Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 321/12
POSTANOWIENIE
Dnia 12 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Włodzimierz Wróbel
SSA del. do SN Dorota Wróblewska
Protokolant Anna Kowal
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej
w sprawie M. P.
skazanego z art. 229 § 3 kk i z art. 178a § 1 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 12 marca 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Okręgowego w S. na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 11 maja 2012 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 26 października 2011 r.,
1. oddala kasację;
2. obciąża Skarb Państwa kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Prokurator Rejonowy oskarżył M. P. o to, że:
1. w dniu 12 marca 2010 r. w P. udzielił korzyści majątkowej funkcjonariuszowi
Policji sierż. szt. Z. Ł. w kwocie 350 zł w zamian za naruszenie obowiązku
służbowego, jakim było zatrzymanie sprawcy przestępstwa kierowania
pojazdem w stanie nietrzeźwości i sprawcy kolizji drogowej – tj. o czyn z art.
229 § 3 k.k.;
2. w tym samym czasie i miejscu kierował samochodem osobowym mercedes nr
rej. …, będąc w stanie nietrzeźwości – tj. o czyn z art. 178a § 1 k.k.
2
Rozpoznający sprawę Sąd Rejonowy wyznaczył dwukrotnie termin rozprawy.
Na żaden z nich oskarżony nie stawił się, przy czym wezwania nie zostały przez
niego odebrane mimo dwukrotnego awizowania. Na drugim z tych terminów, tj. w
dniu 30 września 2011 r., pod nieobecność oskarżonego, prokurator oświadczył, iż
składa wniosek w trybie art. 335 § 1 k.p.k. zaakceptowany przez oskarżonego w
dniu 28 maja 2010 r., w toku postępowania przygotowawczego, o wydanie wyroku
skazującego i orzeczenie uzgodnionych z nim kar i środków karnych.
Uznając, że prokurator złożył w trybie art. 335 § 1 k.p.k. skuteczny
procesowo wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z
oskarżonym kar, Sąd Rejonowy odroczył rozprawę do dnia 26 października 2011 r.
i zdecydował o wezwaniu oskarżonego na ten termin oraz doręczeniu mu odpisu
protokołu rozprawy z dnia 30 września 2011 r. W dniu 26 października 2011 r. Sąd
Rejonowy procedował na forum posiedzenia. Oskarżony i tym razem nie stawił się,
nie odbierając uprzednio dwukrotnie awizowanego wezwania. Sąd nie uznał jednak
jego nieobecności za przeszkodę w rozpoznaniu wniosku prokuratora. Stwierdził w
protokole posiedzenia, że przychyla się do wniosku prokuratora „uzgodnionego z
oskarżonym” i w następstwie wydał wyrok, skazując oskarżonego za przestępstwo
z art. 229 § 3 k.k. na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, a za
przestępstwo z art. 178a § 1 k.k. na karę 7 miesięcy pozbawienia wolności. Karę
łączną wymierzył w wysokości 2 lat pozbawienia wolności, przy czym zawiesił
warunkowo jej wykonanie na 3 lata. Na podstawie art. 71 § 1 k.k. orzekł karę
grzywny - 150 stawek dziennych po 20 zł. każda. Orzekł nadto środki karne, tj.
zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 3 lat i przepadek banknotów
o łącznym nominale 350 zł, stanowiących dowody rzeczowe w sprawie.
Prokurator Rejonowy powyższy wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego.
Zarzucił w apelacji obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku,
a mianowicie art. 339 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1
k.p.k., polegającą na skierowaniu sprawy na posiedzenie celem merytorycznej
kontroli wniosku w trybie art. 335 § 1 k.p.k. złożonego przez prokuratora ustnie do
protokołu, pomimo uprzedniego skierowania sprawy na rozprawę i tym samym
braku podstaw formalnych do uwzględnienia wniosku oraz na zastosowaniu
przewidzianej przepisem art. 335 § 1 k.p.k. instytucji i wydaniu wyroku skazującego
M. P. bez przeprowadzenia rozprawy, pomimo że wniosek prokuratora został
3
złożony z uchybieniem warunków formalnych wskazanych w art. 335 § 1 k.p.k., w
szczególności terminu i formy, przewidzianych dla tego typu pisma procesowego.
Sąd Okręgowy w S. wyrokiem z dnia 11 maja 2012 r., utrzymał w mocy
zaskarżony wyrok, uznając wniesioną apelację za oczywiście bezzasadną. W
uzasadnieniu Sąd Okręgowy argumentował, że skarżący nie wykazał, iż
podniesione w apelacji uchybienia mogły mieć jakikolwiek wpływ na treść wyroku
Sądu I instancji.
Od prawomocnego wyroku Prokurator Okręgowy w S. wniósł kasację,
skarżąc wyrok w całości na korzyść oskarżonego. Podniósł w niej zarzut uchybienia
przewidzianego w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k., wynikającego z naruszenia art. 6 k.p.k.,
art. 374 § 1 k.p.k., art. 377 § 3 k.p.k., art. 139 § 1 k.p.k., a polegającego na
utrzymaniu w mocy wyroku Sądu I instancji w sprawie oskarżonego M. P.,
podlegającej rozpoznaniu w trybie zwyczajnym, pomimo jego nieobecności w
czynnościach rozpoznawczych sądu meriti, przy braku wyjątkowych okoliczności
uzasadniających procedowanie pod nieobecność oskarżonego. W konkluzji
Prokurator Okręgowy domagał się uchylenia prawomocnego wyroku Sądu
Okręgowego oraz utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu Rejonowego i
przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania w pierwszej instancji.
