Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KZ 83/12
POSTANOWIENIE
Dnia 12 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tomasz Grzegorczyk
w sprawie M. B.
skazanego z art. 200 § 1 w zb. z art. 201 k.k. i art. 207 § 1 w zb. z art. 157 § 2 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 12 grudnia 2012 r.,
zażalenia skazanego na zarządzenie upoważnionego sędziego Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 października 2012 r., o odmowie przyjęcia wniosku o wznowienie
postępowania w sprawie prawomocnie zakończonej wyrokiem Sądu Rejonowego w
M. z dnia 13 października 2009 r., oraz Sądu Okręgowego w S. z dnia 23 marca
201 r,
uchyla zaskarżone zarządzenie i przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu.
UZASADNIENIE
W pismach datowanych na 31 lipca 2012 r. skazany M. B. wystąpił o
wznowienie postępowania w jego sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w M.
w sprawach o sygn. akt: /…/ oraz przez Sąd Okręgowy w S. w sprawach o sygn.
akt: /…/, w których uchylano, początkowo w całości, a następnie w części, wyroki w
jego sprawie, bez przywoływania ostatniego z wyroków tego Sądu, wydanego w
dniu 19 kwietnia 2011 r., w sprawie o sygn. akt …, którym utrzymano w mocy
ostatni z wyroków Sądu Rejonowego. Jednakże w dalszych pismach skazanego z
dnia 31 sierpnia i 14 września 2012 r. (k. 83-93) - w związku z wezwaniem go do
uzupełnienia wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu przez udokumentowanie
swojej sytuacji materialnej (k. 80) - skazany wraz z informacją z aresztu śledczego
odnośnie stanu jego konta depozytowego (k. 94), przywołał również ten ostatni
2
wyrok jako wadliwy (k. 83 i 90v). Obrońcę z urzędu powołano mu w dniu 19
września 2012 r. (k. 109), a ten przekazał w dniu 25 września 2012 r. informację, że
po zbadaniu akt w sprawach Sądu Rejonowego w M. o sygn. /…/, a także Sądu
Okręgowego w S. o sygn. akt /…/, nie dopatrzył się podstaw do wznowienia
postępowania (k. 114-115).
Informację tę doręczono wnioskodawcy wraz pouczeniem o konieczności
uzupełnienia braków formalnych jego wniosku o wznowienie „w sprawie
prawomocnie zakończonej wyrokiem Sądu Rejonowego w M. z dnia 13
października 2009 r. oraz Sądu Okręgowego w S. z dnia 23 marca 2009 r.” oraz
uiszczenia opłaty od wniosku pod rygorem odmowy jego przyjęcia (k. 116). W
odpowiedzi na to skazany wystąpił z pismami, w których kwestionował
prawidłowość skazania go za przestępstwo z art. 200 k.k. (k. 124) oraz uznawał za
nieporozumienie nakazanie mu wniesienia opłaty w sytuacji, gdy adwokat nie
znalazł podstaw do wznowienia (k. 122). W konsekwencji jednak, powołując się na
brak uzupełnienia wniosku odnośnie wznowienia prawomocnie zakończonej
sprawy, z przywołaniem wyroków jak w wezwaniu do ich uzupełnienia,
zarządzeniem z dnia 15 października 2012 r., upoważniony sędzia Sądu
Apelacyjnego odmówił przyjęcia osobistego wniosku o wznowienia postępowania
złożonego przez skazanego (k. 129). W zażaleniu na to zarządzenie skarżący
podnosi argumentację jak w swoich pismach traktowanych jako wniosek o
wznowienie, a tenor tego zażalenia sprowadza się do żądania umożliwienia mu
wznowienia procesu w jego sprawie, a więc uchylenia zaskarżonego
rozstrzygnięcia.
Rozpoznając to zażalenie Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zaskarżone zarządzenie należało uchylić, ale nie bynajmniej z powodów
wskazywanych przez samego skarżącego. Rzecz bowiem w tym, że postępowanie
okołowznowieniowe toczyło się jednak, zdaniem Sądu Najwyższego, w sposób nie
w pełni rzetelny, co wpłynęło wręcz na treść wydanego rozstrzygnięcia, a to
uniemożliwia utrzymanie go w mocy.
