II CZ 111/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:03-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 111/12
POSTANOWIENIE
Dnia 3 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
w W.
przeciwko S. K. i A. S.
o wydanie nieruchomości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 3 października 2012 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienie
o kosztach zawarte w pkt. 2 wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 28 marca 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie w części zasądzającej na
rzecz pozwanych koszty zastępstwa procesowego w kwocie
3600 (trzy tysiące sześćset) zł i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania
pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Na skutek apelacji pozwanych, Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 28 marca
2012 r. zmienił wyrok Sądu Rejonowego w ten sposób, że oddalił powództwo i
zasądził od powódki – Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w W. na rzecz
pozwanych, S. K. i A. S., solidarnie kwotę 3617 zł tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa procesowego za pierwszą i drugą instancję oraz kwotę 707 zł tytułem
zwrotu opłaty od apelacji. Uzasadnienie rozstrzygnięcia w zakresie kosztów
procesu obejmuje wskazanie podstawy prawnej to jest art. 98 § 1 k.p.c. i § 6 pkt 5 i
§ 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002
r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
Rozstrzygnięcie o kosztach, w części obejmującej kwotę 3600 zł, zaskarżył
zażaleniem powód domagając się zmiany postanowienia w tej części i zasądzenia,
zamiast kwoty 3600 zł, na rzecz pozwanych z tytułu kosztów procesu za obie
instancje kwoty 557 zł. Skarżący zarzucił naruszenie § 10 pkt 2 powołanego
rozporządzenia przez jego niezastosowanie i naruszenie § 6 pkt 5 rozporządzenia
przez błędne zastosowanie. Wskazał, że podstawę prawną ustalania wysokości
wynagrodzenia pełnomocnika winien stanowić § 10 pkt 2 rozporządzenia, zgodnie
z którym stawka minimalna za prowadzenie sprawy o wydanie nieruchomości
rolnej, co było przedmiotem sporu, wynosi 360 zł; zatem koszty z tego tytułu za
obie instancje wynosiły 557 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z uwagi na datę wydania zaskarżonego postanowienia zastosowanie ma
art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 2 maja 2012 r.
(por. art. 9 ust. 6 ustawy z dnia z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy -
Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2011 r.,
Nr 233, poz. 1381). Powołany przepis stanowi, że zażalenie do Sądu Najwyższego
przysługuje na postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które
nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Ta formuła obejmuje
koszty procesu, o których sąd drugiej instancji rozstrzyga po raz pierwszy.
3
Zmieniając wyrok sądu pierwszej instancji, sąd drugiej instancji orzeka także
o kosztach powstałych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, a zatem nie orzeka
o nich po raz pierwszy; po raz pierwszy uczynił to, tu, Sąd Rejonowy. Stąd też, na
zawarte w wyroku sądu drugiej instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
należnych stronie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, zażalenie nie
przysługuje (zob. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca
2010 r., I CZ 30/10, niepubl., II CZ 45/10, OSNC 2010, nr 12, poz. 171, z dnia
26 stycznia 2011 r., II CZ 192/10, niepubl.).
Z tej przyczyny, zażalenie powódki, w części dotyczącej kosztów procesu
należnych pozwanym w postępowaniu przez Sądem Rejonowym, jest
niedopuszczalne. Zażalenie niedopuszczalne, zgodnie z art. 373 w związku z art.
370, 397 § 2 i 3941
§ 3 k.p.c., winno podlegać odrzuceniu.
W okolicznościach sprawy niniejszej Sąd Najwyższy nie ma możliwości
odrzucenia, w części, zażalenia powódki. Jest to wynikiem niemożności
rozgraniczenia w zaskarżonym postanowieniu tych kosztów, które sąd odwoławczy
uznał na należne pozwanym w postępowaniu przez sądem pierwszej instancji
i tych, które pozwanym okazały się należne w postępowaniu przed Sądem
Okręgowym. Uzasadnienie rozstrzygnięcia o kosztach procesu nie zawiera nic
więcej poza wskazaniem podstawy prawnej. Stan taki, dalece odbiegający od
wymogów stawianych przez przepisy k.p.c. uzasadnieniu orzeczenia, uniemożliwia
rozgraniczenie kwot należnych pozwanym w każdej instancji. W konsekwencji
nie wiadomo, jaką część zasądzonej kwoty stanowiły koszty zastępstwa
procesowego za pierwszą instancję.
