Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 151/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 9 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Marta Romańska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa W. W. - . i in. , przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie
X
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 listopada 2012 r.,
skargi kasacyjnej powodów
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 października 2011 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu
Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Powodowie – /…/ wnieśli ostatecznie o zasądzenie solidarnie od
pozwanego Skarbu Państwa kwoty 1.580.630 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty
76.000 zł od 3 marca 2007 r. do 23 kwietnia 2009 r. i od kwoty 1.580.630 zł od 24
kwietnia 2009 r., jako odszkodowania za szkodę wyrządzoną im – skierowaną do
nieżyjącej już wówczas J. Z. – decyzją Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej
w /…/ z 18 listopada 1971 r. o wywłaszczeniu za odszkodowaniem
nieruchomości położonej w C. o powierzchni 3,02 ha, której wydanie z naruszeniem
prawa w części dotyczącej wywłaszczenia nieruchomości stwierdził Minister
Transportu i Budownictwa decyzją z 26 kwietnia 2006 r., a w części dotyczącej
ustalenia odszkodowania stwierdził jej nieważność.
Skarb Państwa - Wojewoda X wniósł o oddalenie powództwa.
Wyrokiem z 29 września 2009 r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego
Skarbu Państwa - Wojewody solidarnie na rzecz powodów kwotę 1.584.630 zł z
ustawowymi odsetkami od kwot 76.000 zł od 27 czerwca 2007 r. i 1.508.630 zł od
13 maja 2009 r., a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.
Wyrokiem z 23 marca 2010 r. Sąd Apelacyjny na skutek apelacji pozwanego
uchylił ten wyrok w pkt 1 i 3 i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Sąd Apelacyjny zaakceptował ustalenia
faktyczne Sądu Okręgowego, nie zaaprobował jednak ich oceny prawnej. Przyjął,
że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż nie odniósł się do
podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z 24 lutego 2011 r. Sąd
Okręgowy oddalił powództwo.
Sąd Okręgowy ustalił, że J. Z. zmarła 10 października 1944 r. Jej
spadkobiercami byli J. Z., Z. M., M.W. po 1/3 części. Przeprowadzili oni
postępowanie spadkowe po zmarłej, ale nie ujawnili się w księdze wieczystej
prowadzonej dla nieruchomości w C., oznaczonej jako parcele 4 i 5 o powierzchni
3,02 h. Nieruchomością w C. władali M. W. i J. Z. Wydzierżawili ją rolnikowi z C. Ich
siostra Z. M. zamieszkiwała w Anglii. Pod koniec lat 70 – tych, kiedy zakończył się
okres dzierżawy, M. W. dowiedziała się, że nieruchomość została przejęta przez
wojsko. Inne nieruchomości J. Z., przylegające do działek wywłaszczonych w 1971
3
r., zostały już wcześniej wywłaszczone na potrzeby wojska. Przed 1971 r. Zarząd
Lotniskowy Wojsk Lotniczych zwrócił się do J. Z. ujawnionej w księdze wieczystej
nieruchomości jako jej właścicielka, z propozycją jej zakupu za kwotę 9.155 zł.
Wobec braku odpowiedzi wszczęto postępowanie wywłaszczeniowe. Decyzją z 18
listopada 1971 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej orzekło o
wywłaszczeniu za odszkodowaniem w kwocie 11.383 zł nieruchomości położonej w
C., oznaczonej jako parcele 4 i 5 o powierzchni 3,02 h, stanowiącej własność J. Z.
J. Z. i M. W. 3 marca 1999 r. wystąpili do Centralnego Urzędu
Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast w Warszawie z wnioskiem o stwierdzenie
nieważności decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z 18 listopada 1971
r. Decyzją z 26 kwietnia 2006 r. Minister Transportu i Budownictwa stwierdził
wydanie decyzji z 18 listopada 1971 r. w części dotyczącej wywłaszczenia
nieruchomości z naruszeniem prawa, a w części dotyczącej ustalenia
odszkodowania stwierdził jej nieważność.
M. W. zmarła, a jej spadkobiercami testamentowymi są H. Ż., W. W. –R. i B.
W. po 1/3.
Spadkobiercy J. Z. wystąpili o odszkodowanie za szkodę spowodowaną
wydaniem wadliwej decyzji. Ich wniosek złożony na drodze administracyjnej został
zwrócony. Z pozwem do sądu powszechnego wystąpili 4 lipca 2007 r.
