IV CZ 7/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:09-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 7/12
POSTANOWIENIE
Dnia 6 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Antoni Górski
SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku B. M. i W. M.
przy uczestnictwie G. M. i in. , o dział spadku i zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 czerwca 2012 r.,
zażalenia uczestnika postępowania Z. M.
na postanowienie Sądu Okręgowego w R.
z dnia 17 października 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 19 października 2010 r. dokonał
działu spadku po M. M. i D. M. W apelacji uczestnik postępowania Z. M.,
zaskarżając to postanowienie częściowo i określając wartość przedmiotu
zaskarżenia na kwotę 98 857 zł, wniósł o przyznanie mu również nieruchomości o
powierzchni 1,12 ha oznaczonej jako działka nr 50, z zasądzeniem na rzecz
uczestników B. M., G. M. i W. M. spłaty zgodnie z wyceną tej nieruchomości
dokonaną przez biegłego i przy uwzględnieniu prawidłowej wysokości pożytków,
jakie uzyskał z nieruchomości spadkowych w czasie, kiedy z nich korzystał,
oraz poczynionych przez niego nakładów.
Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone orzeczenie postanowieniem z dnia
21 czerwca 2011 r. i przyznał uczestnikowi Z. M. nieruchomość oznaczoną jako
działka nr 50 oraz zasądził od niego na rzecz uczestników B. M., G. M. i W. M. po
32 952,70 zł.
W skardze kasacyjnej Z. M., określając wartości przedmiotu zaskarżenia na
98 857 zł, zarzucił naruszenie oznaczonych przepisów przez błędne ich
zastosowanie przy zasądzeniu od niego wymienionych wyżej kwot
oraz niedopuszczenie zgłoszonego w apelacji dowodu z opinii biegłego rolnika
co do wysokości możliwych do uzyskania pożytków z nieruchomości spadkowych
będących w jego posiadaniu.
Postanowieniem z dnia 17 października 2011 r. Sąd Okręgowy odrzucił
skargę kasacyjną Z. M., wyjaśniając, że wskazana w niej wartość zaskarżenia jest
niższa od kwoty stu pięćdziesięciu tysięcy złotych, warunkującej dopuszczalność
skargi kasacyjnej w sprawach o zniesienie współwłasności i dział spadku (art. 5191
§ 4 k.p.c.).
W zażaleniu uczestnik zakwestionował zasadność odrzucenia skargi
kasacyjnej, podnosząc że rzeczywista wartość zaskarżenia nią wynosi aż 178 000
zł, tj. odpowiada błędnie, jego zdaniem, ustalonej równowartość pożytków,
które miał uzyskać.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W tzw. sprawach działowych obowiązek podania we wniosku o wszczęcie
postępowania wartości przedmiotu sprawy (art. 511 w związku z art. 187 § 1 pkt 1
3
i art. 19 § 2 k.p.c.), a w apelacji - wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 368 § 2
w związku z art. 19 § 2 i art. 13 § 2 k.p.c.), został zmodyfikowany przez art. 684,
art. 567 § 3 i art. 619 § 1 k.p.c. Zgodnie z tymi przepisami, ustalenie wartości
dzielonego majątku należy do sądu. Sąd meriti powinien więc zawsze tę wartość
ustalić, działając z urzędu. Nigdy nie jest wiążące dla niego w tym względzie
stanowisko współwłaścicieli (współuprawnionych).
Podobnie przedstawia się określenie wartości przedmiotu zaskarżenia
kasacyjnego. Uczestnik postępowania o podział majątku wspólnego wnosząc
skargę kasacyjną powinien wskazać w niej, zgodnie z art. 3984
§ 3 k.p.c. w związku
z art. 13 § 2 k.p.c., wartość przedmiotu zaskarżenia. Wskazana wartość przedmiotu
zaskarżenia nie jest jednak wiążąca dla sądu drugiej instancji, ani dla Sądu
Najwyższego. Mogą one poddać ją weryfikacji na podstawie akt sprawy
z pominięciem zasad określonych w art. 25 i 26 k.p.c. (postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 24 maja 2001 r., IV CZ 20/01, LEX nr 550948., z dnia
21 listopada 2001 r., I CZ 152/01, LEX nr 54322, i z dnia 6 listopada 2002 r.,
III CZ 98/02, OSNC 2004, nr 1, poz. 11). Praktyczne znaczenie możliwości tej
weryfikacji ujawnia się w szczególności w przypadkach oczywiście nieprawidłowego
wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia w zamiarze zapewnienia sobie
dostępu do postępowania kasacyjnego (por. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 18 maja 2006 r., IV CR 34/06, LEX nr 200867, i z dnia 15 grudnia 2006 r.,
III CZ 88/06, LEX nr 610089).
