Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III PK 36/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Jaśkowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa Anety K., Teresy P., Zbigniewa W., Wiesława S., Anny P.,
Krzysztofa J., Krzysztofa P., Tomasza Z. i Gabrieli S.
przeciwko PUH Z.P. P. w R. - Zdzisław P.
i Przedsiębiorstwu Wielobranżowemu K. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
w T.
o ustalenie istnienia stosunku pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 stycznia 2012 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej Przedsiębiorstwa Wielobranżowego K. Spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością w T. od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w R.
z dnia 4 listopada 2010 r.,
1.odrzuca skargę Gabrieli S.;
2.uchyla zaskarżony wyrok w pozostałej części i w tym
zakresie sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w R. do
2
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego
UZASADNIENIE
Powodowie Aneta K., Teresa P., Zbigniew W., Wiesław S., Anna P.,
Krzysztof Ja., Krzysztof P., Tomasz Z. i Gabriela S., w sprawie przeciwko
Przedsiębiorstwu Wielobranżowemu „K.” sp. z o.o. w T. oraz Zdzisławowi P.
prowadzącemu działalność gospodarczą jako PUH Z.P. „P.” w R. o ustalenie
istnienia stosunku pracy, wnieśli skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego w
R. z dnia 4 listopada 2010 r. Zaskarżonym wyrokiem oddalono apelację Spółki „K.”
od wyroku Sądu Rejonowego w R. oddalającego powództwo w odniesieniu do
Zdzisława P. i ustalającego, że poszczególnych powodów łączyła lub nadal łączy
umowa o pracę ze skarżącą Spółką.
Powodowie byli umownymi pracownikami Spółki „K.”, która świadczyła usługi
ochrony osób, obiektów i mienia na rzecz R. Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej
„R.” S.A. w R. od 1 grudnia 2005 r. do 1 grudnia 2009 r. Po tym dniu usługi ochrony
wraz z niezbędną infrastrukturą przejęło Przedsiębiorstwo Zdzisława P.. W tej
sytuacji Spółka „K.” poinformowała powodów, że na podstawie art. 231
§ 1 k.p. stali
się z mocy prawa pracownikami Zdzisława P., który jednakże odmówił
dopuszczenia ich do wykonywania pracy.
W zaskarżonym wyroku Sąd Okręgowy podzielił pogląd Sądu Rejonowego,
że w stanie faktycznym sprawy nie nastąpiło przejście zakładu pracy lub jego
części Spółki „K.” na Przedsiębiorstwo Zdzisława P. i dlatego nie stał się on nowym
pracodawcą powodów na mocy art. 231
§ 1 k.p. Sąd Okręgowy podniósł, że
wprawdzie w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuję się, że przejście zadań
przez nowego pracodawcę może oznaczać przejście zakładu pracy w rozumieniu
art. 231
§ 1 k.p., jednakże dotyczy to innych stanów faktycznych niż występujący w
rozpoznawanej sprawie. W świetle dyrektywy 2001/23 WE nie nastąpiło
przekazanie przedsiębiorstwa z zachowaniem jego tożsamości jako
zorganizowanego zespołu zasobów. W stanie faktycznym sprawy nie doszło do
przekazania żadnego majątku ani zasobów ludzkich.
3
W skardze kasacyjnej od tego wyroku Spółka „K.” zarzuciła naruszenie art.
231
§ 1 k.p. przez jego niezastosowanie. Wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, względnie o jego uchylenie i
orzeczenie co do istoty sprawy przez oddalenie powództwa wobec niej i ustalenie
istnienia stosunku pracy między powodami a Zdzisławem P., a także wniosła o
zasądzenie kosztów postępowania. Zdaniem skarżącej przekazanie na rzecz
Zdzisława P. przez zlecające usługi ochroniarskie Przedsiębiorstwo „R.” zadania
ochrony jego obiektów oraz całej niezbędnej do tego infrastruktury – należących do
czasu przekazania do skarżącej – jest przejściem zakładu pracy na nowego
pracodawcę. Podniesiono, że taki pogląd jest ustalony w orzecznictwie Sądu
Najwyższego i w wydanym na podstawie dyrektywy 2001/23/WE orzecznictwie
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Pozwany Zdzisław P. wniósł o oddalenie skargi i zasądzenie na jego rzecz
kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skarga jest uzasadniona. Zgodnie z art. 231
§ 1 k.p. w razie przejścia
zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa
stroną w dotychczasowych stosunkach pracy.
