Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 5/12
POSTANOWIENIE
Dnia 6 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
SSN Kazimierz Zawada
ze skargi powoda
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego
z dnia 5 stycznia 2007 r.,
w sprawie z powództwa S. K.
przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie K.
o zapłatę i rentę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 czerwca 2012 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 kwietnia 2011 r.,
I. oddala zażalenie;
II. zasądza od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) zł
z tytułu zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego;
III. przyznaje adw. A. K. ze Skarbu Państwa - Sądu
Apelacyjnego kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) zł,
powiększoną o stawkę VAT, z tytułu kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi w
postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
S. K. o wznowienie postępowania w sprawie z jego powództwa przeciwko
Skarbowi Państwa – Wojewodzie … o zapłatę i rentę, zakończonej wyrokiem tego
Sądu z dnia 5 stycznia 2007 r.
Sąd Apelacyjny stwierdził, że wskazane przez skarżącego przyczyny nie
stanowią podstawy wznowienia postępowania.
Nie zachodzi podstawa przewidziana w art. 401 pkt 2 k.p.c., polegająca
na niemożności działania strony w procesie, rozumiana jako sytuacja, w której
wskutek naruszenia przepisów przez sąd lub drugą stronę, doszło do całkowitego
pozbawienia możności obrony swych praw przez skarżącego. Nie mogą być tak
zakwalifikowane okoliczności powołane przez skarżącego, czyli niemożność
działania na skutek politycznego dyskryminowania przez władze PRL oraz pobicia
w latach 80-tych przez funkcjonariuszy MO i ORMO, które według jego twierdzenia
spowodowały spóźnione wystąpienie z roszczeniami przeciwko Skarbowi Państwa,
a to z kolei doprowadziło do bezpodstawnego oddalenia powództwa z powodu
przedawnienia. Sąd dodał, że powód w postępowaniu pierwszoinstancyjnym
i odwoławczym był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika oraz brał
aktywny udział w postępowaniu.
Nie zachodzi też powołana przez skarżącego podstawa wznowienia
przewidziana w art. 403 § 2 k.p.c., która obejmuje późniejsze wykrycie okoliczności
faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy,
a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.
Z przepisu wyraźnie wynika, że chodzi o późniejsze wykrycie okoliczności
i środków dowodowych istniejących w toku postępowania, a nie o okoliczności
lub dowody, które powstały po jego zakończeniu. Nie mogą więc stanowić
podstawy wznowienia powołane przez skarżącego dowody - orzeczenie
o niepełnosprawności z dnia 25 lutego 2008 r. ani orzeczenie komisji lekarskiej
ZUS z dnia 26 listopada 2009 r.
Natomiast opinia sądowa-psychiatryczna z dnia 26 lutego 2006 r. oraz akt
notarialny z dnia 3 lipca 2002 r. były przedmiotem rozpoznania w postępowaniu,
3
którego dotyczy skarga, jak również przedmiotem wcześniej składanych
i rozpoznanych skarg o wznowienie tego postępowania.
Zdaniem Sądu, wobec stwierdzenia, że nie zachodzą powołane w skardze
podstawy wznowienia postępowania, bezprzedmiotowe było badanie, czy skarga
została wniesiona w terminie zakreślonym w art. 407 § 1 k.p.c., gdyż początek
biegu terminu do wniesienia skargi zależy od istnienia ustawowej podstawy
wznowienia, jeżeli takowa zostanie ustalona.
W zażaleniu na to postanowienie skarżący wniósł o jego uchylenie.
Zarzucił błąd w ocenie co do znaczenia reprezentowania strony przez
profesjonalnego pełnomocnika jako okoliczności sprzeciwiającej się uznaniu,
że strona była pozbawiona możliwości działania, w sytuacji, w której fakt
późniejszego działania pełnomocnika w sprawie nie miał żadnego związku
z brakiem możliwości wcześniejszego wytoczenia powództwa.
Według skarżącego, uwzględnienie jako podstawy wznowienia dokumentów
„datowanych” po zakończeniu sprawy jest dopuszczalne z tej przyczyny,
że dokumenty te dotyczą stanu istniejącego w chwili orzekania i dostarczają o nim
nowej wiedzy.
