Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CNP 64/12
POSTANOWIENIE
Dnia 30 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Irena Gromska-Szuster
w sprawie ze skargi uczestników postępowania
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Rejonowego
z dnia 5 stycznia 2011 r.,
w sprawie z wniosku A. K. i B. K.
przy uczestnictwie D.R. i Z. R.
o zniesienie współwłasności nieruchomości,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 30 stycznia 2013 r.,
odrzuca skargę.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 5 stycznia 2011 r. Sąd Rejonowy zniósł
współwłasność opisanej szczegółowo w postanowieniu nieruchomości przez jej
fizyczny podział i przyznanie wydzielonych nieruchomości do współwłasności
majątkowej małżeńskiej wnioskodawcom A. i B. K. oraz uczestnikom D. i Z. R.,
którym nakazał też wydanie wnioskodawcom określonej nieruchomości oraz
zasądził od nich na rzecz wnioskodawców tytułem wyrównania udziałów oraz
rozliczenia pożytków kwotę 100 982,35 zł.
Uczestnicy postępowania wnieśli od powyższego postanowienia apelację
sporządzoną i podpisaną przez zawodowego pełnomocnika, która, jako
nieopłacona, została prawomocnie odrzucona postanowieniem Sądu Rejonowego z
dnia 10 marca 2011 r., od którego zażalenie uczestników zostało oddalone
postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 17 października 2011 r. Sądy obu
instancji stwierdziły, że do wniesionej przez zawodowego pełnomocnika
uczestników apelacji miał zastosowanie art. 1302
§ 3 k.p.c., a zatem apelacja ta,
jako nieopłacona w terminie należną opłatą stałą, podlegała odrzuceniu wprost, bez
wzywania do uzupełnienia tego braku.
Uczestnicy postępowania wnieśli skargę o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 5 stycznia
2011r. o zniesieniu współwłasności.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4241
k.p.c. skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji, a jedynie
wyjątkowo - od prawomocnego orzeczenia sądu pierwszej instancji - gdy zaszły
szczególne okoliczności opisane w art. 4241
§ 2 k.p.c., a więc, gdy strona nie
skorzystała z przysługujących jej środków prawnych i niemożliwa jest już zmiana
lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących środków prawnych,
a niezgodność z prawem tego orzeczenia wynika z naruszenia podstawowych
3
zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka
i obywatela. Istnienie powyższych przesłanek skarżący musi wykazać wypełniając
konstrukcyjne wymaganie skargi przewidziane w art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c.
Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy, konieczne jest w takiej sytuacji
wykazanie istnienia dwóch kumulatywnych przesłanek: tego, że strona
z wyjątkowych, obiektywnych, niezależnych od niej przyczyn nie skorzystała
z przysługującego jej środka prawnego oraz tego, że niezgodność z prawem
zaskarżonego orzeczenia ma charakter kwalifikowany, wynikający z naruszenia
podstawowych zasad porządku prawnego, konstytucyjnych wolności lub praw
człowieka i obywatela (porównaj między innymi postanowienie z dnia 2 lutego
2006 r. I CNP 4/06, OSNC 2006/6/11). Należy przy tym podkreślić, że co
do pierwszej przesłanki dyspozycją art. 4241
§ 2 k.p.c. objęte są tylko takie
sytuacje, gdy nieskorzystanie z przysługującego stronie środka prawnego
spowodowane było wyjątkowymi okolicznościami obiektywnie uniemożliwiającymi
jej jego wniesienie (porównaj między innymi postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 21 lutego 2007 r. I CNP 5/07 i z dnia 22 marca 2007 r. II CNP 35/07,
niepubl.). Natomiast przepis ten niewątpliwie nie obejmuje przypadków, gdy nie
skorzystanie ze środka odwoławczego wynikało z naruszenia przez stronę
ustawowych zasad jego wnoszenia.