W ślad za poglądem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny przy rozpoznaniu
sprawy po raz pierwszy, Sąd Okręgowy stwierdził, że roszczenie powodów dotyczy
stanu prawnego złożonego z kilku zdarzeń, z których pierwszym jest
uprawomocnienie się decyzji wywłaszczeniowej z 18 listopada 1971 r., a drugim -
uprawomocnienie się decyzji z 26 kwietnia 2006 r., stwierdzającej częściowo,
że wydanie decyzji wywłaszczeniowej nastąpiło z naruszeniem prawa oraz
stwierdzającej jej nieważność co do rozstrzygnięcia o odszkodowaniu. Do oceny
skutków tego złożonego zdarzenia prawnego należało stosować ustawę, która
obowiązywała, gdy zrealizował się ostatni jego element, to jest 26 kwietnia 2006 r.
Z art. 5 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 162, poz. 1692; dalej – ustawa nowelizująca)
wynika, że do zdarzeń i stanów prawnych powstałych po dniu jej wejścia w życie
4
stosuje się przepisy tej ustawy. Skoro decyzja Ministra Budownictwa stała się
ostateczna po 1 września 2004 r., to roszczenie powodów powinno być
rozpatrywane na podstawie art. 4171
§ 2 k.c. Źródłem szkody i odpowiedzialności
za nią jest ostateczna decyzja wywłaszczeniowa, a nie decyzja nadzorcza.
Ustawodawca nie uzależnił jednak biegu przedawnienia roszczeń o odszkodowanie
za szkodę spowodowaną wydaniem decyzji od wydania decyzji nadzorczej, choć
uznał te decyzje za materialnoprawną przesłankę dochodzenia roszczenia.
Do rozpoczęcia biegu przedawnienia wystarczy zatem sama świadomość doznanej
szkody. Powodowie o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia wiedzieli
od lat 70-tych. Do ich roszczenia ma zatem zastosowanie trzyletni termin
przedawnienia z art. 442 k.c., który upłynąłby jeszcze zanim uzyskali możliwość
dochodzenia odszkodowania. W okresie zawieszenia wymiaru sprawiedliwości,
to jest w czasie od uprawomocnienia się wadliwej decyzji do 4 czerwca 1989 r.
nie można było jednak skutecznie dochodzić roszczeń o naprawienie szkód
wynikłych z wydania wadliwych decyzji wywłaszczeniowych. Termin przedawnienia
roszczenia powodów liczony powinien być od 4 czerwca 1989 r. i przy takim
założeniu minął 4 czerwca 1992 r. Skoro powodowie wystąpili z wnioskiem
o stwierdzenie nieważności decyzji wywłaszczeniowej dopiero 5 marca 1999 r.,
a z pozwem o odszkodowanie - 4 lipca 2007 r., to ich roszczenie podlegało
oddaleniu jako przedawnione.
Wyrokiem z 21 października 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powodów od wyroku Sądu Okręgowego z 24 lutego 2011 r. Sąd Apelacyjny
zaakceptował ustalenia faktyczne tego Sądu i stwierdził, ze ocena prawna, która
legła u podstaw wydanego rozstrzygnięcia odpowiada ocenie prawnej i
wskazaniom co do dalszego postępowania sformułowanym przy rozpoznawaniu
apelacji od poprzednio wydanego rozstrzygnięcia w sprawie. Sąd Apelacyjny
wskazał, że ocena ta odbiega od poglądu wyrażonego w uchwale pełnego składu
Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 31 marca 2011 r., III CZP 112/10 (OSNC 2011,
nr 7-8, poz. 75), ale na mocy art. 386 § 6 k.p.c. wiąże w sprawie ta właśnie ocena,
a nie pogląd wyrażony w abstrakcyjnej uchwale.