Już na wstępie należy zauważyć, że M. B. był oskarżony o dwa
przestępstwa, a to: o czyn z art. 207 § 1 w zb. z art. 157 § 2 k.k. oraz o
przestępstwo z art. 200 § 1 w zb. z art. 201 k.k. Pierwszym wydanym w tej sprawie
wyrokiem, Sąd Rejonowy w M., w sprawie o sygn. akt …, uznał go winnym obu tych
czynów i jako karę łączną orzekł 8 lat pozbawienia wolności. Po rozpoznaniu
3
apelacji oskarżonego i jego obrońcy, Sąd Okręgowy w S., wyrokiem z dnia 2
kwietnia 2009 r., w sprawie o sygn. akt …, uchylił ten wyrok w całości i przekazał
sprawę do ponownego rozpoznania. Po ponownym jej rozpoznaniu pod sygn. akt
…, Sąd Rejonowy w M., wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2009 r., ponownie skazał M.
B. za oba zarzucane mu przestępstwa, orzekając także jako karę łączną 8 lat
pozbawienia wolności. Tym razem po rozpoznaniu kolejnych apelacji oskarżonego i
obrońcy, Sąd Okręgowy w S., wyrokiem z dnia 23 marca 2010 r., uchylił ten wyrok
co do kary łącznej oraz w zakresie skazania z art. 200 § 1 w zb. z art. 201 k.k., i w
tym zakresie przekazał ją po raz kolejny do ponownego rozpoznania w pierwszej
instancji. Tym samym, w dacie wydania tego wyroku uprawomocnił się wyrok Sądu
Rejonowego w M., ale jedynie w odniesieniu do przestępstwa z art. 207 § 1 k.k.
Natomiast po ponownym rozpoznaniu sprawy o czyn z art. 200 § 1 k.k., Sąd
Rejonowy, wyrokiem z dnia 17 grudnia 2010 r., uznał oskarżonego winnym tego
czynu, orzekając karę 7 lat pozbawienia wolności, zaś Sąd Okręgowy w S., po
rozpoznaniu ponownie apelacji oskarżonego i jego obrońcy, wyrokiem z dnia 19
kwietnia 2011 r., wyrok ten utrzymał w mocy. Zatem skazanie za przestępstwo z
art. 200 § 1 k.k. stało się prawomocne dopiero z chwilą wydania powyższego
wyroku.
Jak wcześniej wskazano, zarówno w zarządzeniu z dnia 26 września 2012 r.,
wzywającego skazanego do uzupełnienia braków pisma, po stwierdzeniu przez
obrońcę z urzędu niedopatrzenia się podstaw do wznowienia (k. 116), jak i w
zaskarżonym obecnie zarządzeniu o odmowie przyjęcia wniosku osobistego
skazanego o wznowienie wskazano, że chodzi o sprawę zakończoną prawomocnie
„wyrokiem Sądu Rejonowego w M. z dnia 13 października 2009 r. oraz Sądu
Okręgowego w S. z dnia 23 marca 2010 r., a podobne stwierdzenie zawiera też
przywoływane wcześniej zarządzenie z dnia 3 września 2012 r. (k. 80), w którym
wzywano wnioskodawcę do wykazania swojej niezamożności w związku z
żądaniem powołania mu adwokata z urzędu. Jak zaś wyżej wskazano,
przywołanym tu wyrokiem Sądu Okręgowego w S., cechę prawomocności uzyskało
jedynie skazanie za przestępstwo z art. 207 k.k., jako że prawomocne skazanie M.
B. za przestępstwo z art. 200 § 1 k.k. nastąpiło dopiero w wyniku kolejnego
ponownego rozpoznania tej sprawy przez Sąd Rejonowy i utrzymania tego wyroku
w mocy w kwietniu 2011 r.