Podana przez uczestnika w skardze kasacyjnej wartość zaskarżenia nie była
więc wiążąca dla Sądu Okręgowego. Co do tego żalący się ma rację. Nie ma
jednak już racji, gdy twierdzi, że rzeczywista wartość zaskarżenia wniesioną przez
niego skargą jest wyższa od podanej w skardze i osiąga pułap określony
w art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c.
W tzw. sprawach działowych wartością przedmiotu zaskarżenia jest wartość
konkretnego interesu, np. rzeczy lub praw, których objęcie lub nieobjęcie podziałem
skarżący kwestionuje (por. powoływane już postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 6 listopada 2002 r., III CZ 98/02). Z reguły wartość ta nie przekracza – nawet
gdy orzeczenie zakwestionowano w całości – wartości udziału skarżącego
4
uczestnika. Tylko wyjątkowo jest inaczej, na przykład wtedy, gdy uczestnik
podważa zasadę podziału (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia
2002 r., II CZ 25/02, LEX nr 54494, z dnia 21 stycznia 2003 r., III CZ 153/02, OSNC
2004, nr 4, poz. 60, i z dnia 15 grudnia 2006 r., III CZ 88/06).
W apelacji wartość przedmiotu zaskarżenia ze strony Z. M. odpowiadała
sumie dopłaty w kwocie 5 945,50 zł, zasądzonej od niego przez Sąd Rejonowy na
rzecz uczestników B. M., G. M. i W. M., oraz wartości, w kwocie 92 911,50 zł,
nieruchomości nieprzyznanej mu przez Sąd Rejonowy, oznaczonej jako działka nr
50. Suma ta wynosiła 98 857 zł (5 945,50 + 92 911,5 = 98 857), czyli tyle ile
podano w apelacji. Natomiast po przyznaniu przez Sąd Okręgowy Z. M.
nieruchomości oznaczonej jako działka nr 50 wartość interesu Z. M. w zaskarżeniu
skargą kasacyjną jest równa sumie kwestionowanych przez niego dopłat,
zasądzonych od niego na rzecz uczestników B. M., G. M. i W. M., która po
zaokrągleniu wynosi 98 858 zł (3 x 32 952,70 = 98 858,10) i niemal pokrywa się z
kwotą podaną w skardze kasacyjnej. Jest to więc wartość, która nie osiąga
przewidzianego w art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c. progu, warunkującego dopuszczalność
skargi kasacyjnej w sprawach o zniesienie współwłasności i dział spadku.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. postanowił jak w sentencji.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 6 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Antoni Górski
SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku B. M. i W. M.
przy uczestnictwie G. M. i in. , o dział spadku i zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 czerwca 2012 r.,
zażalenia uczestnika postępowania Z. M.
na postanowienie Sądu Okręgowego w R.
z dnia 17 października 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 19 października 2010 r. dokonał
działu spadku po M. M. i D. M. W apelacji uczestnik postępowania Z. M.,
zaskarżając to postanowienie częściowo i określając wartość przedmiotu
zaskarżenia na kwotę 98 857 zł, wniósł o przyznanie mu również nieruchomości o
powierzchni 1,12 ha oznaczonej jako działka nr 50, z zasądzeniem na rzecz
uczestników B. M., G. M. i W. M. spłaty zgodnie z wyceną tej nieruchomości
dokonaną przez biegłego i przy uwzględnieniu prawidłowej wysokości pożytków,
jakie uzyskał z nieruchomości spadkowych w czasie, kiedy z nich korzystał,
oraz poczynionych przez niego nakładów.
Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone orzeczenie postanowieniem z dnia
21 czerwca 2011 r. i przyznał uczestnikowi Z. M. nieruchomość oznaczoną jako
działka nr 50 oraz zasądził od niego na rzecz uczestników B. M., G. M. i W. M. po
32 952,70 zł.
W skardze kasacyjnej Z. M., określając wartości przedmiotu zaskarżenia na
98 857 zł, zarzucił naruszenie oznaczonych przepisów przez błędne ich
zastosowanie przy zasądzeniu od niego wymienionych wyżej kwot
oraz niedopuszczenie zgłoszonego w apelacji dowodu z opinii biegłego rolnika
co do wysokości możliwych do uzyskania pożytków z nieruchomości spadkowych
będących w jego posiadaniu.
Postanowieniem z dnia 17 października 2011 r. Sąd Okręgowy odrzucił
skargę kasacyjną Z. M., wyjaśniając, że wskazana w niej wartość zaskarżenia jest
niższa od kwoty stu pięćdziesięciu tysięcy złotych, warunkującej dopuszczalność
skargi kasacyjnej w sprawach o zniesienie współwłasności i dział spadku (art. 5191
§ 4 k.p.c.).