W tym stanie rzeczy, wobec niemożności rozróżnienia kosztów
postępowania pierwszoinstancyjnego i apelacyjnego, przy uwzględnieniu,
że skarżący kwestionuje prawidłowość wskazanej przez sąd podstawy prawnej
ustalenia wysokości należnego pełnomocnikowi wynagrodzenia, konieczne stało
się uchylenie rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego w takim zakresie
w jakim zostało ono zaskarżone i przekazanie sprawy w tym zakresie do Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 22 lutego 2012 r., IV CZ 133/11, niepubl.). Należy jednak zauważyć,
4
że w toku ponownego rozpoznania w tej części sprawy, to jest w części
obejmującej koszty procesu, Sąd Okręgowy o wysokości kosztów należnych
pozwanym w postępowaniu pierwszoinstancyjnym nie będzie mógł rozstrzygnąć
inaczej niż dotychczas. Mimo konieczności uchylenia zaskarżonego
rozstrzygnięcia nie można bowiem pominąć, że koszty postępowania
pierwszoinstancyjnego, jako niezaskarżalne, nie podlegają już żadnej kontroli,
wymagają natomiast, z uwagi na okoliczności sprawy, ustaleniu co do wysokości,
przy zastosowaniu uprzednio przyjętych kryteriów. Niemożność odrzucenia w tej
części zażalenia powoda nie może tworzyć dla niego przywileju zbadania
prawidłowości tego rozstrzygnięcia, które z mocy ustawy takiemu badaniu nie
poddaje się.
Z przedstawionych przyczyn Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
§ 1
zd. 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzekł jak w sentencji, o kosztach
postępowania zażaleniowego orzekając na podstawie art. 108 § 2 w związku z art.
39821
i 3941
§ 3 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 3 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Marian Kocon
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego
w W.
przeciwko S. K. i A. S.
o wydanie nieruchomości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 3 października 2012 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienie
o kosztach zawarte w pkt. 2 wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 28 marca 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie w części zasądzającej na
rzecz pozwanych koszty zastępstwa procesowego w kwocie
3600 (trzy tysiące sześćset) zł i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania
pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego.
2
Uzasadnienie
Na skutek apelacji pozwanych, Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 28 marca
2012 r. zmienił wyrok Sądu Rejonowego w ten sposób, że oddalił powództwo i
zasądził od powódki – Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w W. na rzecz
pozwanych, S. K. i A. S., solidarnie kwotę 3617 zł tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa procesowego za pierwszą i drugą instancję oraz kwotę 707 zł tytułem
zwrotu opłaty od apelacji. Uzasadnienie rozstrzygnięcia w zakresie kosztów
procesu obejmuje wskazanie podstawy prawnej to jest art. 98 § 1 k.p.c. i § 6 pkt 5 i
§ 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002
r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
Rozstrzygnięcie o kosztach, w części obejmującej kwotę 3600 zł, zaskarżył
zażaleniem powód domagając się zmiany postanowienia w tej części i zasądzenia,
zamiast kwoty 3600 zł, na rzecz pozwanych z tytułu kosztów procesu za obie
instancje kwoty 557 zł. Skarżący zarzucił naruszenie § 10 pkt 2 powołanego
rozporządzenia przez jego niezastosowanie i naruszenie § 6 pkt 5 rozporządzenia
przez błędne zastosowanie. Wskazał, że podstawę prawną ustalania wysokości
wynagrodzenia pełnomocnika winien stanowić § 10 pkt 2 rozporządzenia, zgodnie
z którym stawka minimalna za prowadzenie sprawy o wydanie nieruchomości
rolnej, co było przedmiotem sporu, wynosi 360 zł; zatem koszty z tego tytułu za
obie instancje wynosiły 557 zł.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z uwagi na datę wydania zaskarżonego postanowienia zastosowanie ma
art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 2 maja 2012 r.
