Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 162/12
POSTANOWIENIE
Dnia 23 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marta Romańska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Józef Frąckowiak
w sprawie ze skargi Z. B. o wznowienie postępowania
w sprawie z powództwa Z. B.
przeciwko J. B., Naczelnej Radzie Adwokackiej
w W., Okręgowej Radzie Adwokackiej w K. i Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu
Okręgowego w T. o zapłatę,
zakończonej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w R.
z dnia 4 października 2011 r., po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie
Cywilnej
w dniu 23 listopada 2012 r.,
zażalenia skarżącego na postanowienie Sądu Okręgowego w R.
z dnia 9 maja 2012 r.,
1) oddala zażalenie;
2) oddala wniosek o przyznanie pełnomocnikowi
wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną powodowi
z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z 9 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w R. oddalił wniosek
powoda Z. B. o przywrócenie mu terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie
tego Sądu z 29 lutego 2012 r. w przedmiocie odrzucenia jego skargi o wznowienie
postępowania w sprawie przeciwko J. B., /…/ o zapłatę oraz odrzucił to zażalenie.
Sąd Okręgowy uznał, że powód uchybił terminowi określonemu w art 394 § 2 k.p.c.
w zw. z art. 124 § 2 k.p.c. do złożenia zażalenia oraz że nie istnieją podstawy do
przywrócenia mu terminu do dokonania czynności procesowej.
W zażaleniu na postanowienie z 9 maja 2012 r. powód zarzucił, że zapadło
ono z naruszeniem art. 124 § 2 k.p.c., bowiem Sąd nie ocenił okoliczności
wykazanych przez pełnomocnika z urzędu ustanowionego dla powoda, które
wskazywały na konieczność przywrócenia terminu do wniesienia zażalenia. Powód
wskazał, że pełnomocnik z urzędu został dla niego ustanowiony do sprawy
wywołanej skargą o wznowienie postępowania, nie zaś tylko do wniesienia
zażalenia na postanowienie. W związku z takim zakresem umocowania
pełnomocnik musiał mieć stosowny czas do zapoznania się z materiałami
zebranymi w sprawie. Niezwłocznie do dokonaniu tych czynności zażalenie zostało
wniesione.
Powód wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne.
Zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c. sąd na wniosek strony postanowi
o przywróceniu terminu do dokonania czynności procesowej, jeżeli strona nie
dokonała tej czynności w terminie bez swojej winy.
Postanowienie Sądu Okręgowego w R. o odrzuceniu skargi o wznowienie
postępowania zapadło 29 lutego 2012 r., a tygodniowy termin do wniesienia
zażalenia na to postanowienie zaczął biec od dnia doręczenia jego odpisu
skarżącemu, to jest od 13 marca 2012 r.
W związku ze złożeniem przez skarżącego wniosku o ustanowienie
pełnomocnika z urzędu i uwzględnieniem tego wniosku postanowieniem z 30 marca
2012 r., na podstawie art. 124 § 2 k.p.c. (w brzmieniu obowiązującym od
19 kwietnia 2010 r., Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 45) termin do wniesienia zażalenia
3
na postanowienie rozpoczął bieg raz jeszcze, od dnia doręczenia odpisu
postanowienia pełnomocnikowi. Okręgowa Rada Adwokacka ustanowiła dla
powoda pełnomocnika 12 kwietnia 2012 r., o czym powód został poinformowany
17 kwietnia 2012 r., a wyznaczony dla niego pełnomocnik 18 kwietnia 2012 r.
otrzymał odpis postanowienia Sądu Okręgowego z 29 lutego 2012 r. (k. 31).
Zażalenie z 27 kwietnia 2012 r. na to postanowienie wniesione zostało zatem po
upływie terminu, co nastąpiło 25 kwietnia 2012 r.
Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z 27 czerwca 2000 r., I CZ
62/00 (OSNC 2001, nr 1, poz. 7), za dzień ustania przyczyny uchybienia terminu
należy uznać dzień, w którym pełnomocnik ustanowiony dla strony z urzędu miał
rzeczywistą możliwość - z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy -
dokonania czynności. Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w uchwale
7 sędziów Sądu Najwyższego z 17 lutego 2009 r., III CZP 117/08 (OSNC 2009,
nr 7-8, poz. 91), zgodnie z którą Sąd podejmujący decyzję odnośnie do
przywrócenia terminu powinien ustalić, zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c., czy związek
między zachowaniem procesowym strony a przyczynami, które spowodowały
uchybienie terminowi jest tego rodzaju, że winę w uchybieniu terminowi ponosi
strona, czy też wyklucza przypisanie tej winy stronie. Winą strony (jej
przedstawiciela lub pełnomocnika procesowego) w znaczeniu procesowym jest
nieprzykładanie staranności i troskliwości w stopniu, jakiego z natury rzeczy
wymaga prowadzenie sprawy, nieprzestrzeganie wszelkich potrzebnych
i możliwych środków ostrożności dla dopełnienia w terminie czynności procesowej,
jeżeli wskutek tego czynności procesowej nie dokonano w terminie, a z okoliczności
przypadku wynika, że przy zachowaniu tej staranności i ostrożności strona
(przedstawiciel, pełnomocnik) dopełniłaby tej czynności w terminie. Ponadto
w orzeczeniu z 11 kwietnia 1938 r., III C 339/38 (Zb. Urz. 1939, nr 4, poz. 158), Sąd
Najwyższy wyjaśnił, że przy rozpoznaniu wniosku o przywrócenie terminu należy
rozważyć wszystkie okoliczności danego przypadku oraz mieć na względzie,
że w stosunku do pełnomocnika wymagania staranności troskliwości i ostrożności
muszą być większe, niż w stosunku do osoby nieznającej prawa i nietrudniącej się
zawodowo prowadzeniem spraw.
4
Co do zasady, termin do wniesienia zażalenia jest terminem tygodniowym.
W takim czasie zarówno pełnomocnik, który by stronę reprezentował z wyboru,
jak i pełnomocnik ustanowiony dla niej z urzędu, musi zredagować zarzuty i wnieść
środek zaskarżenia. Dla długości tego terminu bez znaczenia pozostaje stopień
skomplikowania sprawy i samego środka zaskarżenia. Przykładanie staranności
i troskliwości w stopniu, jakiego z natury rzeczy wymaga prowadzenie sprawy,
przestrzeganie wszelkich potrzebnych i możliwych środków ostrożności dla
dopełnienia w terminie czynności procesowej, wymaga od zawodowego
pełnomocnika zapoznania się z aktami w taki sposób, aby konieczne czynności
procesowe dokonane zostały w terminie. Orzeczenie wydane w niniejszej sprawie,
od którego pełnomocnik ustanowiony dla powoda miał wnieść środek zaskarżenia
nie dotyczyło skomplikowanego problemu proceduralnego i nie było obszernie
uzasadnione przez Sąd, a zatem trudno usprawiedliwiać uchybienie terminowi
charakterem sprawy, czy właściwościami skarżonego orzeczenia. Na inne
wyjątkowe okoliczności, które zgodnie z art. 169 § 4 k.p.c. mogłyby uzasadniać
wydanie orzeczenia o przywróceniu powodowi terminu do wniesienia zażalenia,
skarżący się nie powoływał.
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3
k.p.c. orzeczono jak w pkt 1.
Sąd Najwyższy oddalił wniosek pełnomocnika reprezentującego powoda
w postępowaniu zażaleniowym o przyznanie mu wynagrodzenia za pomoc prawną
udzieloną powodowi z urzędu. W judykaturze utrwalony jest bowiem pogląd,
według którego czynności adwokata ustanowionego z urzędu, które są sprzeczne
z zasadami profesjonalizmu, nie uzasadniają przyznania mu kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 10 listopada 2011 r.,
III CSK 210/11, LEX nr 1147763).
jw