Skarb Państwa zastępowany w postępowaniu przez Sądem Najwyższym
przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie zażalenia
i o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Trafne jest stwierdzenie Sądu Apelacyjnego, że ocena zachowania
przewidzianego w art. 407 § 1 k.p.c. terminu do wniesienia skargi wymaga
wcześniejszego ustalenia, że skarga została oparta na ustawowej podstawie
wznowienia, gdyż początek biegu terminu zależy od konkretnej przyczyny
wznowienia. Można też jednak zauważyć, że skarżący ma obowiązek wskazania
w skardze okoliczności stwierdzających zachowanie terminu (art. 409 k.p.c.) oraz
że w określonych sytuacjach nawet odniesienie się do twierdzeń samej strony
co do powołanych podstaw wznowienia będzie wystarczające do stwierdzenia
niedochowania terminu. Powód wniósł skargę w dniu 25 stycznia 2011 r., a więc
4
po upływie czterech lat od wydania zaskarżonego wyroku, o którym nie twierdził,
by dowiedział się później niż w chwili jego wydania, a co do żadnego z powołanych
jako podstawy wznowienia dowodów nie twierdził, by dowiedział się o ich istnieniu
w okresie trzech miesięcy bezpośrednio poprzedzających wniesienia skargi.
W tych okolicznościach nie widać podstawy umożliwiającej przekonanie
o zachowaniu terminu do wniesienia skargi, przewidzianego w art. 407 § 1 k.p.c.
Niezasadne jest kwestionowanie stanowiska Sądu, że skarga nie została
oparta na ustawowej podstawie wznowienia.
Twierdzenie o pozbawieniu powoda możności działania jest oparte na
nieadekwatnych do tej podstawy wznowienia (art. 401 ust. 2 k.p.c.)
okolicznościach, mających dotyczyć przyczyn spóźnionego wytoczenia powództwa.
Są to okoliczności dotyczące merytorycznej obrony przed zarzutem przedawnienia,
w której powód, reprezentowany przez adwokata, nie doznał ograniczeń.
Nie dotyczą one natomiast postępowania w sprawie i ewentualnych w nim
uchybień procesowych, mogących podlegać ocenie pod kątem pozbawienia strony
możności działania w rozumieniu powołanego przepisu.
Bezpodstawnie też skarżący kwestionuje ocenę Sądu co do braku przesłanki
wznowienia przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c. w odniesieniu do orzeczeń
wydanych w 2008 i 2009 r., gdyż podstawy takiej nie mogą stanowić środki
dowodowe powstałe po uprawomocnieniu się zaskarżonego orzeczenia (por. m.in.
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68, OSNP 1969,
nr 12, poz. 208). Nieskuteczny jest argument zażalenia, że owe później powstałe
dowody dotyczą „stanu już istniejącego w dacie orzekania”, bowiem tego „stanu”,
czyli twierdzeń dotyczących stanu zdrowia powoda nie można kwalifikować
jako okoliczności faktycznych, których strona nie mogła powołać w poprzednim
postępowaniu, gdyż były one podnoszone przez powoda w toku sprawy.
Ponadto, w skardze nie przedstawiono żadnych argumentów zmierzających
do uprawdopodobnienia, że wskazana okoliczność mogłaby mieć wpływ na wynik
zakończonej sprawy, jak tego wymaga art. 403 § 2 in fine k.p.c. (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2007 r., IV CZ 48/07, nie publ.).
5
Natomiast dowody pochodzące sprzed zaskarżonego wyroku były jak
trafnie stwierdził Sąd Apelacyjny, i czemu żalący się nie zaprzeczył - objęte
postępowaniem w tej sprawie, co eliminuje ich znaczenie jako podstawy
wznowienia postępowania.
Z omówionych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3 w zw.
z art. 39814
k.p.c. zażalenie oddalił, o kosztach postępowania orzekając stosownie
do art. 98 w zw. z art. 3941
§ 3 i 398 21
k.p.c., a o kosztach pełnomocnika z urzędu –
na podstawie § 19 w zw. z § 6 pkt 7 i § 13 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1438 ze zm.).
jw