III CZ 44/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZ 44/12
POSTANOWIENIE
Dnia 8 sierpnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
SSA Andrzej Niedużak
w sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej "P." w K.
przeciwko S. T.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 sierpnia 2012 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie o kosztach zawarte
w wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 14 września 2011 r.,
1) oddala zażalenie;
2) przyznaje ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego
pełnomocnikowi powódki adwokatowi K. J. wynagrodzenie
w kwocie 120 (sto dwadzieścia) złotych podwyższone o
stawkę podatku VAT tytułem udzielenia nieopłaconej
pomocy prawnej w postępowaniu zażaleniowym z urzędu.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy zasądził na podstawie art. 98
k.p.c. od pozwanej na rzecz powódki kwotę 600 zł tytułem kosztów postępowania
odwoławczego.
W zażaleniu od tego postanowienia pozwana zarzuciła błędne przyjęcie
przez Sąd drugiej instancji, że nie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek
w rozumieniu art. 102 k.p.c. i w konsekwencji, niezastosowanie tego przepisu.
Wniosła o jego zmianę przez nieobciążanie pozwanej kosztami postępowania,
względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Okręgowemu do ponownego
rozpoznania. Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) - tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu. Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca
się do występowania „wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi
orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak
i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nie obciążania jej
kosztami procesu (por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07,
niepubl.). Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” należą okoliczności
zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz.
Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego
rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony
o zasadności roszczeń, przedawnienie. Drugie natomiast wyznacza sytuacja
majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest
powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkowa, nawet jeśli była podstawą
zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu.
Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku
powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego
3
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 r., I CZ 26/11,
niepubl., z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.). Uzasadniając celowość
zastosowania art. 102 k.p.c. pozwana ograniczyła się jedynie do wskazania na
swoją niekorzystną sytuację życiową i majątkową oraz podeszły wiek. Z akt sprawy
wynika, że pozwana, mimo przegranej przed Sądem I instancji, zdecydowała się na
kontynuowanie procesu, mając świadomość swojej niekorzystnej sytuacji
majątkowej oraz życiowej. Jak wskazano wyżej, sam stan majątkowy, czy sytuacja
finansowa nie stanowi okoliczności wyłącznie decydującej o zwolnieniu od kosztów
procesu w pełnym zakresie. O ile bowiem taki stan może uzasadniać zwolnienie
strony całkowicie lub częściowo od kosztów sądowych, co wiąże się
z zagwarantowaniem jej prawa do sądu, o tyle w przypadku kontynuowania
procesu przegranego w pierwszej instancji, strona powinna liczyć się
z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony przeciwnej. Przyjąć zatem należało,
że pozwana nie wykazała przesłanek, które uzasadniałyby zastosowanie art. 102
k.p.c.
Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji na podstawie art.
39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej
z urzędu rozstrzygając zgodnie z § 19 w zw. z § 6 pkt 2, § 13 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348).
POSTANOWIENIE
Dnia 8 sierpnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
SSA Andrzej Niedużak
w sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej "P." w K.
przeciwko S. T.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 sierpnia 2012 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie o kosztach zawarte
w wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 14 września 2011 r.,
1) oddala zażalenie;
2) przyznaje ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego
pełnomocnikowi powódki adwokatowi K. J. wynagrodzenie
w kwocie 120 (sto dwadzieścia) złotych podwyższone o
stawkę podatku VAT tytułem udzielenia nieopłaconej
pomocy prawnej w postępowaniu zażaleniowym z urzędu.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy zasądził na podstawie art. 98
k.p.c. od pozwanej na rzecz powódki kwotę 600 zł tytułem kosztów postępowania
odwoławczego.
W zażaleniu od tego postanowienia pozwana zarzuciła błędne przyjęcie
przez Sąd drugiej instancji, że nie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek
w rozumieniu art. 102 k.p.c. i w konsekwencji, niezastosowanie tego przepisu.
Wniosła o jego zmianę przez nieobciążanie pozwanej kosztami postępowania,
względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Okręgowemu do ponownego
rozpoznania. Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) - tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu. Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca
się do występowania „wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi
orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak
i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nie obciążania jej
kosztami procesu (por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07,
niepubl.). Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” należą okoliczności
zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz.
Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego
rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony
o zasadności roszczeń, przedawnienie. Drugie natomiast wyznacza sytuacja
majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest
powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkowa, nawet jeśli była podstawą
zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu.
Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku
powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego
3
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 r., I CZ 26/11,
niepubl., z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.). Uzasadniając celowość
zastosowania art. 102 k.p.c. pozwana ograniczyła się jedynie do wskazania na
swoją niekorzystną sytuację życiową i majątkową oraz podeszły wiek. Z akt sprawy
wynika, że pozwana, mimo przegranej przed Sądem I instancji, zdecydowała się na
kontynuowanie procesu, mając świadomość swojej niekorzystnej sytuacji
majątkowej oraz życiowej. Jak wskazano wyżej, sam stan majątkowy, czy sytuacja
finansowa nie stanowi okoliczności wyłącznie decydującej o zwolnieniu od kosztów
procesu w pełnym zakresie. O ile bowiem taki stan może uzasadniać zwolnienie
strony całkowicie lub częściowo od kosztów sądowych, co wiąże się
z zagwarantowaniem jej prawa do sądu, o tyle w przypadku kontynuowania
procesu przegranego w pierwszej instancji, strona powinna liczyć się
z obowiązkiem pokrycia kosztów obrony strony przeciwnej. Przyjąć zatem należało,
że pozwana nie wykazała przesłanek, które uzasadniałyby zastosowanie art. 102
k.p.c.
Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji na podstawie art.
39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej
z urzędu rozstrzygając zgodnie z § 19 w zw. z § 6 pkt 2, § 13 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348).