Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE Z DNIA 5 LIPCA 2012 R.
WZ 21/12
Prokurator nie jest uprawniony do zaskarżenia zażaleniem
rozstrzygnięcia w przedmiocie dowodów rzeczowych, zawartego w wyroku
warunkowo umarzającym postępowanie karne (art. 323 § 2 k.p.k. w zw. z
art. 342 § 4 k.p.k.).
Przewodniczący sędzia SN W. Błuś (sprawozdawca).
Sędziowie SN: M. Buliński, J. B. Rychlicki.
Sąd Najwyższy w sprawie ppłk. rez. Artura K., wobec którego
warunkowo umorzono postępowanie, po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na
posiedzeniu w dniu 5 lipca 2012 r., zażalenia prokuratora na zarządzenie
Zastępcy Prezesa Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 14 maja
2012 r., o odmowie przyjęcia środka odwoławczego.
postanowił u t r z y m a ć w mocy zaskarżone zarządzenie.
U Z A S A D N I E N I E
Wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2012 r. Wojskowy Sąd Okręgowy w W.,
częściowo umorzył, a częściowo warunkowo umorzył postępowanie karne
wobec ppłk. rez. Artura K. oskarżonego o czyny z art. 270 § 1 k.k. w zw. z
art. 270 § 2a k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 270
§ 2a k.k. W punkcie IV tego wyroku Wojskowy Sąd Okręgowy w W., na
podstawie art. 230 § 2 k.p.k., orzekł zwrot zatrzymanych w toku
postępowania rzeczy.
2
Prokurator, po doręczeniu mu odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem w
dniu 25 kwietnia 2012 r., w dniu 9 maja 2012 r. wniósł od wskazanego
wyżej orzeczenia apelację na niekorzyść oskarżonego.
Zarządzeniem z dnia 14 maja 2012 r. Zastępca Prezesa Wojskowego
Sądu Okręgowego w W., na podstawie art. 429 § 1 k.p.k., odmówił
przyjęcia wymienionego środka odwoławczego jako wniesionego po
terminie. Jednocześnie uznał, że rzeczywista treść wniesionego środka
odwoławczego w istocie wskazuje na to, iż prokurator błędnie oznaczył go
jako „apelacja”, zamiast „zażalenie”. Pogląd swój uzasadnił twierdzeniem,
że prokurator, także należy do kręgu podmiotów uprawnionych do
wniesienia zażalenia na rozstrzygnięcie co do dowodów rzeczowych,
zawartego w wyroku warunkowo umarzającym postępowanie (art. 342 § 4
k.p.k.), pomimo tego, iż nie wynika to bezpośrednio z treści art. 323 § 2
k.p.k. W ocenie Zastępcy Prezesa Wojskowego Sądu Okręgowego w W.,
prokurator w takiej sytuacji, nie jest więc uprawniony do skarżenia
orzeczenia w przedmiocie dowodów rzeczowych zawartego w wyroku
warunkowo umarzającym postępowanie na zasadach ogólnych wyrażonych
w art. 444 k.p.k., tj. w drodze apelacji.
Powyższe zarządzenie zaskarżył w drodze zażalenia Prokurator
Wojskowej Prokuratury Okręgowej w W., zarzucając: „obrazę przepisów
prawa procesowego, a mianowicie art. 429 § 1 k.p.k. w zw. z art. 342 § 4
k.p.k. i art. 323 § 2 k.p.k., mającą wpływ na treść orzeczenia, polegającą na
niezasadnym uznaniu, iż prokuratorowi nie przysługuje środek odwoławczy
w postaci apelacji od rozstrzygnięcia w przedmiocie dowodów rzeczowych,
zawartego w wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 3
kwietnia 2012 r., na mocy którego warunkowo umorzono postępowanie
karne przeciwko ppłk. rez. Arturowi K. oraz nieuprawnionym przyjęciu, iż
złożona w terminie przez oskarżyciela publicznego apelacja może być
rozpatrywana wyłącznie jako zażalenie, które zostało złożone po terminie
3
przewidzianym dla wniesienia tego rodzaju środka odwoławczego, co w
konsekwencji skutkowało odmową jego przyjęcia;
– obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 429 § 1 k.p.k. w
zw. z art. 460 k.p.k., mającą wpływ na treść orzeczenia, polegającą na
nieuwzględnieniu wskazanego w art. 460 k.p.k., zdanie drugie po średniku
– czternastodniowego terminu, uprawniającego do złożenia zażalenia,
przysługującego w przypadku kiedy odwołujący się złoży wniosek o
sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku oraz
bezzasadnym uznaniu, iż wniesiony dnia 9 maja 2012 r. przez prokuratora
środek odwoławczy od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia
3 kwietnia 2012 r., kwestionujący prawidłowość zawartego w nim
rozstrzygnięcia w przedmiocie dowodów rzeczowych – złożony został po
terminie.”
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie prokuratora okazało się niezasadne. Powody utrzymania w
mocy zaskarżonego zarządzenia nie wynikają jednak z podzielenia przez
Sąd Najwyższy argumentacji zawartej w zaskarżonym zarządzeniu.
Prokurator w zażaleniu na zarządzenie odmawiające przyjęcia środka
odwoławczego, w pierwszej kolejności, podnosi, że od zawartego w wyroku
warunkowo umarzającym postępowanie rozstrzygnięcia sądu co do
dowodów rzeczowych przysługuje mu apelacja. Stanowisko to uzasadnia
treścią art. 425 k.p.k., wywodząc przy tym, iż taki wyrok, jak każdy inny,
może być zaskarżony apelacją w całości lub w części. I taką właśnie
apelację złożył oskarżyciel publiczny. Rację ma prokurator twierdząc, że od
wyroku warunkowo umarzającego postępowanie przysługuje apelacja.
Jednak w art. 444 in fine k.p.k., określającym prawo strony do apelacji od
wyroku sądu pierwszej instancji, ustawodawca zawarł zastrzeżenie „chyba,
że ustawa stanowi inaczej”. Jest to o tyle istotne, iż w art. 342 k.p.k.
ustawodawca odmiennie uregulował kwestie związane z możliwością
4
zaskarżenia rozstrzygnięcia co do dowodów rzeczowych zawartego w
wyroku warunkowo umarzającym postępowanie. I tak zgodnie z treścią § 3 i
§ 4 art. 342 k.p.k. wyrok warunkowo umarzający postępowanie powinien
zawierać w razie potrzeby rozstrzygnięcie co do dowodów rzeczowych i
może być ono zaskarżone przez osoby wskazane w art. 323 § 2 k.p.k.
Ostatnio wymieniony przepis stanowi, że zażalenie na postanowienie
prokuratora co do dowodów rzeczowych, w razie umorzenia śledztwa,
przysługuje podejrzanemu, pokrzywdzonemu i osobie, od której przedmioty
te odebrano lub która zgłosiła do nich roszczenie. Środkiem odwoławczym
jest zatem zażalenie, mimo że rozstrzygnięcie co do dowodów rzeczowych
zawarte jest w wyroku. Takie rozwiązanie jest odstępstwem od reguły, iż
właściwym środkiem odwoławczym od wyroku jest apelacja. Pamiętać przy
tym należy, że zażalenie jest możliwe wówczas, gdy wyrok nie jest
skarżony apelacją w szerszym zakresie. Jeżeli strona wywiodła apelację
kwestionującą np. okres próby czy też obowiązki nałożone na oskarżonego
to skarżący w apelacji może również podnosić zarzuty dotyczące
rozstrzygnięcia co do dowodów rzeczowych. Ustawodawca określając w
art. 342 § 4 k.p.k. podmioty uprawnione do złożenia zażalenia i nie
wymieniając w tym przepisie prokuratora, pozbawił go w istocie możliwości
zaskarżenia w tym trybie decyzji sądu dotyczącej dowodów rzeczowych. W
tym miejscu wypada przypomnieć, że zgodnie z treścią art. 342 § 4 w
pierwotnym brzmieniu k.p.k. z 1997 r. (Dz. U. Nr 89, poz. 555), zażalenie na
postanowienie o warunkowym umorzeniu służyło: prokuratorowi (podkr.
SN), pokrzywdzonemu i oskarżonemu. Prokurator był zatem wprost
wymieniony jako jeden z podmiotów uprawnionych do złożenia środka
odwoławczego w postaci zażalenia w przedmiotowym zakresie.
Jednocześnie, zgodnie z obowiązującą wówczas treścią art. 342 § 5 k.p.k.,
na postanowienie co do dowodów rzeczowych zażalenie służyło osobom
wskazanym w art. 323 § 2 k.p.k. tj. podejrzanemu, pokrzywdzonemu i
5
osobie, której przedmioty te odebrano lub która zgłosiła do nich roszczenie.
Zmianę treści art. 342 k.p.k., w zakresie określenia podmiotów
uprawnionych do zaskarżenia rozstrzygnięcia co do dowodów rzeczowych
zawartego w wyroku warunkowo umarzającym postepowanie, dokonaną
ustawą z dnia 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania karnego, ustawy – Przepisy wprowadzające Kodeks
postępowania karnego, ustawy o świadku koronnym oraz ustawy o
ochronie informacji niejawnych (Dz. U. Nr 17, poz. 155) należy ocenić
negatywnie (por.: J. Skorupka: Kodeks postępowania karnego. Komentarz,
Warszawa 2012, uwagi do art. 342 k.p.k., teza 6., Legalis; P. Hofmański, E.
Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 297-
647, t. II, Warszawa 2011, uwagi do art. 342, teza 8., Legalis; T. Kozłowski:
Warunkowe umorzenie postępowania karnego, Warszawa 2009, s. 167).
Skoro oskarżonemu przysługuje zażalenie na zawarte w wyroku
warunkowo umarzającym postępowanie rozstrzygnięcie co do dowodów
rzeczowych, to nie sposób przyjąć, że prokuratorowi w tym samym zakresie
przysługuje inny środek odwoławczy, a mianowicie apelacja.
Z tych wszystkich względów Sąd Najwyższy utrzymał w mocy
zaskarżone zarządzenie.