Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 418/12
POSTANOWIENIE
Dnia 1 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Siuchniński
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 1 marca 2013 r.,
sprawy J. S.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i inne
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 5 marca 2012 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego
w S. z dnia 24 marca 2011 r.
p o s t a n o w i ł :
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;
2. obciążyć skazanego J. S. kosztami sądowymi
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
J. S. został oskarżony o to, że:
1. w okresie od 30 listopada 1995 r. do 6 października 1997 r. w S., działając
czynem ciągłym oraz wspólnie i w porozumieniu z P. B., w celu przysporzenia
korzyści majątkowych Lokatorsko Własnościowej Spółdzielni Mieszkaniowej „P.”, w
której J. S. był prezesem, a P. B. - wiceprezesem, doprowadzili do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem osoby, z którymi zawierali umowy o przydział lokalu
2
mieszkaniowego w formie własnościowego prawa do lokalu w budynku nr 4 przy ul.
S. w M. w ten sposób, że wprowadzali te osoby, osobiście lub za pośrednictwem
pracowników administracyjnych, w błąd odnośnie do możliwości uzyskania
mieszkań na warunkach określonych w umowach i uzyskali od nich wpłaty z tytułu
wnoszonych wkładów budowlanych, wiedząc w chwili zawierania umów, że terminy
wybudowania i zasiedlenia oferowanych mieszkań są nierealne i bliżej
nieokreślone, gdyż Spółdzielnia nie posiadała niezbędnych decyzji
administracyjnych pozwalających na rozpoczęcie budowy, oraz wiedząc, że
Spółdzielnia nie będzie posiadała pieniędzy pozwalających na ewentualne zwroty
wnoszonych wkładów budowlanych w przypadku wypowiadania umów, gdyż były
one przeznaczone na inne cele, niż budowa budynku nr 4, w konsekwencji czego
wyrządzili szkodę następującym osobom:[…]
- wyrządzając łącznie szkodę wyrażającą się kwotą 2.437.390,20 zł, czym
działali na szkodę wyżej wymienionych osób,
tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.;
2. w okresie od 23 maja 1994 r. do 29 sierpnia 1997 r. w S., pełniąc funkcje:
J. S. - prezesa, a P.B. - wiceprezesa Lokatorsko-Własnościowej Spółdzielni
Mieszkaniowej „P.", będąc na podstawie Statutu spółdzielni obowiązanymi do
zajmowania się jej sprawami majątkowymi nadużywali udzielonych uprawnień i nie
dopełniali ciążących na nich obowiązków, związanych z realizacją inwestycji
budownictwa mieszkaniowego przy ul. S. w M. w ten sposób, że wspólnie
podejmowali niekorzystne, z ekonomicznego punktu widzenia, decyzje w zakresie
robót budowlanych wykonywanych przez Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „P." -
którego właścicielem jest P. B. oraz PPU „F.-S", a także nie podejmowali działań
pozwalających na egzekwowanie od wykonawców ich obowiązków związanych z
realizacją inwestycji, w następstwie czego przysparzali wykonawcom korzyści
majątkowe, a w szczególności:
- przyjmowali do realizacji faktury wystawiane przez PW „P." i PPH „F.-S."