W zażaleniu uczestnik zakwestionował zasadność odrzucenia skargi
kasacyjnej, podnosząc że rzeczywista wartość zaskarżenia nią wynosi aż 178 000
zł, tj. odpowiada błędnie, jego zdaniem, ustalonej równowartość pożytków,
które miał uzyskać.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W tzw. sprawach działowych obowiązek podania we wniosku o wszczęcie
postępowania wartości przedmiotu sprawy (art. 511 w związku z art. 187 § 1 pkt 1
3
i art. 19 § 2 k.p.c.), a w apelacji - wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 368 § 2
w związku z art. 19 § 2 i art. 13 § 2 k.p.c.), został zmodyfikowany przez art. 684,
art. 567 § 3 i art. 619 § 1 k.p.c. Zgodnie z tymi przepisami, ustalenie wartości
dzielonego majątku należy do sądu. Sąd meriti powinien więc zawsze tę wartość
ustalić, działając z urzędu. Nigdy nie jest wiążące dla niego w tym względzie
stanowisko współwłaścicieli (współuprawnionych).
Podobnie przedstawia się określenie wartości przedmiotu zaskarżenia
kasacyjnego. Uczestnik postępowania o podział majątku wspólnego wnosząc
skargę kasacyjną powinien wskazać w niej, zgodnie z art. 3984
§ 3 k.p.c. w związku
z art. 13 § 2 k.p.c., wartość przedmiotu zaskarżenia. Wskazana wartość przedmiotu
zaskarżenia nie jest jednak wiążąca dla sądu drugiej instancji, ani dla Sądu
Najwyższego. Mogą one poddać ją weryfikacji na podstawie akt sprawy
z pominięciem zasad określonych w art. 25 i 26 k.p.c. (postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 24 maja 2001 r., IV CZ 20/01, LEX nr 550948., z dnia
21 listopada 2001 r., I CZ 152/01, LEX nr 54322, i z dnia 6 listopada 2002 r.,
III CZ 98/02, OSNC 2004, nr 1, poz. 11). Praktyczne znaczenie możliwości tej
weryfikacji ujawnia się w szczególności w przypadkach oczywiście nieprawidłowego
wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia w zamiarze zapewnienia sobie
dostępu do postępowania kasacyjnego (por. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 18 maja 2006 r., IV CR 34/06, LEX nr 200867, i z dnia 15 grudnia 2006 r.,
III CZ 88/06, LEX nr 610089).
Podana przez uczestnika w skardze kasacyjnej wartość zaskarżenia nie była
więc wiążąca dla Sądu Okręgowego. Co do tego żalący się ma rację. Nie ma
jednak już racji, gdy twierdzi, że rzeczywista wartość zaskarżenia wniesioną przez
niego skargą jest wyższa od podanej w skardze i osiąga pułap określony
w art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c.
W tzw. sprawach działowych wartością przedmiotu zaskarżenia jest wartość
konkretnego interesu, np. rzeczy lub praw, których objęcie lub nieobjęcie podziałem
skarżący kwestionuje (por. powoływane już postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 6 listopada 2002 r., III CZ 98/02). Z reguły wartość ta nie przekracza – nawet
gdy orzeczenie zakwestionowano w całości – wartości udziału skarżącego
4
uczestnika. Tylko wyjątkowo jest inaczej, na przykład wtedy, gdy uczestnik
podważa zasadę podziału (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia
2002 r., II CZ 25/02, LEX nr 54494, z dnia 21 stycznia 2003 r., III CZ 153/02, OSNC
2004, nr 4, poz. 60, i z dnia 15 grudnia 2006 r., III CZ 88/06).
W apelacji wartość przedmiotu zaskarżenia ze strony Z. M. odpowiadała
sumie dopłaty w kwocie 5 945,50 zł, zasądzonej od niego przez Sąd Rejonowy na
rzecz uczestników B. M., G. M. i W. M., oraz wartości, w kwocie 92 911,50 zł,
nieruchomości nieprzyznanej mu przez Sąd Rejonowy, oznaczonej jako działka nr
50. Suma ta wynosiła 98 857 zł (5 945,50 + 92 911,5 = 98 857), czyli tyle ile
podano w apelacji. Natomiast po przyznaniu przez Sąd Okręgowy Z. M.
nieruchomości oznaczonej jako działka nr 50 wartość interesu Z. M. w zaskarżeniu
skargą kasacyjną jest równa sumie kwestionowanych przez niego dopłat,
zasądzonych od niego na rzecz uczestników B. M., G. M. i W. M., która po
zaokrągleniu wynosi 98 858 zł (3 x 32 952,70 = 98 858,10) i niemal pokrywa się z
kwotą podaną w skardze kasacyjnej. Jest to więc wartość, która nie osiąga
przewidzianego w art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c. progu, warunkującego dopuszczalność
skargi kasacyjnej w sprawach o zniesienie współwłasności i dział spadku.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. postanowił jak w sentencji.
jw