Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 136/12
POSTANOWIENIE
Dnia 25 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa A. P. i B. P.
przeciwko Miastu W.
o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 października 2012 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 maja 2012 r.,
oddala zażalenie, pozostawiając Sądowi Okręgowemu w W.
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Sąd drugiej instancji wyrokiem z dnia 29 maja 2012 r., działając na podstawie
art. 386 § 4 k.p.c., uchylił zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji i przekazał mu
sprawę do ponownego rozpoznania. W ocenie Sądu odwoławczego, Sąd pierwszej
instancji dopuścił się błędnej wykładni przepis art. 207 ust. 1a
u.g.n., która skutkowała
oddaleniem powództwa.
Sąd Apelacyjny dokonał odmiennej wykładni tego przepisu, przyjmując, że to
już wniosek powodów z 1996 r. kreował ich roszczenie, oparte na wskazanym
przepisie, a nie dopiero późniejsze wniesienie powództwa w 2009 r.
Sąd ten jednoznacznie przyjął, że w okolicznościach tej sprawy należało uznać,
iż po stronie powodów powstało roszczenie o zawarcie umowy a Sąd Okręgowy uchylił
się od merytorycznej oceny jego przesłanek. Zadaniem Sądu pierwszej instancji
powinno być przeprowadzenie dowodów na okoliczność ustalenia wartości
nieruchomości, rozważenie wielkości pierwszej opłaty z tytułu użytkowania
wieczystego (wobec przesądzenia jej zasadności) oraz wysokości dalszych opłat
rocznych i zasadności żądania w kontekście okresu, na jaki ma zostać zawarta
umowa.
Powyższy wyrok strona pozwana zaskarżyła zażaleniem wniesionym do
Sądu Najwyższego na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c., wnosząc o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania.
Żaląca zarzuciła naruszenie, przez nieprawidłowe zastosowanie, art. 386 § 4
k.p.c. w zw. z art. 386 § 6 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. przez: „bezzasadne
przyjęcie powództwa za udowodnione w całości i pominięcie, że konieczność
przeprowadzenia… postępowania dowodowego w całości – implikuje konieczność
przeprowadzenia postępowania dowodowego również na okoliczność przesłanek
powództwa…”. Nadto skarżąca zarzuciła naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. zw. z art. 386
§ 6 k.p.c.
W uzasadnieniu zażalenia pozwana wywodzi, że konieczne jest merytoryczne
zbadanie zasadności roszczenia, zwłaszcza z uwzględnieniem przesłanki z art. 207
ust. 1a u.g.n., tj. zgodności lokalizacji warsztatu z ustaleniami planu miejscowego
3
obowiązującego w dniu zgłoszenia żądania, rozumianego zgodnie z wiążącą
wykładnią Sądu drugiej instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ocena zasadności zażalenia opartego na przepisie art. 3941
§ 11
k.p.c. wymaga
wyłącznie zbadania przez Sąd Najwyższy, czy wystąpiła co najmniej jedna z alternatywnie
określonych w art. 386 § 4 k.p.c. przesłanek, pozwalających Sądowi drugiej instancji na
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do
ponownego rozpoznania. Innymi słowy, Sąd Najwyższy rozpoznając zażalenie ocenia,
czy doszło do nierozpoznania przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy, albo czy
wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
W sprawie niniejszej Sąd pierwszej instancji, ponownie rozpoznając sprawę,
oddalił powództwo wyrokiem z dnia 24 listopada 2001 r., po dokonaniu merytorycznego
zbadania i oceny braku wystąpienia wszystkich niezbędnych przesłanek określonych
w art. 207 ust. 1a) u.g.n. Przesądził w ten sposób o bezzasadności żądania oddania
nieruchomości w drodze umowy w użytkowanie wieczyste z przeniesieniem własności
budynków. Sąd ten rozpoznał więc istotę sprawy, pomimo uznania zgłoszenia żądania
powodów za spóźnione, w następstwie dokonania takiej interpretacji powołanego
przepisu, że zgłoszeniem żądania jest dzień wniesienia pozwu do sądu w 2009 r.,
a nie dzień pierwszego zgłoszenia żądania przez powodów do uprawnionego organu
w 1996 r.
Sąd drugiej instancji dokonał odmiennej wykładni ustawowej
przesłanki „dnia zgłoszenia żądania” i przyjął, że powodowie zgłosili swoje żądanie
już z chwilą złożenia wniosku w 1996 r., a nie dopiero w dacie wniesienia powództwa.
W konsekwencji Sąd odwoławczy uznał, że po stronie powodów powstało roszczenie
wymagające merytorycznej oceny przez Sąd Okręgowy wystąpienia przesłanek
rozstrzygających o zastosowaniu art. 207 ust. 1a) u.g.n., a w szczególności przesądzenia
o zgodności lokalizacji czasowej nieruchomości z ustaleniami planu miejscowego
obowiązującego w dniu zgłoszenia żądania, tj. w dniu wystąpienia przez powodów
ze stosownym wnioskiem w 1996 r.
Sąd odwoławczy zasadnie uznał, że Sąd pierwszej instancji uchylił się od
dokonania merytorycznej oceny przesłanek przesądzających o zasadności
4
przysługującego powodom i dochodzonego przez nich roszczenia, ponieważ -
w następstwie przyjętej błędnej wykładni powołanego przepisu - bezzasadnie uznał
powództwo za spóźnione. Przesądziło to o jego oddaleniu, bez zbadania i oceny
istniejącego stosunku prawnego, a to wymaga przeprowadzenia postępowania
dowodowego w całości.
Trafnie zatem przyjął Sąd drugiej instancji, że obowiązkiem Sądu pierwszej
instancji było zbadanie i dokonanie merytorycznej oceny przesłanek powstałego po
stronie powodów roszczenia, a uchylenie się od wykonania tego obowiązku
przesądza o istnieniu wymogu przeprowadzenia przez Sąd postępowania
dowodowego w całości dla osiągnięcia celu w postaci wydania wyroku.
W tej sytuacji, wobec wystąpienia drugiej spośród obu alternatywnie ujętych
ustawowych przesłanek uchylenia zaskarżonego wyroku, zasadnym było
zastosowanie przez Sąd odwoławczy art. 386 § 4 k.p.c. i wydanie na jego
podstawie zaskarżonego orzeczenia.
W tym stanie rzeczy, zaskarżony zażaleniem wyrok wydany został bez
naruszenia art. 386 § 4 k.p.c., co skutkowało oddaleniem przez Sąd Najwyższy
zażalenia na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz
orzeczeniem o kosztach postępowania administracyjnego na podstawie art. 108 § 2
k.p.c.
jw