Rozpoznając kasację Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zaskarżony wyrok należy do kategorii orzeczeń, które strona może zaskarżyć
na korzyść tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. (art. 523 § 2 i 4
k.p.k.). Podniesionym przez Prokuratora Okręgowego uchybieniem tej kategorii jest
rozpoznanie sprawy podczas nieobecności oskarżonego, mimo że jego obecność
była obowiązkowa (art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k.). Zdaniem skarżącego, przepisy art.
374 § 1 k.p.k. i art. 377 § 3 k.p.k. nie dopuszczały procedowania i wydania wyroku
przez Sąd Rejonowy pod nieobecność oskarżonego. Wyrok tego Sądu podlegał
uchyleniu w instancji odwoławczej niezależnie od granic zaskarżenia, z powodu
zaistnienia tej właśnie bezwzględnej przyczyny odwoławczej. Skoro jednak nie
doszło do uchylenia wyroku w drugiej instancji, to uchybienie wskazane w art. 439 §
1 pkt 11 k.p.k. dyskwalifikuje także wyrok Sądu odwoławczego.
W argumentacji wspierającej zarzut kasacji skarżący zdaje się nie dostrzegać
realiów procesowych, w jakich został wydany wyrok Sądu I instancji. Skarżący
pominął, a w każdym razie nie nadał właściwego znaczenia temu, że na drugim
terminie rozprawy, w nieobecności oskarżonego, Prokurator Rejonowy ustnie złożył
4
do protokołu wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z
oskarżonym kar i środków karnych, a więc wniosek, o którym mowa w art. 335 § 1
k.p.k. Jak wyżej zauważono do takiego uzgodnienia treści wyroku z oskarżonym
doszło w postępowaniu przygotowawczym, ale ostatecznie Prokurator nie umieścił
stosownego wniosku w akcie oskarżenia. Zgłosił go natomiast w postępowaniu
sądowym, gdy oskarżony nie podejmował kolejnych wezwań na rozprawę ani nie
stawiał się. Jest istotne, że sąd rozpoznający sprawę uznał, iż wniosek o wydanie
wyroku w trybie art. 335 § 1 k.p.k. został skutecznie złożony i wyznaczył termin jego
rozpoznania, zarządzając doręczenie oskarżonemu wezwania i odpisu protokołu
rozprawy, na której Prokurator zgłosił ów wniosek. Mimo, że w wyznaczonym
terminie oskarżony znów się nie stawił, Sąd Rejonowy uznał, że nie jest to
przeszkodą w rozpoznaniu wniosku Prokuratora na posiedzeniu, skoro przepis art.
343 § 5 k.p.k. stanowi, iż udział oskarżonego jest obowiązkowy wtedy tylko, gdy
sąd tak zarządzi. Nie uznając w tym wypadku udziału oskarżonego w posiedzeniu
za konieczny, Sąd Rejonowy rozpoznał wniosek Prokuratora i skazał oskarżonego,
wymierzając mu kary i środki karne, na które zgodził się on w postępowaniu
przygotowawczym, co potwierdził swoim podpisem na wniosku sporządzonym w
postępowaniu przygotowawczym (k.53).
Przebieg postępowania przed Sądem I instancji nie pozostawia żadnych
wątpliwości co do tego, że merytoryczne rozpoznanie sprawy nastąpiło na
posiedzeniu prowadzonym w trybie art. 343 § 5 k.p.k., a więc w sposób
przewidziany dla rozpoznania wniosku prokuratora złożonego na podstawie art. 335
§ 1 k.p.k. Jest kwestią odrębną, nie zawierającą się w ramach zarzutu
dopuszczenia do uchybienia wymienionego w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k., czy
złożenie przez prokuratora wniosku na podstawie art. 335 § 1 k.p.k. było procesowo
skuteczne, a w związku z tym, czy rozpoznanie go na posiedzeniu spełniało
warunki określone w art. 343 k.p.k. Podważając prawidłowość procedowania,
którego rezultatem było wydanie wyroku przez Sąd Rejonowy, można byłoby
ewentualnie podnosić zarzuty obrazy prawa procesowego, w szczególności art. 339
§ 1 pkt 3 k.p.k. bądź art. 343 § 7 k.p.k., jak to uczyniono w apelacji. Wysunięcie ich
w kasacji byłoby jednak dopuszczalne tylko wtedy, gdyby przysługiwało stronie
uprawnienie do złożenia kasacji ze względu na treść wyroku skazującego (art. 523
§ 2 k.p.k.). W niniejszej sprawie, jak już zauważono, zakres zaskarżenia
prawomocnego wyroku przez stronę był ograniczony do uchybień wymienionych w
5
art. 439 k.p.k. To, które podniósł skarżący, mające polegać na rozpoznaniu sprawy
podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa, nie
wystąpiło w sytuacji procesowej, w której wydano wyrok w Sądzie I instancji. Na
posiedzeniu prowadzonym w trybie art. 343 § 5 k.p.k. Sąd orzekający uznał, że
udział oskarżonego nie był obowiązkowy, co umożliwiło rozpoznanie wniosku
Prokuratora o wydanie wyroku. Nie doszło zatem do uchybienia stanowiącego
bezwzględną przyczynę odwoławczą. W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy
zdecydował o oddaleniu kasacji.
O obciążeniu Skarbu Państwa kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.