W skardze kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego z 21 października
2011 r. powodowie zarzucili, że wyrok ten zapadł z naruszeniem przepisów
5
procesowych (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.), to jest: art. 386 § 6 k.p.c. w zw. z art. 60
§ 1, w zw. z art. 61 § 1 i § 6 w zw. z art. 62 § 1 a fortiori ustawy z 23 listopada
2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. nr 240, poz. 2052 ze zm.), polegającym na
błędnym uznaniu, że Sąd był związany oceną prawną i wskazaniami co do
dalszego postępowania wyrażonymi w uzasadnieniu swojego wyroku z 23 marca
2010 r., chociaż ocena ta i wskazania były sprzeczne z wykładnią dokonaną
w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 31 marca 2011 r.,
III CZP 112/10; - art. 386 § 6 k.p.c. poprzez błędne uznanie, że Sąd był związany
oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania wyrażonymi
w uzasadnieniu wyroku z 23 marca 2010 r., w sytuacji, gdy zastosowanie się do tej
oceny i do przedmiotowych wskazań w oczywisty sposób prowadziło do naruszenia
prawa materialnego, to jest art. 160 § 1 i 6 k.p.a. oraz art. 442 § 1 k.c. oraz art 4171
§ 2 k.c., art. 5 ustawy nowelizującej.
Powodowie zarzucili nadto, że zaskarżony wyrok zapadł z naruszeniem
prawa materialnego (art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.), to jest: art. 160 § 6 i art. 160 § 1
k.p.a. przez błędne niezastosowanie; - art. 442 § 1 i 4171
§ 2 k.c. w zw. z art. 5
ustawy nowelizującej, poprzez uznanie, że do naprawienia szkody wyrządzonej
ostateczną decyzją administracyjną wydaną przed 1 września 2004 r., której
nieważność lub wydanie z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a. stwierdzono po tym dniu
należy zastosować te przepisy; - art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie przy
ocenie powołania się pozwanego na zarzut przedawnienia.
Skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz
poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji w całości i przekazanie
sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania względnie
o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu
Apelacyjnego w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez zmianę wyroku
Sądu Okręgowego i uwzględnienie powództwa w całości.
Pozwany wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
6
1. Motywując swoje rozstrzygnięcie w sprawie, oparte na odmiennej wykładni
przepisów o przedawnieniu roszczenia odszkodowawczego niż przyjęta w uchwale
pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 31 marca 2011 r.,
III CZP 112/10 (OSNC 2011, nr 7-8, poz. 75), Sąd Apelacyjny odwołał się do art.
386 § 6 k.p.c. Stosownie do tego przepisu, ocena prawna i wskazania co do
dalszego postępowania wyrażone w wyroku sądu drugiej instancji wiążą także ten
sąd przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Ocena prawna, o której mowa w art. 386
§ 6 k.p.c. musi pozostawać w związku z zakresem poprzedniego rozpoznania
sprawy przez sąd drugiej instancji. Dotyczy ona przepisów prawa materialnego
i procesowego zastosowanych lub wymagających zastosowania w sprawie,
a składa się na nią wyjaśnienie przez sąd drugiej instancji istotnej ich treści oraz
właściwego sposobu wykładni. Według utrwalonej wykładni, art. 386 § 6 k.p.c.
ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu
wyroku sądu drugiej instancji wiążą o tyle, o ile nie zmieniły się przepisy prawa
mające zastosowanie w sprawie oraz o ile przy ponownym rozpoznaniu sprawy nie
zostaną ustalone inne okoliczności faktyczne, modyfikujące poprzednio rozważoną
podstawę faktyczną rozstrzygnięcia (wyroki Sądu Najwyższego z 4 listopada
1967 r., I CR 381/67, OSNCP 1968, nr 7, poz. 122; z 27 lipca 1971 r., II CR 47/71,
OSPiKA 1972, nr 3, poz. 48; z 24 kwietnia 2002 r., IV CKN 946/00, LEX nr 560881).
Zmianą stanu prawnego sprawy, która by usprawiedliwiała odstępstwo od
związania oceną prawną (art. 386 § 6 k.p.c.), nie jest sytuacja, gdy Sąd Najwyższy
– w związku z udzieleniem odpowiedzi na pytanie prawne zadane mu w innej
sprawie, na podstawie art. 390 § 1 k.p.c., z rozstrzygnięciem o zagadnieniu
prawnym na podstawie 61 w zw. z art. 59 ustawy o Sądzie Najwyższym bądź
z rozstrzygnięciem o rozbieżnościach w orzecznictwie sądowym na podstawie art.
61 w zw. z art. 60 ustawy o Sądzie Najwyższym – dokona wykładni przepisu prawa
wyłożonego przez sąd drugiej instancji przy poprzednim rozpoznaniu sprawy.
