Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 marca 2013 r. w S.

sprawy H. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania H. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 16 stycznia 2013 roku znak: (...)

I. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje H. G. (1) prawo do emerytury, poczynając od dnia 1 stycznia 2013r., przy zaliczeniu do stażu ubezpieczeniowego jako okresów składkowych okresów zatrudnienia od 7 kwietnia 1970r. do 31 sierpnia 1970r. oraz od 24 października 1971r., do 31 października 1971r.;

II. oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 stycznia 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił H. G. (1) prawa do emerytury po osiągnięciu 60 roku życia, z uwagi na nieudowodnienie przez niego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a wyłącznie 14 lat, 10 miesięcy i 10 dni takiej pracy. W uzasadnieniu decyzji wskazano nadto, że ubezpieczony nie udokumentował rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego praca ta była wykonywana bezpośrednio przed dniem ustalania prawa do emerytury, a także iż do dnia 1 stycznia 1999r. nie osiągnął 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, a tylko okres 24 lat, 8 miesięcy i 23 dni.

H. G. (1)w ustawowym terminie zaskarżył decyzję, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. W pisemnym odwołaniu wskazał, że w warunkach szczególnych, jako traktorzysta pracował także w okresie od 1 stycznia 1970r. do 30 listopada 1973r., w czasie zatrudnienia w (...)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 26 marca 2013r. ubezpieczony oświadczył, iż domaga się doliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych (oraz do ogólnego stażu pracy) tylko okresu zatrudnienia od 7 kwietnia 1970r., zgodnie z wpisem w jego legitymacji ubezpieczeniowej, a podanie w odwołaniu daty 1 stycznia 1970r. było pomyłką.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

H. G. (1)urodził się (...)roku.

Po raz pierwszy wniosek o emeryturę złożył w organie emerytalnym w czerwcu 2012 roku. W tym czasie był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w spółce jawnej (...), w której pracuje nieprzerwanie nadal.

H. G. nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Okoliczności niesporne.

Decyzją z dnia 26 września 2012r. ZUS O/S. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury, z uwagi na nieudowodnienie do 1 stycznia 1999r. 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego (zaliczono tylko 22 lata, 6 miesięcy i 27 dni takich okresów), ani 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach (zaliczono tylko 14 lat, 7 miesięcy i 25 dni takiej pracy) oraz nierozwiązanie stosunku pracy.

Okoliczności niesporne.

Po złożeniu przez H. G. szeregu nowych dokumentów, ostatecznie w dniu 16 stycznia 2013r. organ rentowy wydał kolejną decyzję odmawiającą przyznania prawa do świadczenia, jednak tym razem łączny „zwykły” staż ubezpieczeniowy do 1 stycznia 1999r. ustalono H. G. na 24 lata, 8 miesięcy i 23 dni, zaś staż pracy w warunkach szczególnych – na 14 lat, 10 miesięcy i 10 dni.

Do „zwykłego” stażu pracy zaliczono przy tym ubezpieczonemu m.in. okres zatrudnienia w (...)w D.od 1 września 1970r. do 23 października 1970r. i od 1 listopada 1970r. do 20 listopada 1973r. Okres ten nie został jednak uznany za pracę w warunkach szczególnych, z uwagi na brak stosownego dokumentu.

Okoliczności niesporne, a nadto dowody: dokumenty w pliku III akt ZUS O/S. dot. H. G..

W dniu 1 kwietnia 1970r. H. G. (1), po ukończeniu stosownego kursu, uzyskał prawo jazdy kategorii ciągnikowej.

W związku z powyższym, począwszy od 7 kwietnia 1970r. został zatrudniony na podstawie umowy o pracę (najpierw na siedmiodniowy okres próbny, a po jego upływie na czas nieokreślony) na stanowisku traktorzysty w (...) (...)przy (...)w M.. Pracę w tym przedsiębiorstwie, na tym stanowisku wykonywał nieprzerwanie aż do 1 września 1970r., kiedy to przeniósł się do pracy w Kombinacie (...) Gospodarstwie (...)(poczta D.), także jako traktorzysta. Pracę na tym stanowisku (wyłącznie jako traktorzysta) wykonywał nieprzerwanie aż do 20 listopada 1973r., kiedy został tymczasowo aresztowany. W okresie od 10 do 18 października 1970r. korzystał przy tym ze zwolnienia lekarskiego.

Dowody:

-

legitymacja ubezpieczeniowa H. G. (1) – k. 20, pl. III akt ZUS O/S.;

-

umowa o pracę z 7.04.1970r. – w (...) archiwum (...) – k. 25 akt sądowych;

-

dokumenty w aktach osobowych H. G. z okresu zatrudnienia w (...) w Dobrej – k. 21 akt sądowych, w szczególności: odpis prawa jazdy – k. 2, życiorys – k. 1, podanie o zatrudnienie – k. 4, zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy z 10.10.1970r. – k. 5 i dalsze dokumenty dot. zatrudnienia w latach 1970-73;

-

zeznania H. G. (1) – k. 29 w zw. z k. 27-28 akt sądowych;

-

zeznania świadka M. D. – k. 28 akt sądowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r. określa przepis art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2009 Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.; dalej jako: ustawa emerytalna), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl jednak przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Z dniem 1 stycznia 2013 r. art. 184 ust. 2 został zmieniony przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, otrzymując brzmienie: „emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.". Aktualnie - od dnia 1 stycznia 2013 r. - ustawodawca nie uzależnia więc możliwości przyznania prawa do wcześniejszej emerytury od rozwiązania stosunku pracy.

Przepis art. 32 ust. 1 ustawy, do którego odsyła wspomniany art. 184, dotyczy Orzeczenia [14]ubezpieczonych, będących pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wskazując iż przysługuje im emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. 65 lat dla mężczyzn). Przy czym dAkty interpretujące [1]Orzeczenia [3]dddddla celów ustalenia uprawnień, o których mowa wyżej za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2 art. 32). WOrzeczenia [2]wwwwwiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym wyżej przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Oznacza to, że na potrzeby niniejszej ustawy pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są - bez względu na status własnościowy pracodawcy - nadal prace wymienione w § 4 - 8a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.), mimo, iż przedmiotowe rozporządzenie zostało wydane w oparciu o art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267), która z kolei została uchylona z dniem 01.01.1999 roku przez art. 195 pkt 5 ustawy z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Przepis § 4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu §2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o którym mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Okresami pracy w warunkach szczególnych, na podstawie ww., rozporządzenia, są przy tym m.in. prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych (wykaz A, dział VIII, poz. 3).

Podstawą uznania przez organ rentowy, że H. G.nie pracował (w tym zwłaszcza w warunkach szczególnych) w okresie od 7 kwietnia 1970r. do 31 sierpnia 1970r. było nieprzedłożenie przezeń jakiegokolwiek świadectwa wykonywania w tym czasie pracy. Z kolei jeśli chodzi o okres od 24 do 31 października 1970r., organ rentowy – opierając się na zapisach w dokumencie wystawionym przez Agencję Nieruchomości Rolnych (...)w Ł., przechowawcę akt osobowych byłych pracowników (...)w (...) – uznał, że skoro za październik 1970r. wypłacono ubezpieczonemu wynagrodzenie za 23 dni pracy, oznacza to, że pracował tylko przez 23 dni tego miesiąca.

Oba te stanowiska były błędne.

Jeśli chodzi bowiem o październik 1970r., dopiero analiza całości archiwalnych akt osobowych H. G.z okresu zatrudnienia w (...)w (...) pozwoliła na jednoznaczne ustalenie, iż od 1 września 1970r. (tj. od momentu podjęcia pracy w tym przedsiębiorstwie) aż do 20 listopada 1973r. (tj. do momentu tymczasowego aresztowania), ubezpieczony był nieprzerwanie zatrudniony w tym przedsiębiorstwie jako traktorzysta. Fakt zaś, iż na liście płac za październik 1970r. ujęto wyłącznie wynagrodzenie za 23 dni pracy był spowodowany tym, że w tym miesiącu, w okresie od 10 do 18 października 1970r., H. G.korzystał ze zwolnienia lekarskiego, co zostało odnotowane zarówno w jego aktach osobowych, jak i w legitymacji ubezpieczeniowej, na stronie 33. Brakujący okres od 24 do 31 października 1970r. należało więc ubezpieczonemu doliczyć zarówno do zwykłego stażu pracy, jak i do okresu pracy w warunkach szczególnych, bowiem wykonywał wtedy pracę traktorzysty.

Z kolei jeśli chodzi o okres przed 1 września 1970r., to fakt wykonywania przez H. G.w tym czasie – począwszy od 7 kwietnia 1970r. – pracy, wynikał niespornie zdaniem Sądu z szeregu, czytanych łącznie dokumentów. Po pierwsze bowiem, adnotację o podjęciu przezeń właśnie w tym dniu pracy w (...)w D.zamieszczono w jego legitymacji ubezpieczeniowej, na stronie 82. Po drugie, w dokumentacji tego przedsiębiorstwa przechowywanej przez spółkę (...), znajduje się umowa o pracę, jaką właśnie w dniu 7 kwietnia 1970r. podpisano z H. G., zatrudniając go od tej daty – najpierw na siedmiodniowy okres próbny, a potem na czas nieokreślony – na stanowisku traktorzysty. Powyższe w pełni koresponduje także z faktem, iż w dniu 1 kwietnia 1970r. ubezpieczony uzyskał prawo jazdy ciągnikowe – logicznym jest bowiem, że uzyskał je w celu podjęcia pracy, a także z treścią życiorysu i podania o przyjęcie do pracy w (...)w(...), w których H. G.w sierpniu 1970r. pisał, że pracuje w (...). Sąd nie miał żadnych zastrzeżeń co do miarodajności wszystkich tych dowodów z dokumentów – mają one bowiem charakter archiwalny i nie budzą wątpliwości co do ich autentyczności.

Ponadto, pomimo iż ubezpieczony za omawiane okresy nie dysponował świadectwami pracy w warunkach szczególnych, brak było przeszkód, by Sąd dokonał stosownego zaliczenia omawianych okresów. W świetle bowiem utrwalonych w tej mierze poglądów wyrażanych przez Sąd Najwyższy, w tym m.in. w uchwale tegoż sądu z dnia 10 marca 1984 roku (wydanej w sprawie III UZP 6/84, opubl. LEX nr 14625) - okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43) mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy.

Mając powyższe na uwadze, także i w tym przypadku Sąd oparł się przede wszystkim na dowodach z dokumentów, w których wszędzie wskazywano, że w spornych okresach H. G.pracował jako traktorzysta (czyli kierowca ciągnika kołowego). Prymat wiarygodności przyznał Sąd także zeznaniom samego ubezpieczonego oraz świadka M. D., która od roku 1959 pracowała w (...)w (...) jako księgowa. Oboje zeznawali bowiem zgodnie, że ubezpieczony przez cały sporny okres wykonywał tylko i wyłącznie pracę traktorzysty, tj. pracę zaliczaną przepisami rozporządzenia z 7 lutego 1983r. do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu nie ujawniła się żadna okoliczność, która mogłaby podważyć miarodajność zeznań tych osób; przeciwnie – znalazły one pełne potwierdzenie w dowodach z dokumentów.

W tej sytuacji, po doliczeniu wskazanych wyżej okresów zarówno do zwykłego stażu pracy ubezpieczonego przez dniem 1 stycznia 1999r., jak i do analogicznego stażu pracy w warunkach szczególnych, koniecznym było uznanie, iż razem z wcześniej ustalonymi przez ZUS okresami legitymuje się on wymaganymi stażami zatrudnienia (co najmniej 25 lat „zwykłego” stażu i 15 lat stażu w warunkach szczególnych).

Mając wszystko powyższe na uwadze, w oparciu o przepis art. art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd w punkcie I. wyroku zmienił więc zaskarżoną decyzję i przyznał H. G. (1) prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2013 roku, czyli od dnia następnego po dniu, w którym spełnił on ostatnią przesłankę nabycia prawa do tego świadczenia. Jak już bowiem wskazywano na wstępie, od dnia 1 stycznia 2013r. przestał istnieć obowiązek rozwiązania stosunku pracy. Skoro zaś, zgodnie z treścią przepisu art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, to należało uznać, że w przypadku ubezpieczonego, nieprzerwanie zatrudnionego od kilku lat u tego samego pracodawcy, prawo do świadczenia powstało dopiero z datą zmiany przepisów.

Z tego też względu w punkcie II. wyroku oddalono odwołanie w zakresie, w jakim dotyczyło przyznania prawa do świadczenia od daty wcześniejszej.