oraz obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów
zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej. Postanowienie w przedmiocie
kosztów procesu zawarte w wyżej powołanym wyroku zostało zaskarżone
zażaleniem przez pozwanego, w wyniku czego Sąd Najwyższy postanowieniem z
dnia 15 grudnia 2010 r. (sygn. akt II CZ 157/10) uchylił je w części odnoszącej się
do nieobciążenia powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej i
przekazał sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania.
Postanowieniem z dnia 18 lutego 2011 r. Sąd Apelacyjny zasądził od
powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 1.520 zł tytułem
zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie kasacyjne,
apelacyjne i zażaleniowe.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, charakter sprawy będącej przedmiotem
rozpoznania przesądził o nieobciążaniu powoda kosztami zastępstwa procesowego
strony pozwanej w zasadniczej części. Za zastosowaniem art. 102 k.p.c.
przemawiał również fakt doznania szkody wywołanej zaniechaniem władzy
publicznej działającej w sferze imperium. Powód był subiektywnie przekonany
o wysokości przysługującego mu żądania, które okazało się słuszne co do zasady,
choć zostało uwzględnione jedynie w części (w około 5%). Sąd Apelacyjny dodał,
że w toku ponownego postępowania apelacyjnego oraz w odpowiedzi na zażalenie
powód nie przedstawił okoliczności dotyczących jego sytuacji zawodowej,
majątkowej, ani dochodów, które można uwzględnić orzekając o kosztach procesu.
Obecna sytuacja rodzinna i majątkowa powoda nie jest znana Sądowi
3
Apelacyjnemu, ponieważ ostatnie złożone do akt sprawy oświadczenie o stanie
rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania jest datowane na
31 października 2007 r.
Powód zaskarżył zażaleniem powyższe postanowienie, wnosząc o jego
zmianę poprzez nieobciążanie go obowiązkiem zwrotu Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym,
apelacyjnym i zażaleniowym w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie do ponownego rozpoznania Zarzucił naruszenie art.
102 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że po
stronie powoda nie zachodzą przesłanki podmiotowe pozwalające na nieobciążenie
go kosztami postępowania w całości. Powód podniósł, że nie posiada żadnego
majątku, ani znaczących dochodów, a jego sytuacja materialna nie zmieniła się na
korzyść.
W odpowiedzi na zażalenie pozwany wniósł o oddalenie zażalenia
i zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Regulacja art. 102 k.p.c. jest szczególnym rozwiązaniem, niepodlegającym
wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień
i wymagającym do jej zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności.
Na podstawie tego przepisu sąd może odstąpić od nałożenia na stronę obowiązku
zwrotu kosztów procesu, sposób zaś skorzystania z niego jest suwerennym
uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego (por.: m.in. postanowienie SN
z dnia 25 marca 2011 r., sygn. akt IV CZ 136/10, nie publ.). Sąd winien
uwzględniać wszystkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na podjęcie decyzji
w tym przedmiocie. Sąd Apelacyjny nie dysponował informacjami dotyczącymi
aktualnej sytuacji majątkowej i rodzinnej, którą powód mógł przedstawić, a czego
do dnia orzekania przez ten Sąd nie uczynił. Fakt zwolnienia powoda od obowiązku
uiszczania opłaty sądowej od skargi kasacyjnej (postanowienie Sądu Apelacyjnego
w poznaniu z dnia 8 listopada 2007 r.) jest niezależny od oceny okoliczności
uprawniających do zastosowania normy uregulowanej w art. 102 k.p.c. (zob.: m.in.
postanowienie SN z dnia 9 lutego 2011 r., sygn. akt V CZ 98/10, niepubl.).
