Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 388/11
POSTANOWIENIE
Dnia 9 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania B. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o rentę z tytułu niezdolności do
pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 marca 2012 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 maja 2011 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z dnia 11 maja 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację B. S. od
wyroku z dnia 28 października 2010 r. Sądu Okręgowego, którym oddalono
odwołanie wnioskodawczyni od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia
29 września 2009 r. odmawiającej jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku wnioskodawczyni zarzuciła: I.
naruszenie prawa materialnego, poprzez: 1) błędną wykładnię art. 12 ust. 3 w
związku z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr
153, poz. 1227 ze zm., powoływanej dalej jako ustawa emerytalna) i przyjęcie, że
skarżąca nie jest częściowo niezdolna do pracy, gdyż nie utraciła zdolności do
pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, pomimo że stwierdzone u niej
schorzenia uniemożliwiają wykonywanie wyuczonego zawodu (sprzedawca), a
2
także podjęcie innej pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji; 2)
niezastosowanie art. 57 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 12 ust. 1 i 3 ustawy
emerytalnej, przez pominięcie socjalno-ekonomicznego aspektu niezdolności do
pracy ubezpieczonej i przyjęcie, że skarżąca nie jest częściowo niezdolna do pracy,
a zatem nie przysługuje jej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do
pracy; II. naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 391 § 1 w związku z
art. 328 § 2 k.p.c., poprzez „nierozpoznanie istoty sprawy polegającej na
nieodniesieniu się przez Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do obiektywnej
możliwości podjęcia przez wnioskodawczynię zatrudnienia zgodnego z wiekiem i
poziomem posiadanych kwalifikacji, wykształcenia i zdolności psychofizycznych, co
uniemożliwia kontrolę instancyjną”.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego
wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego
rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez przyznanie
wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadniony został jej
oczywistą zasadnością z uwagi na rażące naruszenie art. 12 i 13 ustawy
emerytalnej poprzez pominięcie socjalno-ekonomicznego aspektu niezdolności do
pracy, który jest równoprawny z aspektem medycznym w dokonywaniu oceny
możliwości podejmowania pracy zgodnej z kwalifikacjami. W tym zakresie skarżąca
wskazała na poglądy Sądu Najwyższego wyrażone, między innymi, w wyroku z
dnia 24 sierpnia 2010 r., I UK 64/10 (LEX nr 653663).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Przepis art. 3984
§ 2 k.p.c. wymaga, aby wniosek o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania stanowił odrębny element pisma niezależny od
przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia (art. 3984
§ 1 pkt 2 k.p.c.).
Uzasadnienie wniosku natomiast powinno nawiązywać do przesłanek przyjęcia
skargi do rozpoznania określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem
Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli: 1) w sprawie
występuje istotne zagadnienie prawne, 2) istnieje potrzeba wykładni przepisów
3
prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w
orzecznictwie sądów, 3) zachodzi nieważność postępowania lub 4) skarga
kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Spełnienie wymagania z art. 3984
§ 2 k.p.c.
powinno zatem przybrać formę wyodrębnionego wywodu prawnego, w którym
skarżący wskaże, jakie występujące w sprawie okoliczności pozwalają na
uwzględnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie
uzasadni, dlaczego odpowiadają one ustawowemu katalogowi przesłanek.
Poprzestanie w tym zakresie na sformułowaniu podstaw kasacyjnych i ich
uzasadnieniu jest niewystarczające, bo chociaż przy konstruowaniu obu
wymaganych elementów skargi argumenty mogą być podobne, to Sąd Najwyższy
bada je na różnych etapach postępowania kasacyjnego.
Z art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c. wynika konieczność nie tylko powołania się na
okoliczność, że skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona, ale również
wykazania, że przesłanka ta rzeczywiście zachodzi. Oznacza to, że skarżący musi
wskazać, w czym - w jego ocenie - wyraża się „oczywistość” zasadności skargi oraz
podać argumenty wykazujące, że rzeczywiście skarga jest uzasadniona w sposób
oczywisty. Sam zarzut naruszenia (nawet oczywistego) określonego przepisu
(przepisów) nie prowadzi bowiem wprost do oceny, że skarga kasacyjna jest
oczywiście uzasadniona, czyli że jej zarzuty są zasadne „na pierwszy rzut oka”
(prima facie) i w sposób oczywisty prowadzą do uznania zaskarżonego wyroku za
błędny i jego wzruszenia (por. między innymi postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 26 kwietnia 2006 r., II CZ 28/06, niepublikowane i orzeczenia tam powołane).
