Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CNP 81/11
POSTANOWIENIE
Dnia 10 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski
w sprawie z wniosku S. K.
przy uczestnictwie D. P. i J. W.
o uchylenie Aktu Własności Ziemi,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 10 maja 2012 r.,
na skutek skargi wnioskodawcy S. K.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 4 czerwca 2009 r.,
skargę odrzuca.
2
Uzasadnienie
Wniosek wnioskodawcy o uchylenie prawomocnego aktu własności ziemi
nr […] z dnia 16 stycznia 1978 r potwierdzającego nabycie z mocy prawa przez D.
P. działki nr 28/1 o pow. 0,4888 ha położonej w K. gmina R. Sąd Rejonowy
postanowieniem z dnia 26 marca 2009 r. odrzucił. Podniósł, że droga sądowa o
uchylenie aktu własności ziemi była i jest niedopuszczalna (art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c.
w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Zażalenie wnioskodawcy od tego postanowienia Sąd
Okręgowy oddalił postanowieniem z dnia 4 czerwca 2009 r.
W skardze nadanej w urzędzie pocztowym w dniu 3 czerwca 2011 r.
wnioskodawca wniósł o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 4 czerwca 2009 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
jest środkiem wyjątkowym. Zasadą bowiem jest, że prawomocność, tworzy nowy
stan prawny pomiędzy stronami albo erga omnes, jak też sanuje wszelkie
ewentualne naruszenia prawa, którymi orzeczenie ewentualnie jest dotknięte.
Z tego względu wszystkie jej wymagania konstrukcyjne określone w art. 4245
§ 1
k.p.c. należy interpretować ściśle.
Do omawianej kategorii wymagań należy uprawdopodobnienie wyrządzenia
szkody spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego dotyczy (art. 4245
§ 1
pkt 4). Uwzględnienie bowiem skargi i stwierdzenie, że prawomocne orzeczenie
jest niezgodne z prawem, ma charakter prejudykatu, gdyż stwarza możliwość
dochodzenia od państwa odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez jego
wydanie. Spełnienie tego wymagania polega na wskazaniu rodzaju i rozmiaru
szkody. Wywód ten powinien także zawierać informację dotyczącą czasu jej
powstania i określać związek przyczynowy z wydaniem orzeczenia niezgodnego
z prawem. Nie jest spełnieniem tego wymagania odwołanie się do szkody
niesprecyzowanej, hipotetycznej, czy też mogącej powstać w przyszłości
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05,
3
OSNC 2006 nr 1, poz. 16, z dnia 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05, OSNC 2006,
nr 7-8, poz. 141 i z dnia 27 października 2005 r., V CNP 28/05 niepublikowane).
Skarżący w skardze nie spełnił tego wymagania. Po pierwsze szkody nie
sprecyzował kwotowo, a po wtóre nawet ta niedookreślona w sposób wymagany
strata, jak ze skargi wynika, nie pozostaje w związku przyczynowym z zaskarżonym
postanowieniem, lecz z ostateczną decyzja administracyjną, tj. przedmiotowym
ostatecznym aktem własności ziemi. W rezultacie nie zostało spełnione wymaganie
określone w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia –
stosownie do treści art. 4241
§ 1 k.p.c. w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia
22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U.
Nr 155, poz. 1037, dalej „ustawa nowelizująca”), która weszła w życie w dniu
25 września 2010 r. przysługuje od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji
kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została
wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących
stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. W wyjątkowych sytuacjach,
określonych w § 2 powołanego przepisu, skarga przysługuje od prawomocnego
wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie,
jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, chyba że jest
możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych przysługujących stronie
środków prawnych. W postępowaniu nieprocesowym skarga przysługuje tylko od
postanowienia co do istoty sprawy (art. 5192
k.p.c.).
Powołane przepisy określają zatem precyzyjnie, jakie orzeczenie wydane
w postępowaniu cywilnym może zostać zaskarżone tym środkiem zaskarżenia.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie
przysługuje bowiem od każdego orzeczenia, jakie zostało wydane przez sąd
a jedynie tych, które w przepisach wyraźnie zostały określone. Tym samym, ten
szczególny środek przysługuje od prawomocnych wyroków sądu drugiej instancji
(art. 4241
§ 1 k.p.c.), w sytuacjach wyjątkowych także od wyroków sądu pierwszej
4
instancji (4241
§ 2 k.p.c.) oraz od postanowień co do istoty sprawy wydanych
w postępowaniu nieprocesowym (art. 5192
k.p.c.).
Przepisy procesowe ustawy nowelizującej zgodnie z zasadą bezpośredniego
stosowania ustawy nowej należy stosować bezpośrednio. W uzasadnieniu projektu
(Sejm 4. druk 2525) wprost stwierdzono że mają one zastosowanie także do
orzeczeń sądowych wydanych przed jej wejściem w życie.
Postanowienie w przedmiocie niedopuszczalności drogi sądowej nie należy
do kategorii orzeczeń, od których przysługuje skarga o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia, a w konsekwencji wniesienie tego środka
zaskarżenia w zastanej sytuacji procesowej nie mogło być skuteczne (art. 4248
§ 1
k.p.c.).
Z tych względów skarga podlegała odrzuceniu (art. 4248
§ 1 k.p.c.).