pomimo: że nie odpowiadały one warunkom formalnym ze względu na ogólnikowe
określenie zakresu i wartości robót, niewłaściwego na nich naliczenia podatku VAT,
zawyżania wartości usług ponad wartość umowną, sporządzania ich na podstawie
źle sporządzonych kosztorysów, w następstwie czego wyrządzili szkodę
wyrażającą się kwotą 96.766 zł z tytułu niewłaściwie zafakturowanych robót przez
3
PW „P." i 1.329.233 zł z tytułu niewłaściwie zafakturowanych robót przez PPH „F.-
S.",
- nie uwzględniali przy rozliczeniach z PPH „F.-S." prac związanych z
rezygnacjami lokatorskimi, w następstwie czego spowodowali szkodę wyrażającą
się kwotą 519.889,91 zł,
- nie uwzględnili przy rozliczeniach PPH „F.-S." materiałów zakupionych przez
Spółdzielnię do realizacji inwestycji, w następstwie czego spowodowali szkodę
wyrażającą się kwotą 515.947,91 zł,
- nie egzekwowali od PPH „F.-S." obowiązku usuwania usterek, wykonania
prac zgodnie z umową, wykonania prac zgodnie z jakością wymaganą przez
Polskie Normy, w następstwie czego spowodowali szkodę wyrażającą się kwotą
2.095.118 zł,
- w okresie od 10 czerwca 1997 r. do 11 sierpnia 1997 r. bez ekonomicznie
uzasadnionych podstaw, zawierali w imieniu Spółdzielni umowy przejęcia długu od
PPH „F.-S.", tj. długów tej firmy wobec podwykonawców, a w szczególności […], w
następstwie czego P. B. wyrządził szkodę wyrażającą się łączną kwotą 132.819,14
zł, a J. S. - 133.669,14 zł,
- w dniu 26 sierpnia 1997 r. zawarli z Przedsiębiorstwem Wielobranżowym
„P.”, reprezentowanym przez M. P. i PPH „F.-S." reprezentowanym przez J. S.,
umowę przejęcia długu w kwocie 225.138,81 zł, będącą w rzeczywistości umową
przystąpienia do długu, na podstawie której Spółdzielnia zobowiązała się spłacić, w
terminie do 18 grudnia 1997 r., firmie „F.-S." długi PW „P.", a w dniu 29 sierpnia
1997 r. złożyli w Biurze Notarialnym oświadczenie o poddaniu się Spółdzielni
egzekucji wprost z aktu notarialnego, w następstwie czego wyrządzili szkodę
wyrażającą się kwotą 174.734,67 zł, a dalszych spłat i zajęć komorniczych
uniknięto ze względu na unieważnienie umowy przez Sąd Wojewódzki w S.,
- w dniu 14 sierpnia 1997 r. P. B. wykorzystał zajmowane stanowisko
wiceprezesa Spółdzielni i doprowadził do zawarcia przez J. S. - działającego w
imieniu Spółdzielni umowy przejęcia długu PW „P.” wobec PHU „T.” z S., w
następstwie czego spowodowali szkodę wyrażającą się kwotą 15.353 zł,
a J. S. ponadto o to, że:
- na podstawie aneksu nr 3 z dnia 2 października 1995 r., zawartego z PPH
„F.-S." wyraził zgodę na przyjęcie do fakturowania powierzchni użytkowej w trzech
realizowanych obiektach na podstawie dokumentacji technicznej, zamiast
4
powierzchni ustalonej na podstawie pomiarów powykonawczych, w następstwie
czego spowodował szkodę wyrażającą się kwotą 1.026.889,51 zł,
- na podstawie umowy z dnia 29 kwietnia 1997 r. bez ekonomicznie
uzasadnionych podstaw, zobowiązał Spółdzielnię do występowania w roli gwaranta
zapłaty należności przysługujących Zakładowi Remontowo-Budowlanego M. K. od
PPH „F.- S.”, w następstwie czego wyrządził szkodę w kwocie 39.340,90 zł,
powodując w konsekwencji karalnej niegospodarności szkodę majątkową w
wielkich rozmiarach wyrażającą się w odniesieniu do J. S. łączną kwotą 5.962.295
zł, a w odniesieniu do P. B. kwotą 4.879.861,6 zł - czym działali na szkodę
Lokatorsko-Własnościowej Spółdzielni Mieszkaniowej „P.”, tj. o przestępstwo z art.
296 § 1 i 3 k.k.
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 24 marca 2011 r.:
I. uznał oskarżonego J. S. za winnego popełnienia zarzucanego mu
przestępstwa opisanego w pkt 1 i za ten czyn na podstawie art. 286 § 1 kk w zw. z
art. 12 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i na podstawie art. 33 § 2 k.k. wymierzył mu
karę dwóch lat pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 200 stawek po
250 złotych każda;
II. uznał go za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w
pkt 2, zmieniając kwoty wyrządzonych szkód w ten sposób, że: szkoda z tytułu
niewłaściwego zafakturowania robót wykonanych przez firmę „F.-S.” wyniosła
480.587,84 zł; strata z tytułu nieuwzględnienia rezygnacji lokatorskich wyniosła
355.314,85 zł; szkoda wyrządzona przez J. S. spowodowana przyjęciem do
fakturowania powierzchni na podstawie dokumentacji, zamiast obmiarów
powykonawczych wyniosła 952.532,56 zł oraz usuwając kwotę szkody z tytułu
nieegzekwowania obowiązku usuwania usterek i wykonywania prac zgodnie z
Polską Normą, i ustalając łączną kwotę strat na co najmniej 2.764.264,7 zł, na
podstawie art. 296 § 3 k.k. i art. 33 § 2 k.k. wymierzył mu karę 2 lat pozbawienia
wolności i karę grzywny w wysokości 200 stawek po 250 złotych każda;
III. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył J. S. karę łączną
dwóch lat pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wysokości 320 stawek
po 300 złotych każda;
IV. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie
orzeczonej wobec J. S. karę pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 5
lat tytułem próby;
5
V. na podstawie art. 46 § 2 k.k. zasądził od J. S. i P. B. na rzecz
pokrzywdzonej Lokatorsko-Własnościowej Spółdzielni „P.” nawiązkę w kwocie
40 000 złotych;
VI. na podstawie art. 41 § 1 k.k. orzekł wobec J. S. zakaz zajmowania
stanowisk kierowniczych w organach spółdzielni mieszkaniowych i podmiotach
prawa handlowego na okres 5 lat.
Od tego wyroku apelację wywiódł prokurator na korzyść oskarżonych oraz
ich obrońcy.
Sąd Okręgowy w S., wyrokiem z dnia 5 marca 2012 r.:
I. uchylił zawarte w pkt. III części dyspozytywnej wyroku rozstrzygnięcie
o karach łącznych pozbawienia wolności i grzywny,
II. uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej czynu
zakwalifikowanego z art. 296 § 1 i 3 kk (pkt. II i VIII części dyspozytywnej wyroku) i
w tym zakresie sprawę oskarżonych J. S. oraz P. B. przekazał Sądowi
Okręgowemu w S. do ponownego rozpoznania,
III. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylił rozstrzygnięcia o
nawiązce i zakazie zajmowania stanowisk, a orzeczenia o warunkowym
zawieszeniu wykonania kar pozbawienia wolności odniósł do kary orzeczonej
wobec oskarżonych za przypisany im czyn w pkt I części dyspozytywnej wyroku;
IV. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
Od wyroku Sądu drugiej instancję kasację wniósł obrońca J. S., podnosząc
zarzuty:
1. rażącego naruszenia przepisów postępowania karnego przez
„sporządzenie przez Sąd Rejonowy uzasadnienia wyroku, który nie podlega kontroli
instancyjnej z powodu swoich mankamentów polegających na braku
ustosunkowania się do przeprowadzonych dowodów, a w szczególności opinii
biegłych. Wyciąganie wniosków dotyczących winy oskarżonego na podstawie
wykluczających się dowodów, bez jakiegokolwiek stanowiska sądu I instancji.
