Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 116/12
..
POSTANOWIENIE
Dnia 10 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Banku M. S.A. w W.
przeciwko Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 października 2012 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 kwietnia 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i zasądza od Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na rzecz Banku M.
Spółki Akcyjnej w W. kwotę 1700 zł (jeden tysiąc siedemset)
tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego oraz
wniosek oddala.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny uzupełnił wyrok wydany
przez ten Sąd w dniu 30 marca 2012 r. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach
procesu za drugą instancję w ten sposób, że zasądził od powoda na rzecz
pozwanej dodatkowo kwotę 50000 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych
poniesionych w postępowaniu apelacyjnym.
Powód w zażaleniu zarzucił zaskarżonemu postanowieniu naruszenie art.
379 pkt 4 w związku z art. 323 i 351 k.p.c. polegające na wydaniu go przez innych
sędziów niż ci, którzy wydali wyrok oraz art. 351 § 1 k.p.c. przez zasądzenie
dodatkowej kwoty tytułem kosztów procesu, mimo że wyrok zawierał orzeczenie
o tych kosztach. Domagał się uchylenia kwestionowanego postanowienia
i przekazania sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie należało uznać za uzasadnione aczkolwiek nie wszystkie podniesione
w nim zarzuty był trafne.
Rozstrzygnięcie o rozdziale kosztów procesu obejmuje wszystkie koszty
poniesione przez strony, pozostaje w ścisłym związku z wynikiem sprawy, który
w zasadzie decyduje o zastosowaniu jednej z zasad przewidzianych art. 98 do 107
k.p.c. i zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c., dokonywane jest w orzeczeniu kończącym
sprawę. Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu przybiera postać
postanowienia także wówczas, gdy zamieszczone jest w wyroku kończącym
sprawę i może być samodzielnie zaskarżane (art. 394 § 1 pkt 9 k.p.c.). Jeśli
końcowe orzeczenie sądu nie zawiera rozstrzygnięcia co do kosztów procesu, to
strona zainteresowana może domagać się uzupełnienia tego braku na podstawie
art. 351 k.p.c. Możliwość rozpoznania wniosku o uzupełnienie orzeczenia
końcowego na posiedzeniu niejawnym (art. 351 § 2 k.p.c.) oraz wydanie orzeczenia
w tej kwestii w formie postanowienia stanowi wyraz odrębności rozstrzygnięcia
o kosztach procesu. W uchwale z dnia 12 września 1973 r., III CZP 47/73, OSNCP
1974, nr 5, poz. 83 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że o uzupełnieniu orzeczenia
w zakresie kosztów procesu sąd orzeka w takim samym składzie, w jakim został
wydany wyrok. Podniesione w uzasadnieniu argumenty, dotyczące konieczności
dochowania kolegialności składu sądu w odniesieniu do różnych części jednego
3
orzeczenia, należy podzielić. Nie oznacza to jednak powinności orzekania przez ten
sam skład, zwłaszcza że na gruncie procesu cywilnego nie obowiązuje zasada
stałości tego samego składu w odniesieniu do całego postępowania, co
niejednokrotnie nie byłoby możliwe lub znacznie utrudnione. Należy podzielić
stanowisko żalącego, że przyczyny zmiany składu osobowego Sądu powinny być
określone i ujawnione, ale uchybienie temu obowiązkowi nie daje mu żadnych
uprawnień procesowych, jak też nie stanowi podstawy nieważności postępowania
(art. 379 pkt 4 k.p.c.). Na podzielenie zasługiwał natomiast zarzut naruszenia art.
351 § 1 k.p.c. Uzupełnienie orzeczenia w przedmiocie kosztów postępowania może
mieć miejsce, jeśli nie zawiera ono żadnego rozstrzygnięcia co do tych kosztów.
Przyjęte zostało w orzecznictwie (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca
1972 r., III PZP 14/72, OSNCP 1972, nr 12, poz. 215) zapatrywanie, podzielane
w rozpoznawanej sprawie, że zażalenie na orzeczenie o kosztach procesu
przysługuje także wtedy, gdy sąd pierwszej instancji uwzględnił tylko część
żądanych kosztów i nie oddalił wniosku o te koszty w pozostałym zakresie,
ponieważ to pozytywne rozstrzygnięcie zawiera również oddalenie wniosku
w nieuwzględnionej części. Oznacza to, że jeśli w końcowym orzeczeniu sądu jest
rozstrzygnięcie o kosztach procesu, to strona niezadowolona może podważać
prawidłowość częściowego jedynie uwzględnienia jej wniosku albo
nieuwzględnienia go, jeśli została w całości kosztami obciążona, drogą zażalenia.
Nie ma podstaw do przyjęcia, że w takiej sytuacji należałoby domagać się
uzupełnienia orzeczenia. Nie wpływa na zmianę takiej wykładni art. 351 §1k.p.c.
w odniesieniu do rozstrzygnięcia o kosztach procesu dodanie art. 1081
k.p.c. przez
art. 126 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, dalej - u.k.s.c.). Uregulowanie to dotyczy
obowiązku orzekania przez sąd z urzędu o pominiętych kosztach sądowych,
należnych Skarbowi Państwa i jest następstwem uchylenia przez art. 150 u.k.s.c.
poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (j.t. Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88 ze zm.), a zatem również
jej art. 13, który regulował tę samą materię stanowiąc, że jeżeli w toku
postępowania sąd nie orzekł o obowiązku ponoszenia kosztów sądowych lub też
orzeczeniem nie objął całej kwoty należnej z tego tytułu, postanowienie w tym
4
przedmiocie wyda na posiedzeniu niejawnym sąd, w którym sprawa toczyła się
w pierwszej instancji. Regulacji tego dotyczącej nie zawiera ustawa z dnia 28 lipca
2005 r. Obejmuje ona określenie zasad i trybu pobierania kosztów sądowych,
zasad ich zwrotu, wysokości opłat sądowych, zasad zwalniania od kosztów
sądowych oraz umarzania, rozkładania na raty i odraczania terminu zapłaty
należności sądowych. Natomiast podejmowanie czynności procesowych skupione
zostało w kodeksie postępowania cywilnego. Nie doszło w tym względzie do
merytorycznej zmiany ani zasad stosowania, a jedynie do przeniesienia przepisu do
kodeksu przy niezmienionej treści. Nie można tego wyjątkowego uregulowania
traktować jako wprowadzającego zasadę stosowania konstrukcji uzupełnienia
orzeczenia do niepełnych postanowień w przedmiocie kosztów procesu zwłaszcza,
że w takim samym kształcie obowiązywał i był stosowany w poprzednim okresie
czasu. Wobec tego pozwana, kwestionując wysokość zasądzonych na jej rzecz
kosztów postępowania odwoławczego powinna złożyć zażalenie. Wniosek
o uzupełnienie wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 30 marca 2012 r. nie zasługiwał
na uwzględnienie.
Z powyższych względów zaskarżone postanowienie należało uchylić na
podstawie art. 39816
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. orzec o oddaleniu wniosku
o uzupełnienie wyroku. Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego oparte
zostało na zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy na tym etapie
postępowania, stosownie do art. 98 § 1 w związku z art. 3941
§ 3 i art. i art. 39821
k.p.c.