Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 336/12
POSTANOWIENIE
Dnia 28 lutego 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Włodzimierz Wróbel
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 28 lutego 2013 r.,
sprawy J. S.
skazanego z art. 177 § 2 k.k. i inn. ,
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 21 lutego 2012 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 10 listopada 2011 r.,
p o s t a n o w i ł:
1) oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2) zwolnić skazanego z obowiązku uiszczenia kosztów
sądowych postępowania kasacyjnego obciążając nimi Skarb
Państwa.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 10 listopada 2011 r. J. S. został
skazany za występki z art. 178a §1 k.k., art. 174 § 1 k.k. oraz art. 177 § 1 w zw. z
art. 177 § 2 k.k. w zb. z art. 178 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. na karę łączną 10
lat pozbawienia wolności oraz został orzeczony wobec niego zakaz prowadzenia
wszelkich pojazdów na zawsze. Wyrok ten w zakresie kary został zmieniony
wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z dnia 21 lutego 2012 r.) w ten sposób, że
orzeczona kara została obniżona do lat 8. Od tego rozstrzygnięcia kasację wniósł
2
obrońca skazanego, zarzucając rażącą obrazę przepisów postępowania mającą
zasadniczy wpływ na treść wydanego orzeczenia, tj.
1) art. 6 k.p.k. w zw. z art. 78 § 1 k.p.k. w zw. z art. 433 § 1 k.p.k. przez
nieprawidłową kontrolę instancyjną, która zdaniem skarżącego nie
doprowadziła do usunięcia uchybień procesowych naruszających prawo do
obrony J. S. Miało do tego dojść, w opinii skarżącego w drodze braku
wyznaczenia oskarżonemu już na etapie postępowania
pierwszoinstancyjnego obrońcy z urzędu ze względu na podnoszone w
postępowaniu okoliczności osobiste (m.in. depresję, alkoholizm),
2) art. 439 § 1 pkt 10) k.p.k. przez brak zapewnienia obrońcy w postępowaniu
sądowym, gdyż, zdaniem skarżącego Sąd Odwoławczy nie zbadał, czy stan
psychofizyczny skazanego nie stanowił okoliczności utrudniającej obronę
zgodnie z art. 79 § 2 k.p.k., a tym samym, czy nie zachodziła przesłanka
obrony obligatoryjnej (zarzut zawarty w uzasadnieniu kasacji).
Wskazując na powyższe uchybienia, skarżący wniósł o uchylenie wyroków
sądów obu instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I
instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniesiona kasacja jest bezzasadna w stopniu oczywistym, co uzasadniało
jej rozpoznanie na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
Podkreślić wypada, dla porządku, że kasacja jest nadzwyczajnym środkiem
odwoławczym, przesłanki wniesienia którego są dużo bardziej restrykcyjnie
ukształtowane, niż ma to miejsce w przypadku apelacji. Zgodnie bowiem z
przepisem art. 523 § 1 k.p.k. kasacja może być wniesiona tylko z powodu
uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. lub innego rażącego naruszenia prawa,
jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. O rażącym naruszeniu
prawa w znaczeniu tego przepisu można mówić tylko w odniesieniu do jego
bardzo poważnego naruszenia, zbliżonego do znaczenia o randze bezwzględnej
przyczyny odwoławczej. Te wymogi, aby uchybienia powyższego rodzaju były
rażące oraz by mogły mieć istotny wpływ na treść orzeczenia muszą być spełnione
kumulatywnie. Nie jest zatem podstawą uwzględnienia kasacji samo stwierdzenie,
iż Sąd odwoławczy dopuścił się rażącego naruszenia prawa, jeżeli w realiach
danej sprawy nie da się wykazać, że uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na
3
treść zaskarżonego kasacją orzeczenia. Również nie jest wystarczające dla
uwzględnienia kasacji stwierdzenie, że uchybienie mogło lub nawet miało istotny
wpływ na treść orzeczenia, jeżeli nie można tego uchybienia zakwalifikować jako
rażącego.
Standard kontroli odwoławczej wyznaczony dyspozycją art. 433 k.p.k.
wymaga by sąd ad quem rozważył wszelkie zarzuty zawarte w zwyczajnym środku
odwoławczym, jakim była w niniejszej sprawie apelacja (osobista) oskarżonego.