Jest tak dlatego, że o ile dla uwzględnienia skargi kasacyjnej wystarczy, iż jej
podstawa jest usprawiedliwiona, to dla jej przyjęcia do rozpoznania koniecznej jest
wykazanie kwalifikowanej podstawy naruszenia konkretnych i powołanych w
podstawach kasacyjnych przepisów prawa materialnego lub procesowego
widocznej przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, bez wdawania się w
pogłębioną analizę prawną.
Skarżąca w ogóle nie podejmuje próby wykazania istnienia tak rozumianej
oczywistej zasadności skargi kasacyjnej. Orzecznictwo Sądu Najwyższego w
kwestii przesłanek nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest
bogate i ugruntowane. Już w wyroku z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 675/98
4
(OSNAPiUS 2000 nr 16, poz. 624), jaki zapadł pod rządami poprzednio
obowiązującej ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm.), Sąd Najwyższy wskazał,
że ocena istnienia niezdolności do pracy powinna uwzględniać aspekt biologiczny
(medyczny) oraz obiektywną możliwość podjęcia przez ubezpieczonego
dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem jego kwalifikacji,
wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych. Ta linia orzecznictwa jest
kontynuowana także pod rządami obowiązującej ustawy emerytalnej. Sąd
Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że o niezdolności do pracy nie decyduje
biologiczny stan kalectwa lub choroby, niemający wpływu na zdolność do pracy,
lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do
innego zawodu (wyrok z dnia 14 czerwca 2005 r., I UK 278/04, LEX nr 375618); że
niezdolność do wykonywania pracy dotychczasowej nie jest wystarczająca do
nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli wiek, poziom
wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne usprawiedliwiają rokowanie, iż mimo
upośledzenia organizmu możliwe jest podjęcie innej pracy w tym samym zawodzie
albo po przekwalifikowaniu zawodowym (wyrok z dnia 29 czerwca 2005 r., I UK
299/04, OSNP 2006 nr 5-6, poz. 93); że istnienie schorzeń powodujących
konieczność pozostawania w stałym leczeniu nie stanowi samodzielnej przyczyny
uznania częściowej niezdolności do pracy, chociaż w pewnych okresach wymaga
czasowych zwolnień lekarskich (wyrok z dnia 12 lipca 2005 r. II UK 288/04, OSNP
2006 nr 5-6, poz. 99). W wyrokach z dnia 9 marca 2006 r., II UK 98/05 (OSNP 2007
nr 5-6, poz. 77) oraz z dnia 18 maja 2006 r., II UK 156/05 (Lex Polonica nr
1917665) Sąd Najwyższy wyraźnie zaznaczył, że uprawnienia do renty z tytułu
niezdolności do pracy nie można wywodzić jedynie z przesłanek przewidzianych w
art. 13 ustawy o emeryturach i rentach, bowiem odnoszą się one tylko do ustalania
stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Te przesłanki nie mają znaczenia, jeżeli
aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności do pracy.
Również w wyroku z dnia 25 stycznia 2010 r., I UK 215/09 (LEX nr 577815)
stwierdzono, że okoliczności określone w art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej nie
dotyczą osoby, która zachowała zdolność do zatrudnienia w ramach posiadanych
5
kwalifikacji formalnych lub rzeczywistych. Nic innego nie wynika również z
przywołanego przez skarżącą wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r., I UK 64/10.
Z niezakwestionowanych w skardze kasacyjnej ustaleń faktycznych wynika,
że u wnioskodawczyni nie stwierdza się naruszeń sprawności organizmu w stopniu
powodującym niezdolność do pracy, a treść uzasadnienia wniosku o przyjęcie
skargi do rozpoznania wskazuje na to, iż skarżącej w rzeczywistości chodzi o
ocenę prawidłowości stanowiska Sądu Apelacyjnego w tym przedmiocie. Taka
okoliczność nie stanowi jednak ustawowej przesłanki przyjęcia skargi do
rozpoznania.
Z tych względów Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c.