Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 514/11
POSTANOWIENIE
Dnia 21 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku R. B.
przy uczestnictwie S. K., i /…/ o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości
przez zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 listopada 2012 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania S. K.
od postanowienia Sądu Okręgowego w C.
z dnia 21 czerwca 2011 r.,
1. oddala skargę kasacyjną
2. zasądza od uczestnika postępowania S. K. na rzecz
wnioskodawcy kwotę 1350 zł (tysiąc trzysta pięćdziesiąt)
tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy w C. postanowieniem z dnia 17 grudnia 2010 r. stwierdził, że
R. B., J. . i M. S. nabyli przez zasiedzenie, z dniem 26 marca 2007 r., własność
nieruchomości położanej w C. przy ul. Z. 173 a, składającej się z działek o nr 19/1 i
25/1, w 1/3 części każde z nich, a dalej idący wniosek oddalił. Sąd ten ustalił, że
nieruchomość, której dotyczył wniosek składa się z trzech działek gruntu nr 19/1,
25/1 i 1/122). Działka nr 1/122 stanowi część działki o nr 1/45. Pierwotnie cała
nieruchomość należała do J. B., która nabyła ją w 1942 r. Nie zostało to jednak
ujawnione. J. B. była właścicielką sąsiedniej zabudowanej nieruchomości.
Zakupione w 1942 r. grunty użytkowała rolniczo. Miało czworo dzieci. Po jej śmierci
nieruchomość miał objąć syn J. B. Jeszcze przed jej śmiercią, w 1977 r., J. B. na
nieruchomości wybudował dom mieszkalny. Zamieszkiwał w nim z żoną i trójką
dzieci R. B., J. . i M. S. Wbudował także budynek gospodarczy i ogrodził
nieruchomość. Władał nieruchomością aż do swojej śmierci w 1994 r.
Nieruchomość objął po nim R. B., który doprowadził do budynku mieszkalnego
wodę i kanalizację. Rozbudował także budynek mieszkalny i przebudował budynek
gospodarczy na garaż. Prace te wykonał bez zezwolenia na budowę.
Nieruchomość, której dotyczył wniosek wchodziła w skład większej działki gruntu
wywłaszczonej w 1958 r. na rzecz Zakładów /…/ (CZMO). Skarb Państwa nie
przejął jednak fizycznie gruntu, który był odgrodzony od gruntu wykorzystywanego
przez Skarb Państwa. Wnioskodawca od 2007 r. zwracał się z propozycją
wykupienia działki nr 1/122 do syndyka CZMO, a następnie proponował wykupienie
części tej działki także małżonkom K. Do zawarcia umowy nie doszło. W ocenie
Sądu Rejonowego wniosek dotyczący działki nr 1/122 nie zasługiwał na
uwzględnienie, bowiem R. B. i jego poprzednicy prawni mieli świadomość, że
działka nr 1/122 była przedmiotem wywłaszczenia i nie stanowiła ich własności.
Sąd Okręgowy w C. po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy zmienił
zaskarżone postanowienie w ten sposób, że stwierdził zasiedzenie także działki nr
1/122. Zakwestionował ocenę, że posiadanie tej działki nie miało charakteru
samoistnego z uwagi na okoliczności wskazane przez Sąd pierwszej instancji.
Podkreślił, że sposób korzystania z nieruchomości przez członków rodziny B., a w
szczególności jej zabudowa i ogrodzenie wskazywały wyraźnie na posiadanie
samoistne. Sprzeczne z wolą posiadania nieruchomości jak właściciel nie było przy
3
tym podjęcie starań o nabycie działki od aktualnych właścicieli. Natomiast
świadomość wywłaszczenia na rzecz Skarbu Państwa nie spowodowała rezygnacji
z dalszego samodzielnego władania nieruchomością. Miała ona jedynie wpływ na
złą wiarę posiadaczy i spowodowała wydłużenie wymaganego okresu zasiedzenia
do 30 lat.
Skarga kasacyjna uczestnika postępowania S. K. została oparta na obu
podstawach kasacyjnych wskazanych w art. 3983
§ 1 k.p.c. Zarzucono w niej
naruszenie art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny
w zw. z art. 172 k.c. i art. 176 § 1 i § 2 k.c., art. 177 k.c., art. 379 pkt 5 k.p.c. w zw.
z art. 13 k.p.c. oraz art. 233 k.p.c. W oparciu o te zarzuty skarżący wniósł o
uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego go postanowienia
Sądu Rejonowego w C. z dnia 17 grudnia 2010 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania były
nieuzasadnione. Bezspornym jest, że właścicielem działki nr 1/122 jest Skarb
Państwa i mimo tego nie był on uczestnikiem postępowania. Rozpoznawanie
wniosku o stwierdzenie zasiedzenia bez jego udziału stanowiło naruszenie
przepisów postępowania, jednakże wbrew stanowisku skarżącego, nie
spowodowało on zarzucanej w skardze kasacyjnej nieważności postępowania.
W postępowaniu nieprocesowym niewzięcie udziału przez osobę zainteresowaną
w rozumieniu art. 519 k.p.c. nie stanowi bowiem okoliczności uzasadniającej
stwierdzenie o pozbawieniu takiej osoby możliwości obrony jej praw. Zagadnienie
to zostało wyjaśnione w judykaturze, w szczególności w uchwale składu 7 sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2010 r., III CZP 112/09.
Zgodnie z art. 3983
§ 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być
zarzuty dotyczące ustaleń faktycznych oraz oceny dowodów. Zatem zarzut
naruszenia art. 233 k.p.c. poprzez wyjście poza granice swobodnej oceny
dowodów wskazanych przez skarżącego nie mógł uzasadniać uwzględnienia
skargi kasacyjnej.
Nieuzasadniony był także sformułowany w skardze kasacyjnej zarzut
naruszenia prawa materialnego. Art. 177 k.c. wyłączał możliwość zasiedzenia
4
nieruchomości państwowych, jednakże art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r.
nowelizującej Kodeks cywilny, zezwalał na zaliczenie posiadania z okresu
poprzedzającego uchylenie art. 177 k.c., z tym, że nie więcej niż o połowę.
W przypadku złej wiary posiadacza mógł być zatem zaliczony okres co najwyżej
15 lat. Sąd Okręgowy przyjął, że okres zasiedzenia rozpoczął się w 1977 r.
i zaliczył do biegu zasiedzenia okres od 1977 r. do chwili uchylenia art. 177 k.c.
w 1990 r. tj. mniej niż 15 lat. Nie naruszył zatem przepisów wskazanych przez
skarżącego. Z uwagi na wymagany dla stwierdzenia zasiedzenia okres 30 lat –
w przypadku złej wiary posiadacza - stwierdzenie zasiedzenia w 2007 r. było zaś
uzasadnione.
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna byłą pozbawiona
uzasadnionych podstaw i podlegała oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono, stosownie do wyniku
postępowania, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c.
db