Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 138/12
POSTANOWIENIE
Dnia 9 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Marta Romańska
ze skargi uczestnika postępowania
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Okręgowego w B.
z dnia 17 września 2010 r., w sprawie z urzędu
przy uczestnictwie J. B.
o przyjęcie do szpitala psychiatrycznego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 listopada 2012 r.,
zażalenia uczestnika postępowania
na postanowienie Sądu Okręgowego w B.
z dnia 14 czerwca 2012 r.,
1) oddala zażalenie,
2) przyznać adwokatowi M. J. od Skarbu Państwa - Sądu
Okręgowego w B. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych
powiększoną o należny podatek od towarów i usług,
tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z
urzędu J. B. w postępowaniu zażaleniowym przed Sądem
Najwyższym
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 14 czerwca 2012 r., Sąd Okręgowy odrzucił skargę
uczestnika J. B. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
postanowieniem tego Sądu z dnia 17 września 2010 r., w sprawie o przyjęcie
uczestnika bez jego zgody do szpitala psychiatrycznego. Jako podstawę
odrzucenia skargi Sąd Okręgowy przyjął art. 410 § 1 k.p.c., uznając że nie została
ona oparta na ustawowej podstawie. W ocenie Sądu Okręgowego, opinia biegłego
psychiatry, wydana w sprawie o sygn. I C … przed Sądem Rejonowym w S.e, nie
może stanowić podstawy wznowienia przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c., gdyż
późniejsze wykrycie nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, o
których mowa w tym przepisie, może dotyczyć jedynie takich okoliczności
faktycznych lub środków dowodowych, które istniały przed prawomocnym
wznowieniem postępowania. Wznowienia nie uzasadnia także uzyskanie po
uprawomocnieniu się zaskarżonego orzeczenia opinii biegłego psychiatry
zawierającej ocenę stanu zdrowia skarżącego odmienną od wyrażonej przez
biegłego przed prawomocnym zakończeniem postępowania. Ponadto wykrycie w
rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. nie może dotyczyć okoliczności faktycznych lub
środków dowodowych objętych materiałem zgromadzonym w sprawie, ale
niedostrzeżonych przez stronę lub nie powołanych na skutek błędnej oceny co do
potrzeby ich powołania. Z tego względu Sąd Okręgowy przyjął, że podstawy
wznowienia nie mogą stanowić karty informacyjne ujawnione w sprawie o sygn. II
Ca … przed Sądem Okręgowym, bądź wówczas istniejące, ale nie powołane przez
uczestnika ze względu na błędną ocenę ich mocy dowodowej. Z kolei odnośnie do
podstawy wznowienia przewidzianej w art. 401 pkt 2 k.p.c. Sąd Okręgowy podniósł,
że pozbawienie uczestnika możliwości podważenia opinii biegłego psychiatry ustało
jeszcze przed prawomocnym zakończeniem postępowania, albowiem uczestnik
złożył środek odwoławczy, w którym wnosił o ponowne wysłuchanie biegłego
psychiatry, który to wniosek został oddalony.
Na postanowienie Sądu Okręgowego odrzucające skargę o wznowienie
uczestnik wniósł zażalenie, żądając jego uchylenia. W zażaleniu zarzucił
naruszenie art. 410 § 1 k.p.c. polegające na błędnym przyjęciu, że skarga
uczestnika nie została oparta na ustawowej podstawie, mimo powołania w skardze
3
okoliczności usprawiedliwiających żądanie wznowienia, a ponadto na dokonaniu
merytorycznej oceny skargi, zamiast zbadania jedynie istnienia ustawowych
podstaw wznowienia. Reprezentujący uczestnika adwokat, ustanowiony z urzędu,
wniósł o przyznanie nieopłaconych w całości ani w części kosztów pomocy prawnej
udzielonej w postępowaniu zażaleniowym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Według art. 410 § 1 k.p.c. przyczynę odrzucenia skargi o wznowienie
postępowania stanowi nieoparcie jej na ustawowej podstawie. W judykaturze Sądu
Najwyższego przeważa pogląd, podzielany również w niniejszej sprawie,
że sytuacja taka występuje nie tylko wtedy, gdy skarżący jako podstawę
wznowienia przywoła okoliczności, które nie kwalifikują się jako podstawa
wznowienia przewidziana w art. 401 – 403 k.p.c., ale także wówczas,
gdy okoliczności będące podstawą skargi, co prawda spełniają ustawową
podstawę, lecz w rzeczywistości nie występują (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 30 maja 2007 r., IV CZ 22/07, niepubl., oraz orzeczenia tam
powołane). Ocena w tym zakresie może być dokonana już na wstępnym etapie
postępowania ze skargi o wznowienie, jeśli wniosek, że skarga nie została oparta
na ustawowej podstawie, wynika już z samego jej uzasadnienia i nie wymaga
wezwania skarżącego na podstawie art. 410 § 2 k.p.c. do uprawdopodobnienia
okoliczności warunkujących wznowienie, co ograniczać się musi do przypadków
niewątpliwych.
W rozpoznawanej sprawie już w oparciu o twierdzenia zawarte w skardze
można było przyjąć, że opinia sądowo – psychiatryczna, sporządzona w dniu
1 marca 2012 r. w sprawie o sygn. I C … przed Sądem Rejonowym w S., powstała
po prawomocnym zakończeniu postępowania, którego wznowienia uczestnik się
domaga. Ponadto z treści tej opinii wynika jednoznacznie, że karty informacyjne z
leczenia szpitalnego, które stały się podstawą tej opinii, a pominięte zostały przy
sporządzaniu opinii sądowo - psychiatrycznej sporządzonej w postępowaniu
prawomocnie zakończonym, były wówczas w dyspozycji uczestnika. Z treści opinii
z dnia 1 marca 2012 r. wynika bowiem, że uczestnik udostępnił je biegłemu
4
sporządzającemu opinię. Z tych względów przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że
skarga nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia nie narusza art. 403
§ 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
Z kolei podstawa wznowienia polegająca na pozbawieniu uczestnika
możliwości kwestionowania opinii biegłego, wynikła z niedoręczenia mu odpisu tej
opinii przed wydaniem orzeczenia przez Sąd Rejonowy oraz z oddalenia przez Sąd
Okręgowy na rozprawie apelacyjnej wniosku uczestnika o przeprowadzenie
dowodu z ustnych wyjaśnień biegłego sporządzającego tę opinię, podniesiona
została z uchybieniem trzymiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 407 § 1
k.p.c. Gdy podstawą skargi o wznowienie postępowania jest pozbawienia strony
możności działania (art. 401 pkt 2 k.p.c.), trzymiesięczny termin do wniesienia
skargi należy w każdym przypadku liczyć od dnia, w którym strona dowiedziała się
wyroku, czy też jak w niniejszej, o postanowieniu co do istoty sprawy (art. 407 § 1
w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Uczestnik brał udział w posiedzeniu Sądu Okręgowego
w dniu 17 września 2010 r., na którym ogłoszono postanowienie oddalające
wniesioną przez niego apelację. Skarga o wznowienie postępowania zakończonego
tym postanowieniem została wniesiona dopiero w dniu 11 maja 2012 r.
Zatem i w tym zakresie skarga o wznowienie postepowania podlegała odrzuceniu
na podstawie art. 410 § 1 k.p.c.
Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., postanowił jak w sentencji. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania zażaleniowego stanowi art. 520 § 1 k.p.c. oraz § 19, § 20, § 2 ust. 3,
§ 13 ust. 2 pkt 2 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie … (Dz. U.
Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
jw