Pominięcie w swoim uzasadnieniu istotnych kwestii w zakresie ustaleń faktycznych
przez nie zajęcie stanowiska co do opóźnień we wpłatach inwestorów i oczywistego
wpływu tego opóźnienia na efekty procesu inwestycyjnego. Przyjęcie jako dowodu
w sprawie opinii biegłego, który po sporządzeniu opinii został ulokowany w
zakładzie psychiatrycznym, a treść opinii przez niego sporządzona, nie
odpowiadała postanowieniu dowodowemu tj. nie odpowiadała na pytania
6
postawione przez sąd, który powołał biegłego dla wyjaśnienia konkretnych
okoliczności i uzyskania odpowiedzi na konkretne pytania (naruszenie art. 423
k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k.)”,
2. rażącego naruszenia przepisów prawa materialnego „przez przyjęcie,
że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wyczerpuje przesłanki
odpowiedzialności o jakich mowa była w art. 286 k.k.”,
3. naruszenia art. 40 k.p.k. wraz z wnioskiem o przeprowadzenie
dowodu z akt sprawy karnej Sądu Rejonowego w S. Wydział VI Karny, w sprawie
przeciwko B. O., J. S. i M. K. oraz wyroku Sądu Okręgowego w S. Wydział Karny
Odwoławczy.
Na podstawie tak sformułowanych zarzutów obrońca skazanego wniósł o
„uchylenie zaskarżonych wyroków i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu w S. jako sądowi pierwszej instancji”.
Prokurator w odpowiedzi na kasację wniósł o jej oddalenie jako oczywiście
bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście bezzasadna.
W związku z unormowaniem zawartym w art. 523 § 4 pkt 1 k.p.k. w zw. z art.
523 § 2 k.p.k., wobec skazania J. S. na karę pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania, podstawą kasacji wniesionej przez obrońcę
skazanego mogło być wyłącznie wykazanie wystąpienia w sprawie jednej z
bezwzględnych przyczyn odwoławczych określonych w art. 439 § 1 k.p.k.
Tymczasem skarżący nawet nie wskazał na ten przepis w petitum kasacji, a
jedynie w pkt 3 sformułował ogólnie zarzut obrazy art. 40 k.p.k., zawierający katalog
przypadków, w których sędzia z mocy prawa jest wyłączony od orzekania w
sprawie. Wprawdzie jego naruszenie stanowi jedną z przesłanek, określonych w
art. 439 § 1 pkt 1 k.p.k., jednak obrońca skazanego w żaden sposób nie wykazał
wystąpienia takiej bezwzględnej przyczyny odwoławczej, ani nawet nie określił, jaka
konkretnie sytuacja przewidziana w art. 40 k.p.k. miałaby wystąpić w
rozpoznawanej sprawie.
Na poparcie tego zarzutu wniósł jedynie o przeprowadzenie dowodu z akt
innej sprawy karnej podnosząc, że sędzia M. O., która przewodniczyła składowi
sądu pierwszej instancji w niniejszej sprawie, wydała także wyrok skazujący wobec
J. S. w innym postępowaniu karnym, który następnie został zmieniony przez sąd
7
odwoławczy. Należy podkreślić, że wskazywanie przez skarżącego na tę
okoliczność nie może prowadzić do stwierdzenia jakiejkolwiek z przesłanek
określonych w art. 40 k.p.k. (iudex inhabilis), a co najwyżej mogłoby uzasadniać
wyłączenie sędziego na podstawie art. 41 k.p.k. (iudex suspectus). Jest to już
jednak instytucja o innym charakterze, albowiem wyłączenie sędziego na tej
podstawie następuje z inicjatywy stron lub samego sędziego a nie z mocy prawa, i
przede wszystkim nie odsyła do niej przepis art. 439 § 1 pkt 1 k.p.k.
W realiach procesowych niniejszej sprawy, ograniczających podstawy
kasacji, Sąd Najwyższy odstąpił od rozpoznania pozostałych zarzutów obrazy
prawa procesowego i materialnego, jako niedopuszczalnych w świetle art. 523 § 4
pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 523 § 2 k.p.k.
Mając na uwadze powyższe uwagi, Sąd Najwyższy orzekł jak w
postanowieniu, na podstawie art. 636 § 1 w zw. z art. 518 k.p.k. obciążając J. S.
kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego.