Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 62/12
POSTANOWIENIE
Dnia 8 sierpnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Bogumiła Ustjanicz (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z odwołania T. P. Spółki z o.o. z siedzibą w P.
przeciwko PKP Polskim Liniom Kolejowym S.A. z siedzibą w W.
o zamówienie publiczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 8 sierpnia 2012 r.,
zażalenia skarżącego na postanowienie o kosztach zawarte w pkt II
postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 16 stycznia 2012 r.,
1) zmienia zaskarżone postanowienie o kosztach postępowania
w ten sposób, że zasądza od PKP Polskich Linii Kolejowych
S.A. w W. na rzecz T. P. Sp. z o.o. w P. kwotę 103.600 zł (sto
trzy tysiące sześćset zł) tytułem kosztów postępowania przed
Sądem Okręgowym
2) odrzuca zażalenie w pozostałym zakresie
3) koszty postępowania zażaleniowego rozdziela stosunkowo
między stronami i zasądza od PKP Polskich Linii Kolejowych
S.A. w W. na rzecz T. P. Sp. z o.o. w P. kwotę 2880 zł (dwa
tysiące osiemset osiemdziesiąt zł) tytułem kosztów zastępstwa
procesowego i kwotę 1017, 60 zł (jeden tysiąc siedemnaście i
60/100 zł) tytułem kosztów sądowych.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy po rozpoznaniu sprawy na skutek skargi T. P. sp. z o.o. w P.
od wyroku Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień
Publicznych z dnia 17 października 2011 r., uchylił ten wyrok i umorzył
postępowanie, a ponadto oddalił wniosek skarżącego o zasądzenie na jego rzecz
kosztów postępowania. W uzasadnieniu wyjaśnił, że zarówno skarżący jak i
przeciwnik skargi - PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. w W. wnieśli o umorzenie
postępowania z uwagi na uwzględnienie przez przeciwnika skargi po wniesieniu tej
skargi żądań skarżącego i wyłączenie stacji Rembertów z zamówienia publicznego
dotyczącego linii kolejowej E 75. Skarżący wniósł również o zasądzenie na jego
rzecz kosztów postępowania na podstawie art. 198 f ust. 5 ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r., Nr 113,
poz. 759 ze zm., dalej powoływanej jako „p.z.p.”), czemu sprzeciwił się przeciwnik
skargi. Wniosek stron o umorzenie postępowania, przy uwzględnieniu zdarzeń,
które go uzasadniały, Sąd Okręgowy uznał za przyczynę przesądzającą o
zbędności i bezprzedmiotowości rozpoznawania zgłoszonej skargi. W związku z
tym uchylił zaskarżony wyrok Krajowej Izby Odwoławczej i umorzył postępowania w
sprawie. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania sądowego Sąd uzasadnił
treścią art. 198 f ust. 3 p.z.p., statuującego odpowiedzialność za wynik
postępowania. Na potrzeby orzeczenia o kosztach rozważył zarzuty skargi i ocenił,
że skarga ta nie była uzasadniona, a decyzja zamawiającego o podziale
zamówienia wynikała wyłącznie z jego woli. W konsekwencji uznał, że nie wystąpiły
przesłanki zasądzenia od zamawiającego kosztów postępowania sądowego.
Od postanowienia Sądu Okręgowego orzekającego o kosztach
postępowania skarżący złożył zażalenie, zarzucając naruszenie art. 198 f ust. 5
p.z.p. przez błędną wykładnię, która doprowadziła do merytorycznego rozpoznania
skargi, z pominięciem wniosków i twierdzeń zgłaszanych podczas rozprawy oraz
niezastosowanie art. 229 k.p.c. polegające na merytorycznym badaniu skargi
chociaż przeciwnik skargi przyznał, że dokonał modyfikacji specyfikacji istotnych
warunków zamówienia w sposób wnioskowany przez skarżącego.
3
We wnioskach skarżący domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia
poprzez zasądzenie na jego rzecz od przeciwnika skargi kosztów postępowania;
ewentualnie uchylenia zaskarżonego postanowienia w zakresie oddalenia wniosku
o zasądzenie kosztów postępowania i przekazania sprawy w tym zakresie
do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu lub innemu Sądowi
równorzędnemu oraz przyznania mu kosztów postępowania zażaleniowego, w tym
kosztów zastępstwa procesowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z treścią art. 198 a ust. 2 p.z.p. do postępowania ze skargi na
orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu
postępowania cywilnego o apelacji, jeżeli przepisy prawa zamówień publicznych nie
stanowią inaczej. Sąd Okręgowy orzekał więc jako sąd drugiej instancji.
Dopuszczalność zażalenia do Sądu Najwyższego na rozstrzygniecie o kosztach
zawarte w postanowieniu sądu drugiej instancji wydanym w dniu 16 stycznia
2012 r., mimo zmiany art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. dokonanej ustawą z dnia
16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 233, poz. 1381), wynika z postanowienia
art. 9 pkt 6 ustawy zmieniającej, nakazującego stosować ten przepis w nowym
brzmieniu do zaskarżenia orzeczeń wydanych po dniu wejścia w życie ustawy,
tj. od 3 maja 2012 r.
Artykuł 198 f ust. 5 p.z.p. określa zasadę orzekania o kosztach
postępowania w sprawach ze skargi na orzeczenie izby, wprowadzając jako
wyłączną regułę odpowiedzialności za wynik postępowania. W tym zakresie
wyłącza więc odpowiednie stosowanie postanowień o kosztach procesu,
przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego. Sąd Okręgowy zinterpretował
powołany przepis jako odwołujący się w każdym wypadku do rozstrzygnięcia
merytorycznego, które zapadłoby w sprawie i dlatego – mimo stwierdzenia,
że wydawanie orzeczenia stało się zbędne i umorzenia z tej przyczyny
postępowania - rozstrzygnął jednak sprawę merytorycznie na potrzeby
postanowienia o kosztach postępowania. Skarżący słusznie krytykuje taki rezultat
interpretacji omawianego przepisu. Powiązanie orzeczenia o kosztach z wynikiem
4
postępowania stanowi wyraz akcesoryjności obowiązku pokrycia kosztów przez tą
stronę, która uległa, na rzecz tej strony, której żądania zostały uwzględnione. Chodzi
przy tym o wynik rzeczywisty, a więc o stan rzeczy jaki ma nastąpić wskutek realizacji
orzeczenia lub jaki już nastąpił w efekcie uwzględnienia żądań przez przeciwnika.
Dlatego przyjmuje się, że w wypadku cofnięcia powództwa dokonanego z tego
powodu, iż po wniesieniu powództwa strona pozwana zaspokoiła dochodzone,
wymagalne roszczenie, stroną przegrywającą jest pozwany (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 6 listopada 1984 r., IV CZ 196/84, Lex nr 8642). Uwzględnienie
żądania skarżącego przez przeciwnika skargi połączone z rezygnacją przez strony
z orzekania w tej sprawie przez organy sądowe, nie budzące wątpliwości sądu co do
zbędności wydawania merytorycznego orzeczenia, tworzy stan równoważny
przegraniu sprawy przez stronę pozwaną i nie upoważnia sądu do przyjmowania za
podstawę orzeczenia o kosztach innego, hipotetycznego i nie mogącego się już
zrealizować rozstrzygnięcia sprawy. Skarżący nie ma wprawdzie racji powołując się
na naruszenie przez Sąd art. 229 k.p.c., który nie wymaga udowadniania faktów
przyznanych przez przeciwnika, w tym wypadku faktu, że przeciwnik skargi zmienił
w żądany sposób warunki zamówienia publicznego. Sąd uwzględnił ten fakt
i poddał go ocenie, przyjmując, że był on wyrazem swobodnej decyzji przeciwnika
a nie skutkiem konieczności uzasadnionej naruszeniem prawa. Niezależenie jednak
od tego, czy decyzja przeciwnika wniosku mogła być skutecznie wymuszona
na drodze sądowej, niewątpliwe było, że zmiana zamówienia nastąpiła na skutek
wdrożenia przez skarżącego procedur odwoławczych i spełniała jego żądanie.
Zażalenie należało więc uwzględnić, jednak tylko w zakresie,
w jakim skarżący kwestionował orzeczenie o kosztach postępowania przed
Sądem Okręgowym. Natomiast żądania dotyczące kosztów postepowania
przed Krajową Izbą Odwoławczą uznać należało za niedopuszczalne,
nie odnosiły się bowiem do kosztów, które nie były przedmiotem
rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. W postępowaniu wywołanym
skargą przewidzianą w art. 198 a p.z.p. funkcję analogiczną z funkcją sądu
pierwszej instancji pełni izba odwoławcza, która orzekła o kosztach.
W zakresie tych kosztów więc nie zostały spełnione wymagania art. 3941
§ 1 pkt
2 k.p.c. w brzmieniu mającym zastosowanie w niniejszej sprawie, co powoduje
5
konieczność odrzucenia zażalenia w tej części na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c.
w zw. z art. 39821
i art. 370 w zw. z art. 373 k.p.c.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego uzasadnia art. 3941
§ 3
k.p.c. w zw. z art. 39821
i art. 198 f ust. 5 p.z.p.