W sprawie mamy do czynienia z trzema podmiotami, które pełnią różne
funkcje i mają różne interesy. Spór dotyczy tego, czy na podstawie art. 231
§ 1
pracownicy Spółki „K.”, będący przez nią zatrudnieni przy wykonywaniu usług
ochroniarskich na rzecz Przedsiębiorstwa „R.”, stali się pracownikami Zdzisława P.,
który był następnym wykonawcą tych usług. Przedsiębiorstwo „R.” ma decydujący
głos w wyborze podmiotu świadczącego mu usługi ochroniarskie i ono jest stroną
umów z kolejnymi wykonawcami tych usług. Jego interes polega na uzyskaniu
odpowiedniej jakości usług i uniknięciu sytuacji, w której pracownicy podmiotu, który
ukończył wykonanie usług, stali by się jego pracownikami. Natomiast interesy
podmiotów świadczących usługi z reguły są przeciwstawne. Podmiot, który
skończył ich świadczenie chcę się pozbyć pracowników wykonujących zadanie,
gdyż w przeciwnym razie musi im znaleźć u siebie nową pracę lub zwolnić ich z
4
pracy i zapłacić odprawę. Podmiot rozpoczynający wykonywanie tych usług z
reguły ma własnych pracowników i obawia się przejęcia pracowników od
poprzednika, bo nie zna ich kwalifikacji, a nawet zasad ich wynagradzania, które
będą dla niego wiążące. Jednakże interesy tych dwóch podmiotów (pracodawców)
są w dalszym tle przy wykładni art. 231
§ 1 k.p.
Orzecznictwo zgodnie uważa, że podstawowym celem art. 231
§ 1 k.p. jest
ochrona interesów pracowników i dlatego przyjmuje, że przejście zakładu pracy na
nowego pracodawcę może nastąpić także wtedy, gdy przejmuje on zadania
wykonywane przez poprzednika, przy czym nie jest niezbędne przejęcie
znaczącego substratu majątkowego. Każda sytuacja wymaga jednak indywidualnej
oceny (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 kwietnia 2009 r., I PK 210/09, OSNP
2011 nr 19-20, poz. 249). W rozpoznawanej sprawie wartość majątku przyjętego
przez nowego pracodawcę nie była znaczna, ale były to urządzenia wystarczające
do wykonywania usługi ochrony mienia i osób, a przejęte zadanie było tożsame z
zadaniem wykonywanym przez poprzedniego pracodawcę. Sytuacja jest więc taka
sama, jak przedstawiona w wyroku Sądu Najwyższego z 18 września 2008 r. II PK
18/08 (OSNP 2010 nr 3-4, poz. 40), według którego przejście zakładu pracy ze
skutkiem określonym w art. 231
§ 1 k.p. następuje także, gdy nowy pracodawca
przejmuje zadania i składniki majątkowe zakładu dotychczasowego pracodawcy na
podstawie umowy z podmiotem trzecim, do którego należało dysponowanie tymi
zadaniami i składnikami. Ten pogląd ma mocne oparcie w orzecznictwie
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zapadłym na podstawie art. 1 dyrektywy
Rady nr 2001/23 z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw
Państw Członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w
przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub
zakładów (Dz. Urz. UE – sp.05, t. 4, s. 98). W szczególności należy wskazać wyrok
z dnia 20 listopada 2003 r. w sprawie Abler (Zb. orzecz. TE 2003, s. I – 14023) w
tym przyjęto, że art. 1 dyrektywy 77/187 (będącej poprzedniczką dyrektywy
2001/23) dotyczy sytuacji, w której instytucja zamawiająca, która udzieliła
zamówienia na zarządzanie usługami gastronomicznymi w szpitalu jednemu
wykonawcy, unieważnia to zamówienie i zawiera umowę o świadczenie tych
samych usług z drugim wykonawcą i gdy drugi wykonawca korzysta ze znacznej
5
części środków trwałych uprzednio wykorzystywanych przez poprzedniego
wykonawcę, a następnie udzielonych przez instytucję zamawiającą, nawet jeżeli
drugi wykonawca wyraził zamiar niezatrudniania pracowników pierwszego
wykonawcy. Skarga Gabrieli S. była niedopuszczalna z uwagi na zbyt niską
wartość przedmiotu zaskarżenia (art. 3981
§ 1 k.p.c.).
Z tych względów na mocy art. 39815
§ 1 i art. 3986
§ 2 k.p.c. orzeczono jak w
sentencji.
/tp/