Ponadto sąd zobowiązany jest do przeprowadzenia analizy tychże zarzutów w
sposób rzetelny, spójny i logiczny (por. m.in. wyrok SN z dnia 18 października
2007 r., sygn. II KK 212/07, R-OSNKW z 2007 r., poz. 2251, wyrok SN z dnia 28
maja 2008 r., II KK 332/07, LEX nr 435359).
Sąd Odwoławczy na stronach 4-6 uzasadnienia wyroku wyczerpująco i
precyzyjnie wyjaśnił, dlaczego zarzuty apelacji oskarżonego uznał za nietrafne, a
także zaprezentował motywy akceptacji stanowiska Sądu I instancji w zakresie
ustalenia sprawstwa oraz kwestii poczytalności sprawcy. Zdaniem Sądu
Najwyższego sąd ad quem dopełnił standardu wynikającego z przepisu
stanowiącego podstawę zarzutu stawianego w kasacji.
Stawiając zarzut naruszenia prawa do obrony J. S. obrońca wyznaczony mu
na potrzeby sporządzenia i wniesienia kasacji argumentuje, że z okoliczności
sprawy, tj. niekwestionowanego alkoholizmu sprawcy wynika wprost, że powinien
mieć w postępowaniu w I i II instancji obrońcę z urzędu. Na potwierdzenie swojej
tezy obrońca wskazał sygnalizowaną bierność J. S. w postępowaniu wynikająca,
jak należy się domyślać, z jego uzależnienia od alkoholu, składane przez
skazanego wnioski o wyznaczenie mu obrońcy z urzędu, oraz fakt, że ostatecznie,
na potrzeby postępowania kasacyjnego, obrońca taki został mu wyznaczony.
Skarżący zdaje się pomijać fakt, że zarówno sąd a quo (s. 5 i 9
uzasadnienia wyroku I instancji) oraz sąd ad quem (s. 5 i 6 uzasadnienia wyroku II
instancji) wzięły pod uwagę uzależnienie od alkoholu sprawcy czyniąc w tym
zakresie adekwatne ustalenia faktyczne i wyciągając z nich słuszne pod względem
zasad doświadczenia życiowego i powiązań przyczynowo- skutkowych wnioski w
zakresie sprawstwa i winy. W ocenie Sądu Odwoławczego, czemu dał wyraz
wprost w uzasadnieniu wyroku - ewentualna konieczność leczenia odwykowego
sprawcy nie wiązała się z potrzebą wyznaczenia mu obrońcy z urzędu, zwłaszcza,
4
że z opinii sądowo - psychiatrycznej wynika, zdaniem tego sądu, iż brak było
przesłanek uzasadniających obronę obligatoryjną.
Z wskazanych powyżej ustaleń wynika, że Sąd Odwoławczy rozważał fakt
braku obrońcy skazanego w tym postępowaniu. Jego oceny w żaden sposób nie
podważa uzasadnienie kasacji skarżącego. Sąd Najwyższy badając z urzędu
wystąpienie bezwzględnych przyczyn odwoławczych nie dopatrzył się w niniejszej
sprawie podstaw obrony obligatoryjnej, o jakiej mowa w art. 79 § 2 k.p.k. Gdy zaś
chodzi o stawiany w kasacji zarzut naruszenia prawa do obrony poprzez brak
wyznaczenia obrońcy z urzędu (art. 78 § 1 k.p.k.), skarżący w żadnej mierze nie
wskazał, ani jaki błąd popełnić miałby sąd a quo nieuwzględniający takiego
wniosku J. S., ani też w jaki istotny sposób ów brak obrońcy wpłynął na finalny
werdykt w sprawie. Oczywistym jest, że z punktu widzenia interesów oskarżonego i
sprawności postępowania obecność obrońcy będącego adwokatem zawsze jest
dla niego korzystna. Jednakże aby móc konstruować skuteczny zarzut kasacyjny
należy, jak zostało to wyeksponowane na początku niniejszego uzasadnienia
wykazać, że in concreto brak obrońcy w sposób niedający się zaakceptować w
demokratycznym państwie prawa uszczuplił realne możliwość kwestionowania
sprawstwa, jak i wymiaru kary przez oskarżonego. Tenże brak musi być skutkiem
rażących uchybień sądu oraz mieć istotny (a nie jakikolwiek, abstrakcyjny) wpływ
na treść wyroku.
Z uwagi na powyższe, należało orzec jak w sentencji.