Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 29/12
POSTANOWIENIE
Dnia 27 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSA Andrzej Niedużak (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa D. K.
przeciwko A. P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 czerwca 2012 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim
wyroku Sądu Okręgowego w B.
z dnia 14 grudnia 2011 r.,
1. oddala zażalenie,
2. przyznaje od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w B. na
rzecz adwokat M. B. kwotę 120 (sto dwadzieścia) zł tytułem
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
powodowi w postępowaniu zażaleniowym, powiększając tę
kwotę o należny podatek od towarów i usług.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 14 grudnia 2011 r. w sprawie z
powództwa D. K. przeciwko A. P. oddalił apelację powoda od wyroku Sądu
Rejonowego z dnia 30 września 2011 r. oraz zasądził od powoda na rzecz
pozwanej kwotę 135 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu odwoławczym.
Zażalenie na zawarte w wyroku orzeczenie o kosztach procesu złożył powód
zarzucając naruszenie art. 98 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie w sytuacji,
gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazywał na to, że powód na mocy
art. 102 k.p.c. nie powinien zostać obciążony kosztami postępowania.
Ponadto powód zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 328 § 2 k.p.c.
poprzez zaniechanie wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia
przyczyn, dla których Sąd ten przyjął, iż nie ma podstaw do ponownego
zastosowania art. 102 k.p.c., a także nieprzedstawienia w tym zakresie
stosownego wywodu w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, co sprawiło
zdaniem skarżącego, że kontrola tego orzeczenia w postępowaniu zażaleniowym
jest niemożliwa. Mając na uwadze powyższe powód wnosił o zmianę zaskarżonego
rozstrzygnięcia przez odstąpienie od obciążania powoda kosztami postępowania
odwoławczego i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego nieopłaconego
w części ani w całości, o uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia i przekazanie
sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Rejonowy w Bi. wyrokiem z dnia 30 września 2011 r. w sprawie z
powództwa D. K. przeciwko A. P. o zapłatę oddalił powództwo i odstąpił od
obciążania powoda kosztami procesu. Sąd swoje rozstrzygnięcie o kosztach
uzasadnił trudną sytuacją materialną powoda oraz tym, że jest on pozbawiony
wolności i nie uzyskuje dochodów. Jako podstawę rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy
wskazał art. 102 k.p.c.
Sąd Okręgowy oddalając apelację powoda zasądził od niego na rzecz
pozwanej kwotę 135 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu odwoławczym. W uzasadnieniu tego postanowienia powołał się na
przepis art. 98 k.p.c. i wyrażoną w nim zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.
3
Wysokość kosztów zastępstwa procesowego ustalił na kwotę 135 złotych w oparciu
o § 6 pkt 2 i § 12 ust. 1 pkt 1 in fine Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z
dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.)
mając na uwadze, iż pełnomocnik pozwanej przystąpił do sprawy dopiero na etapie
postępowania odwoławczego.
Nie budzi wątpliwości trafność poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 25 marca 2011 r. (IV CZ 136/10 – nie publ.),
iż w odniesieniu do strony, co do której sąd pierwszej instancji zastosował art. 102
k.p.c., sąd drugiej instancji powinien rozważyć możliwość ponownego zastosowania
tego przepisu. Również trafnie skarżący wskazywał na zbyt lakoniczne odniesienie
się do rozstrzygnięcia o kosztach procesu w uzasadnieniu zaskarżonego
postanowienia. Mimo to postanowienie należy uznać za trafne. Przede wszystkim
należy wskazać, że odstąpienie od obciążania strony przegrywającej sprawę
kosztami procesu poniesionymi przez jej przeciwnika procesowego jest możliwe
jedynie w wypadkach szczególnie uzasadnionych, tj. wówczas, gdy z uwagi
na okoliczności faktyczne konkretnej sprawy zastosowanie ogólnych zasad
odpowiedzialności za wynik procesu byłoby sprzeczne z zasadą słuszności
(art. 102 k.p.c.). Podstawą do takiej oceny może być zachowanie się strony
w procesie, jak i jej sytuacja pozaprocesowa (stan majątkowy, szczególna
sytuacja zdrowotna i życiowa), przy czym zła sytuacja finansowa, stanowiąca
podstawę do zwolnienia strony od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych,
nie wyczerpuje sama w sobie przesłanek zastosowania art. 102 k.p.c.,
a przepis ten, z uwagi na swój szczególny charakter, nie może być
wykładany rozszerzająco i wyklucza uogólnienia (np. postanowienie Sądu
Najwyższego: z dnia 1 grudnia 2011 r., I CZ 26/11 – nie publ., z dnia 11 sierpnia
2011 r., I CZ 52/11 - nie publ.). Dalej podnieść trzeba, że wysokość sumy kosztów
obciążających powoda jest relatywnie niska, nie sposób zatem upatrywać w niej
źródła nadmiernych obciążeń powoda, czy też wpływu na inne sfery jego życia.
W tych okolicznościach Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do
uwzględnienia zażalenia, oddalając je na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art.
4
3941
§ 3 k.p.c. Ponadto Sąd Najwyższy orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy
prawnej na podstawie § 13 ust. 2 pkt 2 w związku z § 6 pkt 2 i § 13 ust. 2 pkt 2 oraz
związku z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U.
z 2002 r., nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).
jw

IV CZ 29/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia