II CZ 136/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:17-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
..Sygn. akt II CZ 136/11
POSTANOWIENIE
Dnia 15 grudnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Ł. B.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń na Życie
Spółce Akcyjnej w W. Oddział w Ł.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 15 grudnia 2011 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach zawarte w pkt. I. podpkt. 2 oraz pkt. II
wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 16 maja 2011 r.,
1) odrzuca zażalenie w części zaskarżającej postanowienie
zawarte w punkcie I podpunkt 2 wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 16 maja 2011 r. a w pozostałej części
oddala zażalenie;
2) zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 120
zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem kosztów
postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd drugiej instancji wyrokiem reformatoryjnym z dnia 16 maja 2011 r.
oddalającym powództwo nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa
kwotę 200 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (I pkt 2 sentencji) oraz w
pkt II zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 200 zł tytułem częściowego
zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, nie obciążając powoda kosztami tego
postępowania w pozostałym zakresie. Oba te rozstrzygnięcia Sąd ten uzasadnił
zastosowaniem art. 102 k.p.c. wobec uznania za zasadne obciążenie powoda
jedynie częścią kosztów postępowania, tj. wyłącznie opłatami od pozwu i od
apelacji.
Powód zaskarżył w całości oba powyższe orzeczenia o kosztach
postępowania zarzucając naruszenie art. 102 k.p.c., art. 100 k.p.c. przez ich
niezastosowanie. Żalący twierdzi, że zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek
nakazujący odstąpienie od obciążania powoda kosztami sądowymi na podstawie
wyrażonej w art. 102 k.p.c. zasady słuszności, a to wobec trudnej sytuacji życiowej
i materialnej powoda.
Strona pozwana w odpowiedzi na zażalenie wniosła o oddalenie zażalenia
i zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego. Zdaniem pozwanej przepis
art. 102 k.p.c. został przez Sąd zastosowany poprzez obciążenie powoda tylko
częścią kosztów procesu, tj. opłatami od pozwu i apelacji, z równoczesnym
nieobciążeniem powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanego przed
Sądami obu instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie w części okazało się niedopuszczalne, a mianowicie w zakresie
zaskarżającym postanowienie nakazujące pobrać od powoda na rzecz Skarbu
Państwa kwotę 200 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, a zawarte
w punkcie I podpunkt 2 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 16 maja 2011 r.
Orzeczenie to obejmuje rozstrzygnięcie o kosztach procesu przed Sądem pierwszej
instancji, które to koszty były już przedmiotem rozstrzygnięcia tego Sądu,
dokonanego w wyroku Sądu Rejonowego z dnia 28 grudnia 2010 r. W tej sytuacji
3
zażalenie w części zaskarżającej to postanowienie o kosztach procesu było
niedopuszczalne z mocy art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., co skutkowało orzeczeniem
Sądu Najwyższego zawartym na wstępie punktu pierwszego sentencji.
Merytorycznej ocenie Sądu Najwyższego podlegało zatem zażalenie powoda
w części zaskarżającej postanowienie zasądzające od powoda na rzecz
pozwanego kwotę 200 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania
apelacyjnego, zawarte w pkt II sentencji wyroku Sądu Okręgowego z dnia 16 maja
2011 r.
Zażalenie powoda w tym zakresie nie zasługuje na uwzględnienie.
Chybiony okazał się zarzut niezastosowania art. 100 k.p.c., ponieważ
przepis ten znajduje zastosowanie w przypadku częściowego tylko uwzględnienia
żądań, a w niniejszej sprawie sytuacja taka nie wystąpiła, gdyż Sąd drugiej instancji
w całości oddalił powództwo.
Bezzasadne jest również stanowisko żalącego zarzucające Sądowi
odwoławczemu niezastosowanie art. 102 k.p.c. Zastosowanie tego przepisu
pozwala Sądowi albo na nieobciążanie w ogóle kosztami strony przegrywającej,
albo na zasądzenie od niej tylko części kosztów. Z tej ostatniej możliwości
skorzystał właśnie Sąd drugiej instancji stosując art. 102 k.p.c. i uzasadniając
obszerniej to rozstrzygnięcie na s. 5 uzasadnienia wyroku (k. 69). Zarzut
niezastosowania art. 102 k.p.c. jest więc bezzasadny. To czy w okolicznościach
sprawy spełniona jest przesłanka wystąpienia „wypadków szczególnie
uzasadnionych” zależy nie od oceny strony, ale od swobodnej oceny sądu, który
powinien kierować się poczuciem własnej sprawiedliwości. Subiektywne
przekonanie powoda o swojej racji, odmiennie ocenionej przez Sąd odwoławczy, co
do bezzasadności obciążenia przegrywającego spór powoda częścią kosztów
postępowania, nie może stanowić podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c. w inny
możliwy sposób, aniżeli uczynił to Sąd drugiej instancji (por. postanowienia SN:
z dnia 27 stycznia 2010 r., II CZ 75/09, niepubl.; z dnia 27 stycznia 2010 r.., II CZ
87/09, niepubl.; z dnia 13 stycznia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.; z dnia 22 kwietnia
2010 r., II CZ 12/10, niepubl.; z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 111/09, niepubl.).
4
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł jak w punkcie pierwszym in fine
sentencji na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono w punkcie drugim na
podstawie art. 98 § 1 i art. 99 k.p.c. oraz na podstawie § 6 pkt 1 i § 12 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. (Nr 163,
poz. 1349 ze zm.).
