II CZ 130/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-03-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 130/12
POSTANOWIENIE
Dnia 22 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K. J.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej
i Wojewódzkiemu Szpitalowi
Specjalistycznemu
o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 listopada 2012 r.,
zażalenia strony pozwanej Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń
Spółki Akcyjnej na postanowienie o kosztach zawarte w pkt. 2 wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 25 kwietnia 2012 r.,
1) oddala zażalenie;
2) zasądza na rzecz powoda od pozwanego Powszechnego
Zakładu Ubezpieczeń S.A. kwotę 600,- (sześćset) złotych
tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odstąpił od obciążenia
powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanych kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu apelacyjnym uznając, że zachodzą szczególne
okoliczności w rozumieniu art. 102 k.p.c. z uwagi na specyficzny charakter sprawy
i poniesioną przez powoda szkodę majątkową, jak również niemajątkową.
W zażaleniu od tego postanowienia pozwany Powszechny Zakład
Ubezpieczeń S.A. w Warszawie zarzucił błędne przyjęcie przez Sąd drugiej
instancji, że zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek w rozumieniu art.
102 k.p.c. oraz naruszenie art. 98 k.p.c. przez jego niezastosowanie. Wniósł
o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie kosztów zastępstwa
procesowego w kwocie 5400 złotych, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie i zasądzenie
kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) - tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu. Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca
się do występowania „wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostawia sądowi
orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu,
jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nie obciążania
jej kosztami procesu (por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ
110/07, niepubl.). Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” należą
okoliczności zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące
na zewnątrz. Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania
poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie
strony o zasadności roszczeń, przedawnienie. Drugie natomiast wyznacza sytuacja
majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest
3
powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkowa, nawet jeśli była podstawą
zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu.
Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku
powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 r., I CZ 26/11,
niepubl., z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.).
Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd Apelacyjny dokonał prawidłowej
wykładni art. 102 k.p.c. i zasadnie przyjął, iż charakter dochodzonych roszczeń
oraz sytuacja majątkowa i osobista powoda są na tyle szczególne, że należy
je zakwalifikować jako przypadek szczególnie uzasadniony w rozumieniu tego
przepisu. Ustalenie okoliczności faktycznych związanych z przebiegiem leczenia
powoda, zwłaszcza w kwestii prawidłowości przeprowadzonych procedur
medycznych, wymagało wiadomości specjalnych, a zatem przed wytoczeniem
powództwa, a nawet do czasu dokonania oceny dowodów przez Sąd, powód mógł
mieć przekonanie o zasadności swych roszczeń. Skorzystanie z przewidzianych
prawem środków zaskarżenia, jeżeli strona nie prowadzi procesu w sposób
nielojalny, nie może przesądzać o braku przesłanek zastosowania art. 102 k.p.c.
Zważywszy na stan zdrowia powoda i konieczność ponoszenia wydatków
z tym związanych oraz jego sytuację rodzinną uznać też należy, że sytuacja
majątkowa powoda nie jest tak korzystna, jak to twierdzi skarżący. W konsekwencji
zaskarżone postanowienie nie zapadło z naruszeniem art. 102 k.p.c. oraz art.
98 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji na podstawie art.
39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. O kosztach postępowania zażaleniowego
rozstrzygnięto na podstawie § 6 pkt 4 w zw. z § 13 ust. 2 pkt 2 i § 5 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 22 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K. J.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń Spółce Akcyjnej
i Wojewódzkiemu Szpitalowi
Specjalistycznemu
o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 22 listopada 2012 r.,
zażalenia strony pozwanej Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń
Spółki Akcyjnej na postanowienie o kosztach zawarte w pkt. 2 wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 25 kwietnia 2012 r.,
1) oddala zażalenie;
2) zasądza na rzecz powoda od pozwanego Powszechnego
Zakładu Ubezpieczeń S.A. kwotę 600,- (sześćset) złotych
tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odstąpił od obciążenia
powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanych kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu apelacyjnym uznając, że zachodzą szczególne
okoliczności w rozumieniu art. 102 k.p.c. z uwagi na specyficzny charakter sprawy
i poniesioną przez powoda szkodę majątkową, jak również niemajątkową.
W zażaleniu od tego postanowienia pozwany Powszechny Zakład
Ubezpieczeń S.A. w Warszawie zarzucił błędne przyjęcie przez Sąd drugiej
instancji, że zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek w rozumieniu art.
102 k.p.c. oraz naruszenie art. 98 k.p.c. przez jego niezastosowanie. Wniósł
o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie kosztów zastępstwa
procesowego w kwocie 5400 złotych, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
W odpowiedzi na zażalenie powód wniósł o jego oddalenie i zasądzenie
kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) - tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu. Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca
się do występowania „wypadków szczególnie uzasadnionych”, pozostawia sądowi
orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu,
jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nie obciążania
jej kosztami procesu (por. postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ
110/07, niepubl.). Do kręgu „wypadków szczególnie uzasadnionych” należą
okoliczności zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące
na zewnątrz. Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania
poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie
strony o zasadności roszczeń, przedawnienie. Drugie natomiast wyznacza sytuacja
majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest
3
powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkowa, nawet jeśli była podstawą
zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu.
Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku
powinny być ocenione z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2011 r., I CZ 26/11,
niepubl., z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, niepubl.).
Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd Apelacyjny dokonał prawidłowej
wykładni art. 102 k.p.c. i zasadnie przyjął, iż charakter dochodzonych roszczeń
oraz sytuacja majątkowa i osobista powoda są na tyle szczególne, że należy
je zakwalifikować jako przypadek szczególnie uzasadniony w rozumieniu tego
przepisu. Ustalenie okoliczności faktycznych związanych z przebiegiem leczenia
powoda, zwłaszcza w kwestii prawidłowości przeprowadzonych procedur
medycznych, wymagało wiadomości specjalnych, a zatem przed wytoczeniem
powództwa, a nawet do czasu dokonania oceny dowodów przez Sąd, powód mógł
mieć przekonanie o zasadności swych roszczeń. Skorzystanie z przewidzianych
prawem środków zaskarżenia, jeżeli strona nie prowadzi procesu w sposób
nielojalny, nie może przesądzać o braku przesłanek zastosowania art. 102 k.p.c.
Zważywszy na stan zdrowia powoda i konieczność ponoszenia wydatków
z tym związanych oraz jego sytuację rodzinną uznać też należy, że sytuacja
majątkowa powoda nie jest tak korzystna, jak to twierdzi skarżący. W konsekwencji
zaskarżone postanowienie nie zapadło z naruszeniem art. 102 k.p.c. oraz art.
98 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji na podstawie art.
39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. O kosztach postępowania zażaleniowego
rozstrzygnięto na podstawie § 6 pkt 4 w zw. z § 13 ust. 2 pkt 2 i § 5 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).
jw