Z art. 390 § 2 k.p.c. wynika, że uchwała rozstrzygająca zagadnienie prawne
przedstawione na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. wiąże w danej sprawie, a zatem –
podmiotowo – te sądy, które rozpoznają sprawę, w której jej dokonano. Skutki
podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne lub
rozbieżności w orzecznictwie oraz granice podmiotowe ich wiązania określa art. 61
7
§ 6 i 62 ustawy o Sądzie Najwyższym. Uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego,
składu połączonych izb oraz składu całej izby z chwilą ich podjęcia uzyskują moc
zasad prawnych, natomiast skład siedmiu sędziów może postanowić o nadaniu
uchwale mocy zasady prawnej. Jeżeli jakikolwiek skład Sądu Najwyższego
zamierza odstąpić od zasady prawnej, przedstawia powstałe zagadnienie prawne
do rozstrzygnięcia pełnemu składowi izby. Odstąpienie od zasady prawnej
uchwalonej przez izbę, przez połączone izby albo przez pełny skład Sądu
Najwyższego wymaga ponownego rozstrzygnięcia w drodze uchwały odpowiednio
przez właściwą izbę, połączone izby lub pełny skład Sądu Najwyższego.
Z zacytowanych przepisów wynika zatem, że to składy orzekające Sądu
Najwyższego związane są wykładnią prawa, która przyjęta została w uchwałach
mających moc zasad prawnych.
Zmieniona wykładnia przepisu prawa wynikająca z orzecznictwa Sądu
Najwyższego bezpośrednio nie ma wpływu na toczące się przed sądami
powszechnymi postępowanie, w którym sąd drugiej instancji dokonał już oceny
prawnej po myśli art. 386 § 6 k.p.c.
Zarzuty zgłoszone przez powodów w ramach drugiej podstawy kasacyjnej
okazały się bezzasadne.
2. Trafne okazały się zgłoszone przez powoda w ramach pierwszej podstawy
kasacyjnej zarzuty naruszenia prawa materialnego, to jest art. 5 ustawy
nowelizującej, art. 160 k.p.a., a w konsekwencji także art. 442 § 1 k.c. (w brzmieniu
obowiązującym do dnia jego uchylenia ustawą o zmianie ustawy - Kodeks cywilny
z 16 lutego 2007 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 538).
Szkoda, którą powodowie identyfikują z wywłaszczeniem na rzecz Skarbu
Państwa nieruchomości ich poprzedniczki prawnej, niewątpliwie miała źródło
w decyzji z 18 listopada 1971 r., jednak dopiero 26 kwietnia 206 r. powodowie
uzyskali decyzję stwierdzającą wydanie tej decyzji z naruszeniem prawa i następnie
wystąpili z roszczeniami odszkodowawczymi przeciwko Skarbowi Państwa, jako
zobowiązanemu do naprawienia szkody.
W dacie wydania decyzji stwierdzającej wydanie z naruszeniem prawa
decyzji z 18 listopada 1971 r. zasady odpowiedzialności odszkodowawczej
8
za szkodę spowodowaną wykonywaniem władzy publicznej regulował już art. 4171
§ 2 k.c., w miejsce uchylonych z dniem 1 września 2004 r. art. 152, art. 160 k.p.a.
i art. 161 § 5 k.p.a. (art. 2 ustawy nowelizującej). Przed 1 września 2004 r. art. 160
był podstawą roszczeń w stosunku do Skarbu Państwa o naprawienie szkody
spowodowanej wydaniem decyzji dotkniętej wadami, o jakich mowa w art. 156 § 1
k.p.a. Decyzje w przedmiocie odpowiedzialności odszkodowawczej wydawał organ,
który stwierdził nieważność decyzji. Zgodnie z § 6 art. 160 k.p.a. roszczenie
o odszkodowanie przedawniało się z upływem trzech lat od dnia, w którym stała się
ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność decyzji wydanej z naruszeniem
przepisu art. 156 § 1 k.p.a., albo decyzja, w której organ stwierdził, w myśl art. 158
§ 2 k.p.a., że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a.
Artykuł 160 § 2 k.p.a. przewidywał, że do odszkodowania należało stosować
przepisy kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 418.