(por. art. 9 ust. 6 ustawy z dnia z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy -
Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2011 r.,
Nr 233, poz. 1381). Powołany przepis stanowi, że zażalenie do Sądu Najwyższego
przysługuje na postanowienie sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które
nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Ta formuła obejmuje
koszty procesu, o których sąd drugiej instancji rozstrzyga po raz pierwszy.
3
Zmieniając wyrok sądu pierwszej instancji, sąd drugiej instancji orzeka także
o kosztach powstałych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, a zatem nie orzeka
o nich po raz pierwszy; po raz pierwszy uczynił to, tu, Sąd Rejonowy. Stąd też, na
zawarte w wyroku sądu drugiej instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
należnych stronie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, zażalenie nie
przysługuje (zob. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca
2010 r., I CZ 30/10, niepubl., II CZ 45/10, OSNC 2010, nr 12, poz. 171, z dnia
26 stycznia 2011 r., II CZ 192/10, niepubl.).
Z tej przyczyny, zażalenie powódki, w części dotyczącej kosztów procesu
należnych pozwanym w postępowaniu przez Sądem Rejonowym, jest
niedopuszczalne. Zażalenie niedopuszczalne, zgodnie z art. 373 w związku z art.
370, 397 § 2 i 3941
§ 3 k.p.c., winno podlegać odrzuceniu.
W okolicznościach sprawy niniejszej Sąd Najwyższy nie ma możliwości
odrzucenia, w części, zażalenia powódki. Jest to wynikiem niemożności
rozgraniczenia w zaskarżonym postanowieniu tych kosztów, które sąd odwoławczy
uznał na należne pozwanym w postępowaniu przez sądem pierwszej instancji
i tych, które pozwanym okazały się należne w postępowaniu przed Sądem
Okręgowym. Uzasadnienie rozstrzygnięcia o kosztach procesu nie zawiera nic
więcej poza wskazaniem podstawy prawnej. Stan taki, dalece odbiegający od
wymogów stawianych przez przepisy k.p.c. uzasadnieniu orzeczenia, uniemożliwia
rozgraniczenie kwot należnych pozwanym w każdej instancji. W konsekwencji
nie wiadomo, jaką część zasądzonej kwoty stanowiły koszty zastępstwa
procesowego za pierwszą instancję.
W tym stanie rzeczy, wobec niemożności rozróżnienia kosztów
postępowania pierwszoinstancyjnego i apelacyjnego, przy uwzględnieniu,
że skarżący kwestionuje prawidłowość wskazanej przez sąd podstawy prawnej
ustalenia wysokości należnego pełnomocnikowi wynagrodzenia, konieczne stało
się uchylenie rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego w takim zakresie
w jakim zostało ono zaskarżone i przekazanie sprawy w tym zakresie do Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 22 lutego 2012 r., IV CZ 133/11, niepubl.). Należy jednak zauważyć,
4
że w toku ponownego rozpoznania w tej części sprawy, to jest w części
obejmującej koszty procesu, Sąd Okręgowy o wysokości kosztów należnych
pozwanym w postępowaniu pierwszoinstancyjnym nie będzie mógł rozstrzygnąć
inaczej niż dotychczas. Mimo konieczności uchylenia zaskarżonego
rozstrzygnięcia nie można bowiem pominąć, że koszty postępowania
pierwszoinstancyjnego, jako niezaskarżalne, nie podlegają już żadnej kontroli,
wymagają natomiast, z uwagi na okoliczności sprawy, ustaleniu co do wysokości,
przy zastosowaniu uprzednio przyjętych kryteriów. Niemożność odrzucenia w tej
części zażalenia powoda nie może tworzyć dla niego przywileju zbadania
prawidłowości tego rozstrzygnięcia, które z mocy ustawy takiemu badaniu nie
poddaje się.
Z przedstawionych przyczyn Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
§ 1
zd. 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzekł jak w sentencji, o kosztach
postępowania zażaleniowego orzekając na podstawie art. 108 § 2 w związku z art.
39821
i 3941
§ 3 k.p.c.