4
Tymczasem z pism, które potraktowano w tej sprawie jako wniosek własny
skazanego o wznowienie jego procesu, wynika nie tylko przywoływanie akt
pierwszej ze spraw oraz postępowania ponownego w odniesieniu do obu
zarzucanych mu czynów, ale także i ostatniego procesu. Skazanie za przestępstwo
z art. 200 k.k., a więc to, które uprawomocniło się w owym ostatnim procesie,
skarżący kwestionował wyraźnie też w swych pismach na k. 12, 17 i 18, zaś
przypisanie mu przestępstwa z art. 207 k.k., objętego wcześniej prawomocnym
wyrokiem odrębnie na k. 11, 13 i 14. Nie powinno zatem budzić wątpliwości, że
skazany domagał się wznowienia nie tylko postępowania o to ostatnie
przestępstwo, które to postępowanie zakończyło się prawomocnie w marcu 2010 r.,
ale także skazania go za czyn z art. 200 § 1 k.k., które uzyskało cechę
prawomocności w kwietniu 2011 r. Także z pisemnej informacji obrońcy
ustanowionego skazanemu z urzędu o braku podstaw do wywiedzenia wniosku o
wznowienie wynika, że objął on analizą również akta dotyczące tego ostatniego
postępowania, a więc sprawy o sygn. akt /…/.
Tymczasem wszystkie zarządzenia, jakie wydawano w tej sprawie, łącznie z
zaskarżonym, w ogóle nie uwzględniały sprawy dotyczącej prawomocnego
skazania za przestępstwo z art. 200 § 1 k.k. Trudno przy tym przyjąć, także z uwagi
na ich wielokrotność, aby była to jedynie oczywista omyłka pisarska, którą mógłby
sprostować Sąd Najwyższy, jako sąd odwoławczy, w trybie art. 105 § 2 k.p.k. W
istocie więc organy wewnątrzsądowe bez należytej wnikliwości rozstrzygnęły w
kwestii odmowy przyjęcia osobistego wniosku skazanego o wznowienie procesu.
Zastrzeżenia może też budzić nad wyraz szybka reakcja ustanowionego w tej
sprawie z urzędu obrońcy, który pokwitowawszy w dniu 21 września 2012 r., a więc
w piątek, odbiór zarządzenia o wyznaczeniu go z urzędu dla rozważenia
sporządzenia wniosku o wznowienie, już w dniu 25 września 2012 r. (a więc we
wtorek) złożył w Sądzie Apelacyjnym informację o braku podstaw do sporządzenia
tej skargi, nota bene bardzo lakoniczną. Nastąpiło to w sytuacji, gdy akta
postępowań w tej sprawie obejmują łącznie 16 tomów, a pisma samego skazanego
odnośnie wznowienia są nad wyraz chaotyczne i mało czytelne, zmuszające do
wyjątkowego wysiłku przy ich odczytywaniu. Nie budzi zaś wątpliwości, że także
obrońca z urzędu powinien szczegółowo zapoznać się z wywodami zawartymi w
osobistych pismach osoby będącej teraz jego klientem, zanim dokona analizy akt
od strony ustalenia, czy istnieją podstawy do wznowienia procesu w danej sprawie.
5
Powyższe wskazuje, że cała procedura związana z rozpatrywaniem wniosku
osobistego M. B. o wznowienie postępowania, nie cechowała się należytą
starannością i odbiegała od wymogów rzetelnego postępowania, które odnieść
należy także do procedur aktualnych po prawomocnym zakończeniu procesu
karnego. Dlatego też Sąd Najwyższy uchylił to zarządzenie i przekazał sprawę, a
więc kwestię załatwienia tego wniosku, do ponownego rozpoznania Sądowi
Apelacyjnemu w S. Sąd ten powinien dokładnie zapoznać się z pismami złożonym
przez samego skazanego i rozważyć w tym aspekcie zakres postępowania
okołowznowieniowego, a także ewentualną potrzebę ponownego powołania
obrońcy z urzędu, dla rzetelnego zbadania wszystkich akt w sprawie prowadzonej
przeciwko M. B. za zarzucane mu przestępstwa z art. 207 § 1 i art. 200 § 1 k.k.
Z tych wszystkich względów orzeczono, jak na wstępie.