Analiza skargi uczestników postępowania prowadzi do wniosku, że nie
wykazali oni istnienia przesłanek określonych w art. 4241
§ 2 k.p.c. Nie ulega
bowiem wątpliwości, że nieskorzystanie przez nich z przysługującej im apelacji od
zaskarżonego postanowienia Sądu pierwszej instancji wynikało z nieopłacenia tej
apelacji przez wnoszącego ją zawodowego pełnomocnika, zgodnie z wymaganiami
mającego do niej zastosowanie art. 1302
§ 3 k.p.c., co spowodowało jej
prawomocne odrzucenie na podstawie tego przepisu. Ponieważ apelacja ta została
sporządzona i podpisana przez zawodowego pełnomocnika uczestników, należy
uznać, że została również przez niego wniesiona w rozumieniu powyższego
przepisu (porównaj między innymi postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
24 sierpnia 2009 r. I PZ 8/09, OSNP 2011/7-8/104), a zatem miał on do niej
zastosowanie, co zresztą wiążąco przesądził Sąd w prawomocnym postanowieniu
o odrzuceniu tej apelacji. Twierdzenie skarżących, że apelację tę wnieśli oni
4
osobiście lub ich syn nie znajdują zatem żadnego potwierdzenia w okolicznościach
sprawy, podobnie jak twierdzenie o usiłowaniu uiszczenia opłaty od apelacji,
a niezależnie od tego, twierdzenia te na etapie skargi o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego postanowienia działowego nie mogą być skuteczne.
Skarżący nie wykazali również, że niezgodność z prawem powyższego
orzeczenia wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub
konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela. Nie zawarli w tym
przedmiocie żadnego wywodu prawnego odnoszącego się do zaskarżonego
orzeczenia, a jedyne ich zarzuty w tym przedmiocie dotyczą niezgodności
z konstytucją regulacji art. 1302
§ 3 k.p.c. w dawnym brzmieniu i w konsekwencji
wadliwości postanowienia o odrzuceniu apelacji, które jednak nie jest przedmiotem
rozpoznawanej skargi.
Skarga ta nie spełnia też wymagania określonego w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.
Jak również wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy jest ono spełnione wtedy, gdy
skarżący przedstawi wyodrębniony, wszechstronny wywód prawny, w którym
wskaże, że szkoda wystąpiła, określi jej postać, wysokość i czas powstania oraz
związek przyczynowy z wydaniem orzeczenia będącego przedmiotem skargi,
a także przedstawi dowody lub inne środki uwiarygodniające powstanie szkody
(porównaj między innymi postanowienia z dnia 23 września 2005 r. III CNP 5/05,
z dnia 22 listopada 2005 r. I CNP 19/05, niepubl. oraz z dnia 31 stycznia 2006 r.
IV CNP 38/05, OSNC 2006/7-8/14).
Skarżący stwierdzili jedynie, że szkodą wyrządzoną przez wydanie
zaskarżonego postanowienia jest nakazanie im wydania wnioskodawcom
określonej działki, której nie posiadają i pozbawienie ich swobodnego wjazdu do ul.
M. […] w G. oraz niewłaściwe dokonanie podziału nieruchomości z uwagi na
istniejącą skarpę i zmniejszenie wartości działki, co, jak stwierdzili „łącznie stanowi
szkodę znacznych rozmiarów” i „w tych okolicznościach związek przyczynowy
między przedmiotowym postanowieniem a wyrządzoną szkodą jest bezsporny”. Nie
określili zatem wysokości, postaci ani czasu powstania szkody, co jest
wystarczającą podstawą do stwierdzenia, że skarga nie spełnia wymagania
przewidzianego w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c., gdyż związek przyczynowy pomiędzy
5
szkodą a wydaniem zaskarżonego orzeczenia można wykazywać tylko wtedy,
gdy zostały wskazane wszystkie elementy niezbędne do określenia szkody.
Biorąc wszystko to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 4248
k.p.c.
odrzucił skargę.