Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 102/11
POSTANOWIENIE
Dnia 19 stycznia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
SSN Grzegorz Misiurek
ze skargi powódki
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 września 2010 r., sygn. akt I ACa 690/10,
w sprawie z powództwa Janiny A.
przeciwko Skarbowi Państwa - Sądowi Apelacyjnemu
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 stycznia 2012 r.,
zażalenia powódki
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 9 lutego 2011 r., sygn. akt I ACa 112/11,
uchyla zaskarżone postanowienie i pozostawia Sądowi
Apelacyjnemu rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego przed Sądem Najwyższym.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 9 lutego 2011 r., sygn. I ACa 112/11, Sąd Apelacyjny
odrzucił skargę powódki Janiny A. o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 30 września 2010 r., sygn. I ACa
690/10, oddalającym apelację powódki od wyroku zaocznego wydanego przez Sąd
Okręgowy z dnia 17 grudnia 2009 r., sygn. I C 1324/08, którym oddalone zostało jej
powództwo skierowane przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Apelacyjnemu o
zapłatę. W ocenie Sądu Apelacyjnego powódka nie oparła skargi o wznowienie na
ustawowej podstawie. Odnosząc się do wskazanej w skardze podstawy
przewidzianej w art. 401 pkt 2 k.p.c., polegającej na pozbawieniu powódki
możności działania przez przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej podczas jej
usprawiedliwionej nieobecności, Sąd Apelacyjny przyjął, że strona postępowania
nie ma obowiązku uczestniczenia w rozprawie, a do sądu należy jedynie
zawiadomienie strony o wyznaczonym terminie rozprawy, co nastąpiło
zarządzeniem z dnia 20 sierpnia 2010 r., doręczonym powódce w dniu 30 sierpnia
2010 r. Natomiast stosownie do art. 214 § 1 k.p.c. konieczność odroczenia
rozprawy z powodu nieobecności strony zachodzi jedynie w przypadku jej
nieobecności wywołanej nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną przeszkodą, której
nie można przezwyciężyć. Sąd Apelacyjny wskazał, że powódka nie przedłożyła
jakiegokolwiek usprawiedliwienia swej nieobecności w dniu rozprawy i w
konsekwencji nie było podstaw do uwzględnienia jej wniosku o nierozpoznawanie
sprawy pod jej nieobecność. Ponadto w ocenie Sądu Apelacyjnego, mimo że
wniosek powódki o sporządzenie uzasadnienia został odrzucony jako
przedwczesny postanowieniem z dnia 29 września 2010 r., mogła ona skutecznie
złożyć ponownie taki wniosek w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji
wyroku, czego jednakże nie uczyniła. Zatem niesporządzenie uzasadnienia przez
Sąd Apelacyjny nie wiązało się z uchybieniem przepisom postępowania i nie
pozbawiało powódki możliwości działania w postępowaniu. Z kolei odnosząc się do
podstawy przewidzianej w art. 401 pkt 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny przyjął, że w
postępowaniu objętym skargą o wznowienie wobec sędziów tego Sądu nie
zachodziły przesłanki wyłączenia z mocy prawa przewidziane w art. 48 k.p.c., a
3
żądania wznowienia postępowania nie uzasadnia okoliczność, że w sprawie
orzekał sędzia, w stosunku do którego istniała podstawa do jego wyłączenia na
wniosek w oparciu o art. 49 k.p.c.
Powyższe postanowienie zaskarżyła zażaleniem powódka, zarzucając
naruszenie art. 401 pkt 2 w zw. z art. 214 k.p.c. polegające na nieuwzględnieniu,
że w piśmie z dnia 16 września 2010 r. usprawiedliwiła swą nieobecność podczas
rozprawy wyznaczonej na dzień 30 września 2010 r., dołączając do tego pisma
kopię powiadomienia z Sądu Okręgowego w W. z dnia 10 września 2010 r.,
skierowanego do niej jako pokrzywdzonej w sprawie o sygn. II Kp 441/10, z którego
wynikało, że w sprawie tej posiedzenie odbędzie się również w dniu 30 września
2010 r. Z tego względu powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu,
skoro w postępowaniu objętym skargą o wznowienie pozwanym był Skarb Państwa
reprezentowany przez Sąd Apelacyjny orzekający w niniejszej sprawie, a powódka
sygnalizowała wątpliwości co do jego bezstronności, co powinno być podstawą
wyznaczenia innego sądu w trybie art. 44 k.p.c. Ponadto wniosła o przyznanie
nieopłaconych w całości ani w części kosztów pomocy prawnej udzielonej
w postępowaniu zażaleniowym przez adwokata ustanowionego z urzędu.
W odpowiedzi na zażalenie pozwany, reprezentowany przez radcę
Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, wniósł o oddalenie zażalenia i zasądzenie
kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie. Trafnie podnosi się w nim,
że w odpowiedzi na zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy przed Sądem
Apelacyjnym na dzień 30 września 2010 r., doręczone powódce w dniu 30 sierpnia
2010 r., złożyła ona w dniu 20 września 2010 r. pismo obejmujące jej oświadczenie
o braku „zgody na orzekanie” pod jej nieobecność, do którego dołączyła kopię jej
zawiadomienia jako pokrzywdzonej, pochodzącego z Sądu Okręgowego w W.
o wyznaczeniu na dzień 30 września 2010 r. posiedzenia w sprawie o sygn. II Kp
441/10 (k. 226 akt sprawy o sygn. I C 1324/08). Biorąc to pod uwagę należy uznać
za nieuprawniony wniosek Sądu Apelacyjnego, że powódka nie przedłożyła
4
jakiegokolwiek usprawiedliwienia swej nieobecności i w związku z tym nie było
podstaw do uwzględnienia jej wniosku o odroczenie rozprawy apelacyjnej.
W uzasadnieniu podstaw skargi o wznowienie powódka podniosła, że jej
nieobecność na rozprawie apelacyjnej była usprawiedliwiona. Wobec tego
oceniając dopuszczalność skargi o wznowienie z punktu widzenia oparcia jej na
ustawowej podstawie, stosownie do art. 410 § 1 k.p.c., Sąd Apelacyjny powinien był
rozważyć, czy zawiadomienie o posiedzeniu przed Sądem Okręgowym w W.
uzasadniało odroczenie rozprawy apelacyjnej w oparciu o art. 214 § 1 w zw. z art.
391 § 1 k.p.c. na wniosek powódki wnoszącej apelację. Niedokonanie takiej oceny,
związanej z twierdzeniem powódki o pozbawieniu jej możności działania
w postępowaniu apelacyjnym, będącym podstawą skargi o wznowienie, oznacza
zaś odrzucenie tej skargi z uchybieniem art. 410 § 1 k.p.c.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
zd. pierwsze w zw.
z art. 3941
§ 3 k.p.c. postanowił jak w sentencji, koszty postępowania
zażaleniowego pozostawiając końcowemu rozstrzygnięciu w oparciu o art. 108 § 2
w zw. z art. 39821
i art. 3943
§ 3 k.p.c.