POSTANOWIENIE
Dnia 15 grudnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Ł. B.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń na Życie
Spółce Akcyjnej w W. Oddział w Ł.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 15 grudnia 2011 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach zawarte w pkt. I. podpkt. 2 oraz pkt. II
wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 16 maja 2011 r.,
1) odrzuca zażalenie w części zaskarżającej postanowienie
zawarte w punkcie I podpunkt 2 wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 16 maja 2011 r. a w pozostałej części
oddala zażalenie;
2) zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 120
zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem kosztów
postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd drugiej instancji wyrokiem reformatoryjnym z dnia 16 maja 2011 r.
oddalającym powództwo nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa
kwotę 200 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (I pkt 2 sentencji) oraz w
pkt II zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 200 zł tytułem częściowego
zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, nie obciążając powoda kosztami tego
postępowania w pozostałym zakresie. Oba te rozstrzygnięcia Sąd ten uzasadnił
zastosowaniem art. 102 k.p.c. wobec uznania za zasadne obciążenie powoda
jedynie częścią kosztów postępowania, tj. wyłącznie opłatami od pozwu i od
apelacji.
Powód zaskarżył w całości oba powyższe orzeczenia o kosztach
postępowania zarzucając naruszenie art. 102 k.p.c., art. 100 k.p.c. przez ich
niezastosowanie. Żalący twierdzi, że zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek
nakazujący odstąpienie od obciążania powoda kosztami sądowymi na podstawie
wyrażonej w art. 102 k.p.c. zasady słuszności, a to wobec trudnej sytuacji życiowej
i materialnej powoda.
Strona pozwana w odpowiedzi na zażalenie wniosła o oddalenie zażalenia
i zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego. Zdaniem pozwanej przepis
art. 102 k.p.c. został przez Sąd zastosowany poprzez obciążenie powoda tylko
częścią kosztów procesu, tj. opłatami od pozwu i apelacji, z równoczesnym
nieobciążeniem powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanego przed
Sądami obu instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie w części okazało się niedopuszczalne, a mianowicie w zakresie
zaskarżającym postanowienie nakazujące pobrać od powoda na rzecz Skarbu
Państwa kwotę 200 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, a zawarte
w punkcie I podpunkt 2 wyroku Sądu Okręgowego z dnia 16 maja 2011 r.
Orzeczenie to obejmuje rozstrzygnięcie o kosztach procesu przed Sądem pierwszej
instancji, które to koszty były już przedmiotem rozstrzygnięcia tego Sądu,
dokonanego w wyroku Sądu Rejonowego z dnia 28 grudnia 2010 r. W tej sytuacji
3
zażalenie w części zaskarżającej to postanowienie o kosztach procesu było
niedopuszczalne z mocy art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c., co skutkowało orzeczeniem
Sądu Najwyższego zawartym na wstępie punktu pierwszego sentencji.
Merytorycznej ocenie Sądu Najwyższego podlegało zatem zażalenie powoda
w części zaskarżającej postanowienie zasądzające od powoda na rzecz
pozwanego kwotę 200 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania
apelacyjnego, zawarte w pkt II sentencji wyroku Sądu Okręgowego z dnia 16 maja
2011 r.
Zażalenie powoda w tym zakresie nie zasługuje na uwzględnienie.
Chybiony okazał się zarzut niezastosowania art. 100 k.p.c., ponieważ
przepis ten znajduje zastosowanie w przypadku częściowego tylko uwzględnienia
żądań, a w niniejszej sprawie sytuacja taka nie wystąpiła, gdyż Sąd drugiej instancji
w całości oddalił powództwo.
Bezzasadne jest również stanowisko żalącego zarzucające Sądowi
odwoławczemu niezastosowanie art. 102 k.p.c. Zastosowanie tego przepisu
pozwala Sądowi albo na nieobciążanie w ogóle kosztami strony przegrywającej,
albo na zasądzenie od niej tylko części kosztów. Z tej ostatniej możliwości
skorzystał właśnie Sąd drugiej instancji stosując art. 102 k.p.c. i uzasadniając
obszerniej to rozstrzygnięcie na s. 5 uzasadnienia wyroku (k. 69). Zarzut
niezastosowania art. 102 k.p.c. jest więc bezzasadny. To czy w okolicznościach
sprawy spełniona jest przesłanka wystąpienia „wypadków szczególnie
uzasadnionych” zależy nie od oceny strony, ale od swobodnej oceny sądu, który
powinien kierować się poczuciem własnej sprawiedliwości. Subiektywne
przekonanie powoda o swojej racji, odmiennie ocenionej przez Sąd odwoławczy, co
do bezzasadności obciążenia przegrywającego spór powoda częścią kosztów
postępowania, nie może stanowić podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c. w inny
możliwy sposób, aniżeli uczynił to Sąd drugiej instancji (por. postanowienia SN:
z dnia 27 stycznia 2010 r., II CZ 75/09, niepubl.; z dnia 27 stycznia 2010 r.., II CZ
87/09, niepubl.; z dnia 13 stycznia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.; z dnia 22 kwietnia
2010 r., II CZ 12/10, niepubl.; z dnia 11 lutego 2010 r., I CZ 111/09, niepubl.).
4
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł jak w punkcie pierwszym in fine
sentencji na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono w punkcie drugim na
podstawie art. 98 § 1 i art. 99 k.p.c. oraz na podstawie § 6 pkt 1 i § 12 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. (Nr 163,
poz. 1349 ze zm.).