Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 135/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 grudnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa S. P.
przeciwko E. Spółce Akcyjnej w G. Oddział w O.
(poprzednio Koncernowi Energetycznemu E. Spółce Akcyjnej
w G. Oddział w O.)
o zapłatę i rentę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 grudnia 2012 r.,
zażalenia strony pozwanej
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 3 listopada 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem zawartym w pkt II sentencji wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 3 listopada 2011 r. Sąd ten odstąpił od obciążania powoda
kosztami postępowania w sprawie pomimo wydania orzeczenia reformatoryjnego
oddalającego powództwo.
W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia o kosztach postępowania Sąd
drugiej instancji stwierdził, że orzekł o kosztach na mocy art. 102 k.p.c.
Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zaskarżyła strona pozwana,
podnosząc w zażaleniu, że Sąd rozstrzygając o kosztach procesu na podstawie art.
102 k.p.c., zawierającego wyjątek od ogólnej zasady zwrotu kosztów procesu,
powinien każdorazowo wskazać na czym polega szczególny wypadek, o którym
mowa we wskazanym przepisie. Żaląca twierdzi, że skoro Sąd Apelacyjny tego nie
uczynił, to uniemożliwił tym samym merytoryczne odniesienie się do jego decyzji,
co uzasadnia wniosek m.in. o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania.
Odpowiedź powoda na zażalenie została zwrócona zarządzeniem
przewodniczącego z dnia 1 czerwca 2012 r. (k. 446).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd
może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej. Przywołany przepis, realizujący
zasadę słuszności, stanowi wyjątek od ogólnej reguły obciążania stron kosztami
procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić
przeciwnikowi, na jego żądanie, wszystkie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.) (tzw. zasada
odpowiedzialności za wynik procesu).
Hipoteza przepisu art. 102 k.p.c., odwołująca się do występowania
„wypadków szczególnie uzasadnionych", pozostawia sądowi swobodę oceny, czy
fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony,
stanowią podstawę do nie obciążania jej kosztami procesu (por. postanowienie
SN z dnia 13 grudnia 2007 r., I CZ 110/07, niepubl.). Ze względu jednak na fakt,
że przepis art. 102 k.p.c. jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 98 § 1
3
k.p.c. w uzasadnieniu rozstrzygnięcia w przedmiocie nieobciążania strony kosztami
procesu powinny być wskazane okoliczności mające stanowić – w ocenie Sądu -
„wypadek szczególnie uzasadniony" w rozumieniu art. 102 k.p.c. (postanowienie
SN z dnia 10 grudnia 2009, III CZ 47/09, niepubl.). Zarazem, brak przywołania
w uzasadnieniu orzeczenia okoliczności stanowiących, w ocenie Sądu drugiej
instancji, podstawę do nieobciążania strony kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.)
uniemożliwia Sądowi Najwyższemu dokonanie kontroli takiego postanowienia
w oparciu o przepis art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. i stanowi naruszenie dyspozycji art.
328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. (v. postanowienie SN z dnia 11 lutego
2010 r., sygn. akt I CZ 111/09, niepubl.).
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
k.p.c. w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

IV CZ 135/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia