Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 499/11
POSTANOWIENIE
Dnia 23 lutego 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Dończyk
w sprawie z powództwa R. S.
przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Urzędu Morskiego, Przedsiębiorstwu
Budownictwa Wodnego Spółce Akcyjnej
oraz A. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 lutego 2012 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej Skarbu Państwa Dyrektora Urzędu
Morskiego
od postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 8 lutego 2011 r.,
odrzuca skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 22 września 2010 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek
pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Urzędu Morskiego reprezentowanego
przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa w przedmiocie odrzucenia pozwu w
zakresie, w jakim został on skierowany przeciwko Urzędowi Morskiemu. Zgodnie z
art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c., sąd odrzuca pozew, jeżeli jedna ze stron postępowania nie
ma zdolności sądowej albo zdolności procesowej. Odrzucenie pozwu, z tej
przyczyny, nastąpi dopiero wówczas, gdy brak nie będzie uzupełniony zgodnie z
przepisami kodeksu. Przepis ten obligował Sąd do podjęcia czynności
zmierzających do wyjaśnienia statusu prawnego Urzędu Morskiego, który nie ma
zdolności sądowej. Na skutek podjętych przez Sąd czynności pełnomocnik powoda
wskazał, że pozwanym jest Skarb Państwa – Dyrektor Urzędu Morskiego. W tych
okolicznościach Sąd pierwszej instancji uznał, że powód sprecyzował oznaczenie
strony pozwanej, której mylne oznaczenie w pozwie nie stanowiło podstawy do
odrzucenia pozwu.
Zażalenie na to postanowienie, wniesione przez pozwanego Skarb Państwa
– Dyrektora Urzędu Morskiego, zostało oddalone postanowieniem Sądu
Apelacyjnego z dnia 8 lutego 2011 r., który podzielił ocenę prawną Sądu pierwszej
instancji. Od tego postanowienia skargę kasacyjną wniósł pozwany Skarb Państwa
– Dyrektor Urzędu Morskiego, który zaskarżył je w całości, zarzucając – w ramach
podstawy kasacyjnej z art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. – naruszenie art. 199 § 1 pkt 3
k.p.c. w zw. z art. 386 § 3 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. poprzez odmowę jego
zastosowania oraz art. 70 § 1 k.p.c. w zw. z art. 199 § 2 w zw. z art. 386 § 3 w zw.
z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. poprzez błędną jego wykładnię polegającą na uznaniu, że
znajduje on zastosowanie także do przypadków, gdy brak zdolności sądowej ma
charakter nieusuwalny. Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w
całości i odrzucenie pozwu w zakresie, w jakim zasądza na rzecz powoda od
Skarbu Państwa 89.080 zł z odsetkami ustawowymi od 21 kwietnia 2007 r. do dnia
zapłaty, 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz 1.114 zł
tytułem zwrotu kosztów sądowych.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zaskarżonym postanowieniem oddalono zażalenie wniesione na
postanowienie Sądu pierwszej instancji odmawiające odrzucenia pozwu. Podstawę
procesową wydania przez Sąd Okręgowy postanowienia w przedmiocie odrzucenia
pozwu stanowił art. 222 k.p.c., według którego, oddalając zarzuty, których
uwzględnienie uzasadniałoby odrzucenie pozwu, sąd wyda oddzielne
postanowienie i może wstrzymać dalsze rozpoznanie sprawy, aż do
uprawomocnienia się tego postanowienia.
Zgodnie z art. 3981
§ 1 k.p.c., skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego
można wnieść od wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub
postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania
kończących postępowanie w sprawie. Przepis ten, w zakresie dotyczącym
postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie odrzucenia pozwu kończącego
postępowanie w sprawie, stanowi odpowiednik uchylonego art. 392 § 1 k.p.c., który
przewidywał możliwość wniesienia kasacji od tego rodzaju postanowień do Sądu
Najwyższego. Na tle tego ostatniego przepisu w postanowieniu z dnia 24 maja
1999 r., II CZ 37/99 (OSNC 1999, nr 12, poz. 211) Sąd Najwyższy stwierdził, że od
postanowienia sądu drugiej instancji oddalającego zażalenie na orzeczenie
odmawiające odrzucenia pozwu (art. 222 k.p.c.) kasacja nie przysługuje.
W uzasadnieniu tego postanowienia zwrócono uwagę na to, że postanowienie
sądu pierwszej instancji odmawiające odrzucenia pozwu, jak to wynika wprost
z art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c., nie jest postanowieniem kończącym postępowanie
w sprawie. Z tego też względu również postanowienie sądu drugiej instancji
oddalające zażalenie na to postanowienie nie może być uznane za kończące
postępowanie w sprawie. Po jego wydaniu postępowanie toczy się dalej i zostanie
zakończone orzeczeniem merytorycznym albo formalnym kończącym to
postępowanie. Zasadność stanowiska Sądu pierwszej instancji odnośnie do braku
podstawy uzasadniającej odrzucenie pozwu podlega tylko kontroli instancyjnej.
Stanowisko prezentowane w powołanym wyżej postanowieniu zostało
potwierdzone także w orzecznictwie Sądu Najwyższego na tle obecnie
obowiązującego art. 3981
§ 1 k.p.c. W postanowieniu z dnia 21 marca 2006 r.,
III CSK 48/06 (OSNC 2007, nr 1, poz. 12) Sąd Najwyższy przyjął, że
4
postanowieniem sądu drugiej instancji „w przedmiocie odrzucenia pozwu”,
kończącym postępowanie (art. 3981
§ 1 k.p.c.), jest orzeczenie oddalające
zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji odrzucające pozew,
orzeczenie zmieniające postanowienie sądu pierwszej instancji oddalające, na
podstawie art. 222 k.p.c., zarzut, którego uwzględnienie uzasadniałoby odrzucenie
pozwu, a także orzeczenie – wydane w wyniku uwzględnienia apelacji – mocą
którego uchylono zaskarżony wyrok i pozew odrzucono.
Podzielając stanowiska przedstawione w wyżej przedstawionych
orzeczeniach Sądu Najwyższego, należało skargę kasacyjną odrzucić na
podstawie art. 3986
§ 3 w zw. z § 2 k.p.c., gdyż od zaskarżonego postanowienia
wniesienie skargi kasacyjnej było niedopuszczalne.
md