Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 17/12
POSTANOWIENIE
Dnia 24 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Romualda Spyt (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku A. K. i M. R.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 24 maja 2012 r.,
zażalenia wnioskodawczyni Moniki Rataj na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 listopada 2011 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 30 listopada 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację M.
R. od wyroku Sądu Okręgowego z 11 sierpnia 2011 r. w sprawie A. K. i M. R., o
ustalenie obowiązku ubezpieczenia, przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych, powołując się na art. 373 k.p.c. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że 11
sierpnia 2011 r. profesjonalny pełnomocnik ubezpieczonej, będący radcą prawnym,
po ogłoszeniu wyroku przez Sąd Okręgowy, wniósł o sporządzenie jego
uzasadnienia. Wniosek ten złożył w formie ustnej do protokołu. Sąd Apelacyjny
uznał, że art. 466 k.p.c. dający prawo do ustnego zgłoszenia w sądzie wniosku o
doręczenie wyroku z uzasadnieniem nie dotyczy pełnomocnika procesowego
będącego radcą prawnym i uznał za nieskuteczny wniosek pełnomocnika o
sporządzenie uzasadnienia zgłoszony do protokołu.
2
W zażaleniu na powyższe postanowienie M.R. zarzuciła naruszenie: 1) art.
87 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, polegające na wyjściu
przez Sąd Apelacyjny poza dopuszczalne granice wykładni, skonstruowaniu normy
nieprzewidzianej przez ustawodawcę i oparcie rozstrzygnięcia na tej normie; 2) art.
466 k.p.c., poprzez jego błędną wykładnię wyrażającą się w uznaniu, że
uniemożliwia on profesjonalnemu pełnomocnikowi złożenie wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku ustnie do „protokołu rozprawy publikacyjnej”; 3) art. 328 w
związku z art. 466 k.p.c., poprzez ich błędne zastosowanie polegające na przyjęciu,
że pełnomocnik ubezpieczonej nie złożył skutecznie wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku; 4) art. 328 § 2 w związku z art. 361 k.p.c., poprzez
sporządzenie uzasadnienia bez wyjaśnienia w stopniu wystarczającym podstawy
prawnej rozstrzygnięcia; 5) art. 369 § 1 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie; 6) art.
369 § 2 k.p.c., poprzez jego zastosowanie pomimo niezaistnienia przesłanek jego
zastosowania; 7) art. 373 w związku z art. 370 k.p.c., poprzez ich zastosowanie
pomimo niezaistnienia przesłanek ich zastosowania.
Wskazując na powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że w postępowaniu zwykłym strona
lub reprezentujący ją pełnomocnik może złożyć wniosek o sporządzenie
uzasadnienia wyroku do protokołu posiedzenia wyznaczonego w celu jego
publikacji, gdyż art. 328 § 1 k.p.c. nie zawiera żadnego ograniczenia w tym
względzie. W ocenie skarżącej dokonana przez Sąd Apelacyjny interpretacja art.
466 k.p.c. pogarsza sytuację procesową strony działającej przez profesjonalnego
pełnomocnika w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w
stosunku do sytuacji procesowej takiej strony w postępowaniu zwykłym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Stosownie do art. 125 § 1 k.p.c. pisma procesowe obejmują wnioski i
oświadczenia stron składane poza rozprawą. Przepis ten wskazuje ogólną zasadę
obowiązującą w postępowaniu cywilnym, z której wynika, że czynności procesowe
3
poza rozprawą dokonywane są w formie pism procesowych. Posiedzenia jawne
dzielą się na rozprawy oraz inne posiedzenia jawne niebędące rozprawami.
Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym (art. 326 § 2 k.p.c.), lecz po
zamknięciu rozprawy (art. 316 § 1 in principio k.p.c.), co oznacza, że wniosek
strony o sporządzenie uzasadnienia wyroku, składany jest poza rozprawą i musi
być złożony w formie pisma procesowego. Wyjątek od tej zasady ustanowiony
został w art. 466 k.p.c., zgodnie z którym pracownik lub ubezpieczony działający
bez adwokata lub radcy prawnego może zgłosić w sądzie właściwym ustnie do
protokołu powództwo oraz treść środków odwoławczych i innych pism
procesowych.
Wbrew zatem twierdzeniom zawartym w zażaleniu w postępowaniu zwykłym wniosek o
sporządzenie uzasadnienia wyroku nie może być złożony w formie ustnej do protokołu. O formie
tego wniosku decyduje bowiem art. 125 k.p.c., a nie art. 328 § 1 k.p.c. Wskazać
nadto należy, że wykładnia językowa art. 466 k.p.c. jest jednoznaczna. Przepis ten
dotyczy pracownika lub ubezpieczonego działającego bez adwokata lub radcy
prawnego. Odstępstwo od jasnego i oczywistego sensu przepisu wyznaczonego
jego jednoznacznym brzmieniem mogą uzasadniać tylko szczególnie istotne i
doniosłe względy prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne. Przepis art. 466
k.p.c. ma na celu przyznanie podmiotom procesowym, z reguły nieposiadającym
wiedzy prawniczej, uprawnień pozwalających na odstępstwo od formalnych
wymagań obowiązujących w postępowaniu cywilnym. Udział profesjonalnego
pełnomocnika po stronie pracownika lub ubezpieczonego powoduje, że względy,
dla których ustanowiono powyższy przywilej, przestają istnieć (por.postanowienieSądu
Najwyższegoz21kwietnia2005r.,IPZ44/05,OSNP2006nr1-2,poz.16). W przypadku strony
działającej przez adwokata lub radcę prawnego gwarancją skutecznego dokonania
czynności procesowej jest właśnie fachowe zastępstwo, nie ma zatem w takim
przypadku potrzeby odformalizowania reguł dotyczących czynności procesowych
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2000 r., I PKN 579/99,
OSNAPiUS 2001 nr 15, poz. 488). Prawidłowo zatem przyjął Sąd Apelacyjny, że
wniosek o uzasadnienie wyroku zgłoszony przez radcę prawnego ustnie do
protokołu nie był prawnie skuteczny. Stąd dwutygodniowy termin do wniesienia
apelacji, stosownie do art. 369 § 2 k.p.c., biegł od dnia, w którym upłynął termin do
4
żądania uzasadnienia. W przedmiotowej sprawie termin do wniesienia apelacji
upłynął 1 września 2011 roku, zaś profesjonalny pełnomocnik ubezpieczonej wniósł
apelację 19 października 2011 roku, a więc po upływie ustawowego terminu, zatem
odrzucenie apelacji na podstawie art. 370 k.p.c. w związku z art. 373 k.p.c. przez
Sąd drugiej instancji uznać należało za zasadne.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w
związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł jak sentencji.