Artykuł 5 ustawy nowelizującej stanowił jednak, że „do zdarzeń i stanów
prawnych” powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej
zastosowanie znajdują przepisy dotychczasowe. Na pytanie o to, w jaki sposób
należy rozumieć użyte w art. 5 ustawy nowelizującej pojęcia „zdarzenie”
i „stan prawny” w orzecznictwie i w nauce przez pewien czas udzielano rozbieżnych
odpowiedzi. Wątpliwości związane ze stosowaniem tego przepisu zostały
wyjaśnione w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 31 marca
2011 r., III CZP 112/10 (OSNC 2011, nr 7-8, poz. 75), w której Sąd Najwyższy
przyjął, że do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej ostateczną decyzją
administracyjną wydaną przed dniem 1 września 2004 r., której nieważność lub
wydanie z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a. stwierdzono po tym dniu, ma
zastosowanie art. 160 § 1, 2, 3 i 6 k.p.a. Zgodnie z art. 61 ust. 6 ustawy
z 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.),
uchwała ta ma moc zasady prawnej.
W motywach uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że zarówno art. 160 k.p.a.,
jak i art. 4171
§ 2 k.c. regulują odpowiedzialność z czynów niedozwolonych,
a zatem za szkodę wyrządzoną przez wydanie decyzji naruszającej prawo. Decyzja
nadzorcza nie jest elementem czynu niedozwolonego ani w świetle art. 160 k.p.a.,
ani w świetle art. 4171
§ 2 k.c.; jest natomiast wynikiem zgodnego z prawem
9
postępowania zmierzającego do usunięcia naruszeń prawa. Specyficzną cechą
odpowiedzialności deliktowej przewidzianej w art. 160 k.p.a. oraz art. 4171
§ 2 k.c.
jest natomiast uzależnienie skuteczności dochodzenia odszkodowania za szkodę
wyrządzoną wydaniem ostatecznej wadliwej decyzji od uprzedniego stwierdzenia
jej niezgodności z prawem we właściwym postępowaniu.
Gdy chodzi o kwestię przedawnienia roszczenia odszkodowawczego,
to Sąd Najwyższy przyjął, że stosowanie art. 160 § 1, 2 i 3 k.p.a. bez § 6,
dotyczącego przedawnienia, byłoby nie do pogodzenia z założeniami
przyświecającymi ustanowieniu przewidzianej w tych przepisach odpowiedzialności
odszkodowawczej. Wobec możliwości domagania się na podstawie art. 160 k.p.a.,
w związku z jego mocą wsteczną, odszkodowania także za szkody wyrządzone
decyzjami wydanymi przed kilkudziesięciu laty – jeżeli tylko ich nieważność
lub wydanie z naruszeniem prawa stwierdzono po dniu 31 sierpnia 1980 r.
(por. art. 156 § 2 k.p.a.) – jedynym odpowiednim rozwiązaniem było przyjęcie,
że przedawnienie roszczenia o odszkodowanie rozpoczyna bieg od dnia, w którym
stała się ostateczna decyzja stwierdzająca nieważność decyzji wydanej
z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 k.p.a. albo decyzja, w której organ stwierdził,
w myśl art. 158 § 2 k.p.a., że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem
przepisu art. 156 § 1 k.p.a. Zastosowanie innego rozwiązania, spośród spotykanych
sposobów określenia początku biegu przedawnienia roszczenia, czyniłyby
tę odpowiedzialność iluzoryczną lub w najlepszym razie sprzyjało wikłaniu się stron
w spory na tle przedawnienia dochodzonego roszczenia. Nie można
odpowiedzialnie zakładać przekreślenia tego rozwiązania, w imię dostosowania
prawa do wyższych standardów konstytucyjnych, przez ustawę nowelizującą,
w odniesieniu do roszczeń o naprawienie szkód wyrządzonych wadliwymi
decyzjami wydanymi przed wejściem w życie ustawy nowelizującej, zwłaszcza przy
uwzględnieniu rysujących się problemów na tle przedawnienia roszczenia, którego
podstawę stanowi art. 4171
§ 2 k.c. Nie tylko więc art. 160 § 1, 2, i 3, ale i art. 160
§ 6 k.p.a. ma na podstawie art. 5 ustawy nowelizującej zastosowanie w sprawach
o naprawienie szkody wyrządzonej podjętymi przed 1 września 2004 r.
ostatecznymi decyzjami administracyjnymi, których nieważność lub wydanie
z naruszeniem art. 156 § 1 k.p.a. stwierdzono po tym dniu.
10
Rozstrzygnięcie wydane w niniejszej nie uwzględnia zaprezentowanego
wyżej stanowiska Sądu Najwyższego.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. i art. 108 § 2
w zw. z art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.
jw