Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 137/11
POSTANOWIENIE
Dnia 12 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jan Górowski
SSN Marian Kocon
w sprawie z wniosku W. W.
przy uczestnictwie S. Ł. i I. Ł.
o ustanowienie służebności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 12 stycznia 2012 r.,
skargi kasacyjnej uczestników postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 30 września 2010 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy postanowieniem częściowym z dnia 17 marca 2010 r.
obciążył nieruchomość lokalową uczestników postępowania S. Ł. i i I. Ł., położoną
w Z. przy ul. R. [...] służebnością polegającą na prawie podłączenia do sieci
kanalizacyjnej tego lokalu odpływu kanalizacji z położonego nad nim lokalu
mieszkalnego należącego do wnioskodawcy. Sąd ten ustalił, że lokal
wnioskodawcy (nr 2) i uczestników postępowania (nr 1) wchodziły wcześniej w
skład jednego budynku. Odrębna własność tych lokali została ustanowiona na
mocy postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 26 kwietnia 1991 r. w sprawie o
podział majątku wspólnego. Na mocy tego postanowienia właściciel lokalu nr 1
został obciążony służebnością korzystania między innymi z sieci wodociągowej
i kanalizacyjnej na rzecz właściciela lokalu nr 2, na okres 8 miesięcy od czasu
wydania lokalu nr 2. W dniu 28 sierpnia 2007 r. uczestnicy postępowania
zablokowali rurę instalacji kanalizacyjnej odprowadzającej ścieki z mieszkania
wnioskodawcy. Pozbawiło to wnioskodawcę dostępu do sieci kanalizacyjnej.
Przebieg sieci kanalizacyjnej w kształcie funkcjonującym przed dniem 28 sierpnia
2007 r. jest jedynym możliwym wariantem jej wykonania. W ocenie Sądu
Rejonowego uzasadniało to uwzględnienie wniosku na podstawie art. 145 § 1 k.c.
Apelacja uczestników postępowania została oddalona postanowieniem Sądu
Okręgowego z dnia 30 września 2010 r. Podzielił on ustalenia faktyczne i ocenę
prawną Sądu pierwszej instancji.
Skarga kasacyjna uczestników postępowania została oparta na obu
podstawach określonych w art. 3983
§ 1 k.p.c. Zarzucono w niej naruszenie art. 145
k.c. i art. 5 k c. oraz art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 366 i art. 13 § 2 k.p.c., art. 233
§ 1 k.p.c., art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c., art. 379 pkt 3 k.p.c. i art. 386 § 3 w zw. z art. 13
§ 2 k.p.c. W oparciu o te zarzuty skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Zarzuty naruszenia przepisów postępowania były nieuzasadnione. Skarżący
błędnie ocenili skutki postanowienia działowego z dnia 26 kwietnia 1991 r.
w zakresie ustanowionej w nim służebności na rzecz właściciela lokalu nr 2. Miało
to związek z koniecznością przebudowy budynku w wyniku wydzielenia w nim
nieruchomości lokalowych. Ustanowiona wówczas - na okres 8 miesięcy -
służebność obejmowała znacznie szerszy zakres niż korzystanie z sieci
kanalizacyjnej i miała na celu umożliwienie korzystania z wydzielonych lokali na
czas niezbędny do wykonania prac adaptacyjnych. Upływ tego okresu nie może
oznaczać, że na przyszłość została wyłączona możliwość ponownego ustanowienia
służebności na rzecz nieruchomości lokalowej nr 2, także w przypadku zmiany
okoliczności faktycznych. W przypadku zmiany okoliczności ustanowienie ponownie
innego rodzaju służebności nie godziłoby w powagę rzeczy osądzonej wynikającej
z prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 26 kwietnia 1991 r. Taka
sytuacja miała zaś miejsce w rozstrzyganej sprawie. W tej sytuacji nie była istotna
ocena czy służebność ustanowiona w 1991 r. miała charakter służebności
osobistej. Z kolei treść wniosku złożonego przez W. W. nie uzasadniała oceny, że
jego przedmiot był tożsamy z przedmiotem rozstrzygnięcia objętego tym
postanowieniem i zachodziła podstawa do odrzucenia wniosku na podstawie art.
199 § 1 pkt 2 k.p.c. Z tych samych względów nie można przyjąć, że uwzględnienie
wniosku o ustanowienie służebności polegającej na prawie podłączenia do sieci
kanalizacyjnej znajdującej się w lokalu uczestników postępowania spowodowało
wydanie orzeczenia w sprawie roszczenia, które wcześniej było już przedmiotem
orzekania w sprawie prawomocnie osądzonej (art. 379 pkt 3 k.p.c.).
Zgodnie z brzmieniem art. 3983
§ 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie
mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Nie mógł zatem
stanowić podstawy uwzględnienia skargi kasacyjnej uczestników postępowania
zarzut dotyczący dokonania przez Sąd Okręgowy błędnej oceny dowodów
wskazanych przez skarżących.
Zarzuty naruszenia prawą materialnego podlegały ocenie, w świetle ustaleń
faktycznych, którymi Sąd Najwyższy był związany (art. 39815
§ 2 k.p.c.),
wskazujących, że lokal zajmowany przez wnioskodawcę nie ma odpowiedniego
dostępu do sieci kanalizacyjnej, a optymalnym rozwiązaniem - z punktu widzenia
4
kosztów i konstrukcji budynku - jest podłączenie kanalizacji z lokalu wnioskodawcy
do sieci kanalizacyjnej znajdującej się w lokalu uczestników postępowania, której
przebieg według stanu funkcjonującego do sierpnia 2008 r. został zaprojektowany
dla potrzeb całego budynku. Uwzględniając te okoliczności nie można przyjąć,
że ustanowienie służebności zgodnie z postanowieniem Sądu uzasadnia zarzut
naruszenia art. 145 k.c.
Dokonane w sprawie ustalenia faktyczne nie wskazują na taki sposób
postępowania wnioskodawcy w stosunku do uczestników postępowania, które
nakazywałoby przyjąć, że miało ono charakter szczególnie naganny, a skarga
kasacyjna nie zawiera zarzutów naruszenia przepisów postępowania, które
wskazywałyby na pominięcie dowodów dotyczących takich okoliczności i brak
dostatecznych ustaleń w tym zakresie. Nie zasługiwał zatem na uwzględnienie
zarzut naruszenia art. 5 k.c. w wyniku uwzględnienia wniosku mimo
„niedopuszczalnego postępowania wnioskodawcy"
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna była pozbawiona
uzasadnionych podstaw i podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono stosownie do wyniku
postępowania, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.