Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 154/11
POSTANOWIENIE
Dnia 2 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Anna Kozłowska
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku M. M.
przy uczestnictwie P. S.
o podział majątku wspólnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 lutego 2012 r.,
zażalenia uczestnika postępowania
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 17 czerwca 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 1 września 2009 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną uczestnika postępowania P. S. od postanowienia tego Sądu z dnia 15
maja 2009 r., wydanego w sprawie o podział majątku wspólnego. Skarga została
odrzucona na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. jako nieopłacona. Sąd Okręgowy
stwierdził brak opłaty podstawowej w kwocie 30 zł, którą skarżący (korzystający ze
zwolnienia od kosztów sądowych w postepowaniu kasacyjnym) powinien był uiścić
na podstawie art. 14 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w
brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie zmiany wprowadzonej ustawą z
dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz.U. Nr 21, poz. 123). Sąd wskazał, że na podstawie art. 2 ustawy
zmieniającej, do spraw wszczętych przed dniem jej wejścia w życie stosuje się
przepisy dotychczasowe, co dotyczy także obowiązku wnoszenia opłaty
podstawowej. Zażalenie uczestnika od tego postanowienia Sąd Najwyższy oddalił
orzeczeniem z dnia 27 stycznia 2010 r. Przyjął, że pomimo błędnego uzasadnienia
odpowiadało ono prawu, gdyż w istocie uczestnik nie korzystał ze zwolnienia od
kosztów sądowych w postępowaniu kasacyjnym, co powodowało, że jego
obowiązek obejmował uiszczenie całej opłaty od skargi kasacyjnej, a nie tylko
opłaty podstawowej.
W dniu 9 września 2010 r. uczestnik złożył wniosek o przywrócenie terminu
do złożenia skargi kasacyjnej, powołując się na wykładnię przyjętą w uchwale
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2010 r. (II UZP 4/10,
OSNP 2011/3-4/38), zgodnie z którą nieopłacona skarga kasacyjna złożona przez
adwokata lub radcę prawnego po wejściu w życie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r.
o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 234, poz. 1571) podlega odrzuceniu dopiero w razie niewykonania
zarządzenia wzywającego do jej opłacenia (art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 130
§ 1 k.p.c.). Skarżący wskazał, że o treści uchwały dowiedział się 7 września 2010 r.
oraz, że nie był wzywany do uiszczenia opłaty od swojej skargi. Do wniosku
dołączył skargę kasacyjną.
3
Postanowieniem z dnia 17 czerwca 2011 r. Sąd Okręgowy odrzucił wniosek
o przywrócenie terminu oraz wniesioną wraz z wnioskiem skargę kasacyjną.
W uzasadnieniu stwierdził, że o uchybieniu terminowi do skutecznego
wniesienia skargi kasacyjnej uczestnik dowiedział się z chwilą doręczenia mu
postanowienia Sądu Najwyższego oddalającego zażalenie na postanowienie
o odrzuceniu skargi, a data dowiedzenia się przez uczestnika o wydaniu uchwały
z dnia 15 czerwca 2010 r. pozostaje bez znaczenia dla zachowania terminu z art.
169 § 1 k.p.c. W rezultacie Sąd Okręgowy uznał za spóźniony zarówno wniosek
o przywrócenie terminu jak i wniesioną ponownie skargę kasacyjną.
W zażaleniu na powyższe postanowienie uczestnik domagał się jego
uchylenia podnosząc, że dopiero wskazana przez niego uchwała II UZP 4/10,
mająca moc zasady prawnej, przesądziła, że uczestnik powinien być wezwany do
uzupełnienia braku fiskalnego skargi, a sąd mógł odrzucić jego skargę, gdyby nie
wykonał wezwania. Wskutek rozbieżności stanowisk odnośnie konsekwencji braku
opłaty od skargi kasacyjnej doszło do nierównego traktowania podmiotów w tym
samym stanie prawnym, co pozostaje, zdaniem skarżącego w sprzeczności z art.
32 ust. 1 Konstytucji RP i uprawnia go do skorzystania z wniosku o przywrócenie
terminu. Zażalenie skierowane przeciwko postanowieniu o odrzuceniu wniosku
o przywrócenie terminu Sąd Okręgowy prawomocnie odrzucił postanowieniem
z dnia 25 lipca 2011 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Uczestnik nie złożył wniosku przewidzianego w art. 380 k.p.c. (w zw. z art.
391 § 1, art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c.) o rozpoznanie nie podlegającego
odrębnemu zaskarżeniu postanowienia o odrzuceniu wniosku o przywrócenie
terminu do złożenia skargi kasacyjnej. Za żądanie takie nie może być uznane
wniesienie niedopuszczalnego zażalenia, które zostało odrzucone. W konsekwencji
nie zachodzą podstawy do poddania kontroli zasadności postanowienia
odrzucającego wniosek o przywrócenie terminu, co powoduje, że jego skuteczność
nie została podważona. Tym samym skarga kasacyjna wniesiona przez uczestnika
z wnioskiem o przywrócenie terminu słusznie została odrzucona jako spóźniona.
Termin do złożenia skargi upłynął w dniu 1 września 2009 r., a odrzucony wniosek
4
o przywrócenie terminu nie mógł spowodować innej oceny skutków upływu
tego terminu.
Na marginesie trzeba wyjaśnić, że wniosek o przywrócenie terminu nie
stanowi środka pozwalającego na podważenie prawidłowości wydanych w sprawie
orzeczeń, a taki właśnie cel chciał osiągnąć za pomocą tego środka skarżący.
Pierwotnie wniesiona przez uczestnika skarga kasacyjna została prawomocnie
odrzucona jako nieopłacona, przy uwzględnieniu jednego z występujących
wówczas w orzecznictwie kierunków wykładni przepisów regulujących problem
uiszczania opłat od skargi kasacyjnej wniesionej przez profesjonalnego
pełnomocnika. Oznacza to, że sądy poddały ocenie stan faktyczny będący
przedmiotem rozpoznania, w tym prawidłowość czynności sądu i stron
i prawomocnie orzekły o jego konsekwencjach prawnych. Późniejsze podjęcie
przez powiększony skład Sądu Najwyższego uchwały (o charakterze zasady
prawnej) przyjmującej odmienną wykładnię, inaczej określającą obowiązki sądu
i stron, nie może podważyć mocy wiążącej postanowienia o odrzucenie skargi
kasacyjnej w niniejszej sprawie, a do tego zmierzał skarżący argumentując,
że w świetle wykładni przyjętej w uchwale uchybił terminowi do wniesienia
opłaconej skargi kasacyjnej bez swojej winy, ponieważ nie został wezwany do
uiszczenia opłaty od skargi.
Z przytoczonych względów zażalenie uczestnika podlegało oddaleniu na
podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39814
k.p.c.
jw