4
Wobec powyższego, na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji, o kosztach postępowania
zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.
db
POSTANOWIENIE
Dnia 12 października 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Anna Kozłowska
w sprawie z powództwa M. M.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Okręgowego w P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 października 2011 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 18 lutego 2011 r.,
oddala zażalenie i zasądza od powoda na rzecz Skarbu
Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 300 (trzysta)
złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 19 maja 2010 r. po ponownym rozpoznaniu
sprawy zmienił wyrok Sądu Okręgowego z dnia 6 grudnia 2006 r. w ten sposób, że
zasądził od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu
Okręgowego w P. na rzecz powoda M. M. kwotę 12.660 zł z ustawowymi odsetkami
od dnia 26 lipca 2006 r., a w pozostałym zakresie powództwo oddalił i nie obciążył
powoda obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego, jak
również oddalił apelację w pozostałym zakresie i nie obciążył powoda
nieuiszczonymi kosztami sądowymi oraz obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów
zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej. Postanowienie w przedmiocie
kosztów procesu zawarte w wyżej powołanym wyroku zostało zaskarżone
zażaleniem przez pozwanego, w wyniku czego Sąd Najwyższy postanowieniem z
dnia 15 grudnia 2010 r. (sygn. akt II CZ 157/10) uchylił je w części odnoszącej się
do nieobciążenia powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej i
przekazał sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania.
Postanowieniem z dnia 18 lutego 2011 r. Sąd Apelacyjny zasądził od
powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 1.520 zł tytułem
zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie kasacyjne,
apelacyjne i zażaleniowe.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego, charakter sprawy będącej przedmiotem
rozpoznania przesądził o nieobciążaniu powoda kosztami zastępstwa procesowego
strony pozwanej w zasadniczej części. Za zastosowaniem art. 102 k.p.c.
przemawiał również fakt doznania szkody wywołanej zaniechaniem władzy
publicznej działającej w sferze imperium. Powód był subiektywnie przekonany
o wysokości przysługującego mu żądania, które okazało się słuszne co do zasady,
choć zostało uwzględnione jedynie w części (w około 5%). Sąd Apelacyjny dodał,
że w toku ponownego postępowania apelacyjnego oraz w odpowiedzi na zażalenie
powód nie przedstawił okoliczności dotyczących jego sytuacji zawodowej,
majątkowej, ani dochodów, które można uwzględnić orzekając o kosztach procesu.
Obecna sytuacja rodzinna i majątkowa powoda nie jest znana Sądowi
3
Apelacyjnemu, ponieważ ostatnie złożone do akt sprawy oświadczenie o stanie
rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania jest datowane na
31 października 2007 r.
Powód zaskarżył zażaleniem powyższe postanowienie, wnosząc o jego
zmianę poprzez nieobciążanie go obowiązkiem zwrotu Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym,
apelacyjnym i zażaleniowym w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie do ponownego rozpoznania Zarzucił naruszenie art.
102 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że po
stronie powoda nie zachodzą przesłanki podmiotowe pozwalające na nieobciążenie
go kosztami postępowania w całości. Powód podniósł, że nie posiada żadnego
majątku, ani znaczących dochodów, a jego sytuacja materialna nie zmieniła się na
korzyść.
W odpowiedzi na zażalenie pozwany wniósł o oddalenie zażalenia
i zasądzenie od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Regulacja art. 102 k.p.c. jest szczególnym rozwiązaniem, niepodlegającym
wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień
i wymagającym do jej zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności.
Na podstawie tego przepisu sąd może odstąpić od nałożenia na stronę obowiązku
zwrotu kosztów procesu, sposób zaś skorzystania z niego jest suwerennym
uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego (por.: m.in. postanowienie SN
z dnia 25 marca 2011 r., sygn. akt IV CZ 136/10, nie publ.). Sąd winien
uwzględniać wszystkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na podjęcie decyzji
w tym przedmiocie. Sąd Apelacyjny nie dysponował informacjami dotyczącymi
aktualnej sytuacji majątkowej i rodzinnej, którą powód mógł przedstawić, a czego
do dnia orzekania przez ten Sąd nie uczynił. Fakt zwolnienia powoda od obowiązku
uiszczania opłaty sądowej od skargi kasacyjnej (postanowienie Sądu Apelacyjnego
w poznaniu z dnia 8 listopada 2007 r.) jest niezależny od oceny okoliczności
uprawniających do zastosowania normy uregulowanej w art. 102 k.p.c. (zob.: m.in.
postanowienie SN z dnia 9 lutego 2011 r., sygn. akt V CZ 98/10, niepubl.).
4
Wobec powyższego, na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji, o kosztach postępowania
zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.
db